Barbara Torfs (Bond Zonder Naam): ‘Ik wil niet de nieuwe Phil Bosmans worden’

Ze had zich voorgenomen zichzelf nooit nog te verkopen in een boardroom en ze was niet van plan nog hard te werken. Als algemeen directeur van Bond Zonder Naam wil Barbara Torfs nu wél harten winnen. “En ik heb het voorbije jaar verschrikkelijk hard gewerkt.”

“Een mens is iets vreemds”, knipoogt Barbara Torfs (55). “Heeft hij een groot huis, dan wil hij een klein.” Torfs verwijst naar het huisje dat zij en haar echtgenoot acht jaar geleden kochten in Zeeuws-Vlaanderen, vlak bij het Verdronken Land van Saeftinghe, midden in de polder. Wordt het hen even te veel, dan trekken ze erheen om tot rust te komen. “Er is niets te beleven”, vult Torfs aan. “Onze kinderen wilden er nooit mee naartoe. Nu ze wat ouder worden, begrijpen ze het beter en komen ze er meer en meer. Het is een bijzondere plek. Ik ben er zelf heel gelukkig.”

Het Verdronken Land van Saeftinghe zou een belangrijke rol spelen in de tweede helft van Torfs’ leven. Na een carrière van 22 jaar als manager marketing en communicatie bij Schoenen Torfs en vier jaar als zelfstandig ondernemer bij Springbok Coaching, was ze in 2020 toe aan iets nieuws. Zo zou ze meer tijd maken voor haar opleiding tot natuurgids in Zeeuws-Vlaanderen. En als voorzitter van de raad van bestuur van Bond Zonder Naam zou ze de algemeen directeur mee ondersteunen.

Zou, want Torfs’ plannen werden ingehaald door de realiteit toen de algemeen directeur van Bond Zonder Naam, Björn Caekelbergh, in het najaar van 2020 onverwachts overleed. “Ik was niet van plan nog hard te werken, maar toen ik werd gevraagd om Björns taak over te nemen, heb ik dat toch gedaan. Ik kende de organisatie goed, want ik was al tien jaar beleidsvrijwilliger. En zoals ik dan ben, heb ik me volledig gesmeten. Voor het eerst in mijn leven heb ik ook de eindverantwoordelijkheid. Bij Schoenen Torfs was Wouter (Torfs, CEO van Schoenen Torfs en neef van Barbara Torfs, nvdr) er altijd.” Stress geeft dat niet, verzekert Torfs. “Maar bij het begin van de kerstvakantie was ik wel echt moe. Ik heb het voorbije jaar dan ook verschrikkelijk hard gewerkt.”

Waarom was het nodig zo hard te werken?

BARBARA TORFS. “Bij vzw’s ligt de focus meestal volledig op de doelgroep en veel minder op management. Dat was bij Bond Zonder Naam niet anders. Terwijl je ook bij een vzw een structuur moet opzetten, naar de cijfers moet kijken en mensen erop moet aanspreken als hun bijdrage niet voldoet. Dat zeg ik met heel veel respect voor mijn voorgangers, en Björn in het bijzonder. Hij had de moed om de transitie in gang te zetten door eind 2019 een aantal werkingen af te stoten omdat ze niet rendabel waren. Daar hoorden ook tien ontslagen bij. Dat was een pijnlijk en moeilijk proces. Onder meer de verkoop van producten werd geschrapt. Bond Zonder Naam verkocht ook producten die heel ver lagen van haar missie om te verbinden. De marges klopten bovendien niet met de workload.

“Ik sta nog altijd achter de beslissing om de productverkoop te stoppen, want retail is een vak apart. Alleen is het kind een beetje met het badwater weggegooid door álle producten te schrappen. Zoals de plantjes bij Kom op tegen Kanker horen en de stickers bij het Rode Kruis, zo horen de kaarsen en de kalenders bij Bond Zonder Naam. De kaars als symbool dat je aan iemand denkt. Al hebben we ook de centen die daarbij horen hard nodig. We moeten dus terug naar onze basis. Waar staat Bond Zonder Naam voor?”

Schrokken mensen toen u als manager naar de zaken ging kijken?

TORFS. “Integendeel. De duidelijkheid heeft voor opluchting en rust gezorgd. Cijfers werden in het verleden bijvoorbeeld slechts beperkt gedeeld.

“Nu laat ik weten hoe we ervoor staan, wat de plannen zijn, hoeveel de investeringen kosten en hoeveel we hopen dat ze zullen opbrengen. Zo krijg je mensen mee en houd je ze geëngageerd. Want ook bij Bond Zonder Naam heeft corona zijn sporen nagelaten. Onze vorming viel stil, net als het project Instagrannies, dat jongeren en ouderen wil verbinden. Ook Prison Talk, waar ex-gevangenen getuigen in scholen of voor groepen, stond on hold. Zelfs ons kansenhuis en onze sociale kruidenier moesten door de lockdown even sluiten. Ondertussen werd een aantal initiatieven opnieuw opgestart en merk ik dat er veel nood is om verder rond onze thema’s te werken. Als ik tijdens De Warmste Week hoor dat ook jongeren met die thema’s bezig zijn, mogen we die niet loslaten. Bond zonder Naam maakt zichtbaar wat niet gezien of gehoord wordt in de samenleving.”

De Warmste Week bracht wel veel minder geld op dan de voorbije jaren.

TORFS. “Ik heb toch niet het gevoel dat mensen minder willen geven. Bond Zonder Naam ontving de jongste jaren bijvoorbeeld nooit zoveel giften als in 2020. Die giften en legaten zorgen voor meer dan 80 procent van onze werkingsmiddelen. Iets meer dan 12 procent komt van subsidies, de rest van de verkoopactiviteiten. In 2022 verwacht ik een kleine 2 miljoen euro aan werkingsmiddelen te hebben. We hebben een trouwe achterban van zo’n 100.000 leden, die geven omdat ze geloven in ons verhaal.”

Die trouwe achterban verjongen blijft wel een grote uitdaging.

TORFS. “Ja, maar daar ben ik niet ongerust over. Er zijn veel mensen in mijn plaats ongerust, maar die verjonging komt goed, stap voor stap. Zolang je maar relevante boodschappen brengt en de juiste initiatieven neemt. We hebben nu bijvoorbeeld ook een B-to-B-aanbod: Bond to Business. We stappen daarmee niet in de bedrijfscoaching, maar we willen wel iets wakker maken op de werkvloer, bijvoorbeeld tijdens spreukenbabbels. ‘Geef mensen een pluim en ze krijgen vleugels.’ Dat is iets waar je als bedrijf echt mee aan de slag kunt.”

U gaf enkele jaren geleden zelf een reactie op de spreuk ‘Alleen ogen die geweend hebben, kunnen helder zien’. U vertelde toen dat de zomer van 2015 voor u een dal vol tranen was.

TORFS. “Dat is intussen een afgesloten hoofdstuk, maar ik ben niet te beschroomd om erover te praten. Ik heb toen heel diep gezeten. Ik denk dat het eerder een depressie was dan een burn-out, want het was niet jobgerelateerd. Maar alles wat ik toen deed, was extreem. Ik ging extreem sporten, extreem vermageren, extreem werken. Extreem leven. Dan heb je het zitten. Al die factoren samen maakten dat ik in die periode diep wegzakte. Als je hard werkt, moet je goed voor jezelf zorgen. Ik ging maar door en door, in plaats van te rusten. Tot ik ben stilgevallen. Nadat ik professionele hulp had gezocht en zes weken was thuisgebleven, kwam ik er stilaan weer bovenop.”

Een levensles?

TORFS. “Laatst was ik op een vergadering met verschillende mensen die me in die periode al kenden. Ik voelde hun angst toen ze tegen me zeiden dat ik er moe uitzag. ‘Zorg ervoor dat het niet opnieuw gebeurt’, las ik op hun gezichten. Terwijl ik deze keer gewoon moe was en moest rusten. Ik besefte dat en kon ernaar handelen, maar bij veel jonge mensen laten de familiale omstandigheden dat niet toe. Ze hebben een drukke baan, kinderen, een uitgebreid sociaal leven en willen daarnaast graag reizen en weet ik wat nog allemaal. Vertragen zit er dan niet in. Terwijl de keuze voor hard werken en kinderen opvoeden eigenlijk inhoudt dat je andere zaken misschien tijdelijk on hold moet zetten. In mijn tijd, twintig tot dertig jaar geleden, was dat makkelijker. Toen waren er minder impulsen. En op mijn vijftigste heb ik me afgevraagd wat ik nog echt met mijn leven wilde doen, wat me echt gelukkig maakte. Dus heb ik Springbok Coaching mee opgericht en van het zelfstandige ondernemerschap geproefd. Dat bleek toch echt niets voor mij. Ik ben een betere manager dan ondernemer.”

Confronterend voor iemand die uit een grote ondernemersfamilie komt?

TORFS. “Ja, maar dat je geen goede ondernemer bent, betekent nog niet dat je ook als manager niet ondernemend kunt zijn. Het echte probleem is volgens mij dat niet alle ondernemers ook goede managers zijn. Zelf vond ik het vooral verschrikkelijk om me als ondernemer te verkopen. Daar voelde ik me een beetje te oud voor. Ik werd er alleen maar onrustig en ongelukkig van. Ik had me dan ook voorgenomen dat ik mezelf nooit nog wilde verkopen in een boardroom. Toch durf ik nu bedrijven te bellen om te vragen of ze geïnteresseerd zijn in het verhaal van Bond Zonder Naam. Het verschil is dat ik dat niet aanvoel als verkopen. Mijn bedoeling is zo veel mogelijk harten te winnen. Dat staat los van mijn persoon.”

Helpt het bij het harten winnen toch niet dat u een Torfs bent?

TORFS. “Hoe zou dat helpen?”

Het is een bekende naam in de ondernemerswereld. Mensen weten waarvoor die staat.

TORFS. “Ik wil minder spelen op die bekende naam, maar ben wel trots dat mensen Schoenen Torfs kennen als een authentiek familiebedrijf dat het nog altijd heel goed doet. Als die naam kan helpen om dat gevoel door te trekken naar Bond Zonder Naam, dan graag. Phil Bosmans (de stichter van Bond Zonder Naam, nvdr) was ook een heel authentiek mens. Niet dat ik de nieuwe Phil Bosmans wil worden. Al wil ik wel bekijken of we met Bond Zonder Naam opnieuw de luis in de pels moeten worden, wat hij soms durfde te zijn. Moeten we de vinger vaker op de wonde durven te leggen? We zijn er nog niet uit. Telkens als mijn activisme bovenkomt, aarzelen mijn collega’s. Ze willen vooral positieve boodschappen brengen, om niet te polariseren.”

Op welke pijnpunten zou u dan willen duwen?

TORFS. “Het nieuws over Sihame El Kaouakibi heeft me bijvoorbeeld hard geraakt. Er waren voorheen al zoveel reacties over ngo’s als zakkenvullers. Daar word ik zo boos van. Maar we moeten als Bond Zonder Naam bij onze thema’s blijven. Je zal ons bijvoorbeeld niet horen over provaxers of antivaxers. Wel over de kloof tussen arm en rijk. Die raakt mij erg. Toch besef ik dat ik ook daar genuanceerd over moet blijven. Je kunt hoogstens oproepen tot solidariteit. Je kunt niet met de vinger wijzen naar zij die het beter hebben.”

U hebt het ook beter.

TORFS. “Voilà. En zo blijf je verbinden in plaats van te polariseren. Er zijn al genoeg verschillende meningen die mensen uit elkaar drijven, zelfs binnen families. Daar moeten we als maatschappij echt mee aan de slag. Al behoor ik niet tot de groep mensen die vindt dat het hier helemaal de verkeerde kant opgaat. Het kan nog zoveel erger, we zijn in het Westen nog altijd zo verwend. Ik heb bijvoorbeeld mijn hart verloren in Oeganda. Daar is het pas overleven. De eerste twee keer dat ik er was, kampte ik daarom met een enorm schuldgevoel. Intussen heb ik het losgelaten. Ik doe wat ik kan en participeer er zonder de wilde weldoener uit te hangen. Want dat zit er bij ons Europeanen nog altijd een beetje in. Ik besef dat ik niet de hele wereld kan verbeteren. Ik kan mezelf verbeteren, en de mensen rondom mij. En met Bond Zonder Naam kan ik aan die bewustwording bij mensen werken. Dat is mijn bijdrage aan het geheel.”

Hoe hebt u zichzelf al verbeterd?

TORFS. “Ik heb geleerd minder te oordelen en meer open te staan voor anderen. Om te luisteren in plaats van altijd zelf met een mening te komen aanzetten. Dat kon ik vroeger absoluut niet ( lacht). Temperament heb ik nog altijd, maar ik heb nog maar zelden conflicten. Ik heb ook op dat vlak veel geleerd van Wouter. Hoe je verbindend kunt communiceren, hoe je anderen vertelt hoe iets bij jou binnenkomt, hoe je hen een spiegel kunt voorhouden als je hen wel ziet oordelen. Dat is een fijne levenshouding. Een waar mijn werk voor Bond Zonder Naam nog elke dag toe bijdraagt.”