Big tech onder vuur: ‘Vestager experimenteert nog altijd’

Europees commissaris voor de Mededinging Margrethe Vestager heeft Facebook, Google, Amazon, Micrsoft en Apple in Europa al de wacht aangezegd. Volgens professor en concurrentie-expert Nicolas Petit is het nog niet duidelijk hoe radicaal ze wil ingrijpen in de markt.

Na een kruisverhoor door het Amerikaanse Congres maken de CEO’s van Facebook, Amazon, Apple en Alphabet (de eigenaar van Google) zich in de Verenigde Staten op voor onderzoeken naar hun dominantie en het mogelijke misbruik ervan. In Europa heeft Europees commissaris voor de Mededinging Margrethe Vestager zowat alle Amerikaanse techgiganten al een mededingingsonderzoek of straffen in de maag gesplitst. De Belgische mededingingsexpert Nicolas Petit relativeert die strengere aanpak. “Vestager geeft met haar onderzoeken vooral het signaal dat ze verwacht dat de techbedrijven zich hier aan de regels houden”, zegt Petit, die covoorzitter is van het departement Mededingingsrecht aan het European University Institute in Firenze en ook verbonden is aan het Europacollege in Brugge. “Vestager experimenteert nog altijd. Via individuele dossiers, en de juridische procedures die daaruit volgen, onderzoekt ze hoe de rechterlijke macht de bestaande wetten interpreteert en hoe zwaar de feiten wegen. Het is dus nog te vroeg om te kijken of haar beleid succesvol is. We weten nog altijd niet hoe radicaal ze wil ingrijpen in de markt. Moet haar beleid nieuwe sterke Europese techbedrijven opleveren, of moeten de techgiganten gewoon beter in de pas lopen?”

Veel critici van big tech ijveren voor een opsplitsing van de bedrijven.

NICOLAS PETIT. “We hebben het over big tech, omdat de bedrijven zo groot zijn en een hoge waardering op de beurs hebben. Maar het zijn allemaal totaal andere bedrijven. Ze opbreken is niet de universele oplossing. Google of Facebook opbreken leidt inderdaad wellicht tot meer concurrentie op de advertentiemarkten. Maar daar is genoeg competitie en de prijzen zijn al zo laag dat de klassieke media in de problemen komen. Het grootste risico is dat de extra concurrentie de druk bij onlinespelers nog verder opvoert om data te verzamelen over ons, in een poging de beste targeting van reclame aan te bieden.”

In de Verenigde Staten zijn vooraanstaande politici van beide partijen voorstander van een opsplitsing.

PETIT. “Grootte wordt daar veel meer geassocieerd met macht. In Europa gaan we daar een stuk gezonder mee om. Big tech is in Amerika de boksbal van het moment, vooral door de maatschappelijke context. De Verenigde Staten hebben naast een sociaal onrechtvaardige belastingstructuur ook een zwakke verzorgingsstaat en lage minimumlonen. Dat zorgt voor veel woede en velen grijpen terug naar een populistisch antitrustbeleid, om die grote bedrijven op te breken. Dat zal de problemen niet oplossen, maar veel mensen denken dat wel.”

Gaan we big tech reguleren zoals banken of nutsbedrijven?

PETIT. “Er komt wellicht regelgeving voor de hele sector of een hele bedrijfstak. Maar we gaan ze niet behandelen als banken. Tech is een fundamenteel andere business. Alleen al de privacy en het datagebruik moeten op een heel andere manier worden geregeld. Bij de banken zijn er allerlei ratio’s om de financiële gezondheid te garanderen. Bij de grote techbedrijven is dat niet nodig. Ze zijn op dit moment misschien zelfs financieel gezonder dan de banken. ( lacht)”

De Amerikaanse giganten komen jonge bedrijven opkopen, voor ze concurrenten worden. Is dat een reden om harder in te grijpen in de Europese Unie?

PETIT. “Dat is een moeilijke vraag. Facebook is daar al een paar keer van beschuldigd, wellicht al een paar keer terecht. Maar op zich hoeft dat niet anticompetitief te werken. De overnames, zeker met enorme bedragen, zijn een aanmoediging voor mensen om een bedrijf te beginnen of technologie te studeren. De techstart-ups zijn ook niet gemaakt voor het eeuwige leven. Iedere ondernemer droomt van een exit, en een overname is vaak de beste optie. Het is in die zin geen slechte zaak dat Microsoft wellicht TikTok kan kopen. Het zorgt voor extra concurrentie, voor Facebook en Google in het bijzonder. Welke overnemer heeft het beste potentieel om de concurrentie te verzekeren, dat wordt de kern van het beleid.”

In uw nieuwe boek, Big Tech and the Digital Economy, zegt u dat het eigenlijk nog goed gesteld is met de concurrentie in de techsector.

PETIT. “We staren ons te veel blind op de grootte of het marktaandeel. Op het eerste gezicht zie je niet hoe intens de competitie is. Facebook heeft bijvoorbeeld al jaren een groot marktaandeel in sociale media. Het is nu een compleet ander bedrijf dan tien jaar geleden, net omdat het onder zo’n grote druk staat. Soms hebben de bedrijven die intense concurrentie zelfs niet nodig. Ze hebben een enorme interne prestatiedrang en verleggen tegelijk de grenzen van de technologie en de wetenschap. Daarbij zijn ze soms te arrogant of maken ze brokken. Maar dat zijn vaak geen antitrustproblemen, veeleer zaken zoals overtredingen van de privacyregels.”

Facebook en co. kunnen met de glimlach boetes betalen voor zulke overtredingen. Kleinere bedrijven kunnen dat niet.

PETIT. “Voor de grote techbedrijven zal het niet zo vrijblijvend blijven. Zij kunnen niet alleen in hun portefeuille worden geraakt. Amazon zou je bijvoorbeeld kunnen verbieden huismerken aan te bieden in bepaalde categorieën en Google bankdiensten.”

Maar eerst volgt wellicht een juridische veldslag en veel tijdsverlies, dat in het voordeel van de techgiganten speelt.

PETIT. “Dat zal veranderen. We evolueren naar regelgeving die een hele sector aanpakt. De Europese Unie kan zo sneller schakelen. De Amerikaanse president Donald Trump illustreert dat met de nieuwe wetten en decreten die Chinese techgiganten, zoals Huawei, snel hebben vastgezet. De juridische veldslagen zijn eigen aan de experimenten van de beleidsmakers die via specifieke dossiers hun opties uittesten.”