Belgische groeibedrijven halen recordbedrag op in 2022

Belgische start-ups en scale-ups haalden in 2022 (cijfers tot 23 december) een recordbedrag van 1,37 miljard euro durfkapitaal op. Dat is nipt meer dan de 1,33 miljard in 2021. Frederik Tibau, expert digitale innovatie & groei bij de technologiefederatie Agoria, waarschuwt voor een hoerastemming. “Er komt een moeilijke periode aan.”

Dat Belgische groeibedrijven – biotechbedrijven niet meegerekend – in 2022 het beste jaar beleefden in termen van opgehaald durfkapitaal, is een verrassing. De tweede helft van het jaar was er een duidelijke vertraging in de markt. Uit het jaarlijkse rapport over het Europese tech-ecosysteem van het investeringsfonds Atomico bleek twee weken geleden dat er in 2022 85 miljard dollar werd geïnvesteerd in Europese techbedrijven. In het recordjaar 2021 werd voor de eerst de kaap van de 100 miljard dollar gerond. De 85 miljard van 2022 moet niet gedramatiseerd worden. Het is minder dan in 2021, maar nog altijd meer dan wat in 2020 of de jaren daarvoor werd geïnvesteerd in Europese techbedrijven.

Lees verder onder de video (Kanaal Z)

Er waren vooral veel minder grote megarondes van honderden miljoenen euro’s in Europa. Onder meer de Nederlandse cijfers daalden. België kent nauwelijks zulke megarondes. In de top drie van de vaderlandse kapitaalrondes in 2022 staan Kpler, Deliverect en Cohabs. Het Brusselse databedrijf Kpler haalde 185 miljoen euro op, het Gentse foodtechbedrijf Deliverect tekende voor 134 miljoen euro en de Brusselse samenwoonapp Cohabs verzamelde 100 miljoen euro kapitaal (zie tabel hieronder). Een honderdtal Belgische groeibedrijven haalde meer dan 2 miljoen euro lefgeld op.

Sterk ecosysteem

De grootste Belgische kapitaalrondes beïnvloeden ook de top vijf van sectoren die het meeste geld ophaalden. Door Kpler staat data-analyse en business intellingence bovenaan, gevolgd door mobiliteit. Deliverect tilt foodtech naar plaats drie, gevolgd door fintech en proptech – respectievelijk technologie voor de financiële- en vastgoedsector. Opvallend is dat medische technologie – medtech in start-upjargon – niet in de top vijf staat. Medtech is één van de sterkhouders van het Belgische ecosysteem, maar dit jaar haalde een beperkter aantal medtechbedrijven geld op en het waren, op enkele uitzonderingen na, kleinere rondes.

De hamvraag blijft waarom België tegen de Europese trend in gaat. “Ons ecosysteem groeit snel en wordt sterker. Almaar meer scale-ups maken een vuist in het buitenland, en het aantal second generation entrepreneurs dat opnieuw investeert in jonge techbedrijven, blijft groeien”, zegt Frederik Tibau van Agoria. “Dat laatste is belangrijk, want die ondernemers zijn van onschatbare waarde voor een ecosysteem.” Zhong Xu en Jan Hollez zijn voorbeelden van zulke second time entrepreneurs. Doordat ze met Posios al een succesverhaal schreven, hadden ze de ervaring en het netwerk om van Deliverect één van Europa’s snelstgroeiende techbedrijven te maken.

Frederik Tibau ziet nog andere redenen waarom België tegen de trend in gaat. “Ons land telt maar een beperkt aantal megarondes van honderd miljoen euro of meer, en het is net in die categorie dat de daling het meest uitgesproken was. België is ook een b2b-land (business-to-business), met relatief weinig bedrijven die zich tot consumenten richten. Net die consumentenbedrijven – denk aan de flitsbezorgers of de apps om uitgesteld te betalen – kregen de grootste klappen. Bovendien zijn de grote Angelsaksische en Aziatische investeerders de voorbije jaren nadrukkelijker naar de groeiende ecosystemen beginnen te kijken, omdat ze ervan uitgingen dat daar interessante zaakjes konden worden gedaan. Ook daar plukt België de vruchten van.”

Downrounds

Het verschil tussen dit en vorig jaar in de durfkapitaalmarkt is bijzonder groot. In 2021 waren investeerders bang om mooie investeringen te missen en stonden de ondernemers sterk. Europese groeibedrijven kregen steeds hogere waarderingen. Dat is nu veranderd, zegt Frederik Tibau: “Het tij is gekeerd. De kostprijs van het geld is toegenomen. De waarderingen die onze start-ups en scale-ups opgeplakt krijgen, zijn flink gedaald. De energiecrisis, de gestegen rentes en de inflatie zijn daar niet vreemd aan. Bovendien is de daling in waarde van de Amerikaanse beursgenoteerde bigtechbedrijven doorgesijpeld naar de privémarkt. Een treffend voorbeeld is Klarna, de Zweedse fintech-unicorn (jong niet beursgenoteerd techbedrijf dat meer dan een miljard dollar waard is, nvdr). Het zag zijn waardering in 2022 in elkaar zakken van 45 miljard naar 6,5 miljard dollar.”

Klarna moest uiteindelijk een downround slikken. Dat is een kapitaalronde tegen een lagere waardering dan de vorige ronde. Frederik Tibau wil geen namen noemen, maar hij zag zulke downrounds ook bij enkele Belgische bedrijven. “Zo’n ronde kan ingrijpende gevolgen hebben voor de oprichters en de werknemers van het eerste uur, omdat hun aandelen waarde verliezen. De investeerders zijn in de meeste gevallen beschermd door antiverwateringsclausules.”

Om rondes tegen een lagere waardering te vermijden, proberen bedrijven het langer uit te zingen met de middelen die ze hebben. “Kapitaalefficiëntie komt hoger op de agenda, groeiambities worden bijgestuurd en soms worden er banen geschrapt”, zegt Tibau.

Nieuwe fondsen

Dat we een moeilijkere periode tegemoetgaan, betekent niet dat er geen geld is om te investeren in start-ups, maar vooral dat investeringsfondsen kritischer en voorzichtiger zijn geworden. Volgens het Atomico-rapport hebben de fondsen nog 84 miljard dollar kruit te verschieten. “Op Europees niveau worden de fondsen almaar groter”, analyseert Frederik Tibau.

In België zijn er de voorbije jaren evenzeer nieuwe fondsen bij gekomen. “Denk maar aan Aconterra, Pitchdrive, Tioga Capital en Industrya. Ook SmartFin Capital is weer geld bij elkaar aan het harken voor een derde groeifonds van 250 miljoen euro”, aldus Tibau. “Al die fondsen zijn op zoek naar interessante dossiers. Durfkapitalisten zien nu ook de kans om te investeren tegen lagere waarderingen dan een jaar geleden. Voor hen breekt dus een interessante periode aan.”

Voor de ondernemers wordt het moeilijker, zeker voor de heel jonge start-ups, en voor de bedrijven waarvan de vorige kapitaalronde tegen een heel hoge waardering is gebeurd. “Ook bij de banken is het moeilijker geworden om geld los te krijgen”, oppert Frederik Tibau. “Ze zijn nog strenger geworden met hun waarborgen en garanties. Start-ups houden daar het best rekening mee. Gelukkig kan er ook gekeken worden naar alternatieve financieringsvormen, zoals crowdfunding en revenue based financing (bij investeerders een lening nemen op toekomstige inkomsten, nvdr), en blijft de overheid haar duit in het zakje doen.”

Auteursrechten

Naast financiering, blijft het voor snelgroeiende Belgische techbedrijven ook een uitdaging voldoende senior talent te vinden en te houden in een krappe arbeidsmarkt. Niet enkel de stijgende loonkosten en de inflatie spelen daarbij een rol, het Belgische technologielandschap is nog steeds erg versnipperd, en nogal wat andere Europese landen investeerden meer in hun ecosysteem om bekender te worden als techhub.

In die context vindt Frederik Tibau de onzekerheid die werd gecreëerd over de auteursrechten, waarvan ook jonge techbedrijven gebruikmaakten om op een voordelige manier een deel van het loon te betalen, een jammere zaak. “Wanneer er fiscale hervormingen worden doorgevoerd, die ervoor zorgen dat één van de weinige handvatten die de sector had om internationaal toptalent aan te trekken, bij het huisvuil gezet wordt zonder een weldoordacht alternatief, helpt dat niet. Integendeel. Fiscale hervormingen kunnen slechts effectief zijn wanneer het doel voor ogen gehouden wordt. Dat doel is talent naar hier halen en hier houden. Maatregelen moeten op die leest geschoeid worden.”