Anne De Paepe (rector Universiteit Gent): ‘Geef doctoraatsstudenten alle kansen op een carrière buiten de universiteit’

Als maar een minderheid van onze doctorandi perspectief heeft op een academische loopbaan, kunnen we de passie om te ondernemen maar beter aanscherpen in plaats van die te fnuiken. Dat zegt Anne De Paepe, rector van de Universiteit Gent.

Doctoreren, het is niet langer in de eerste plaats een opstapje naar een lange carrière in de academische wereld. Integendeel: 80 procent van de doctoraathouders vindt nadien een baan buiten de universiteit. De Vlaamse Raad voor Wetenschap en Innovatie (VRWI) heeft de resultaten van haar onderzoek op donderdag 3 maart voorgesteld in het Vlaams parlement. Hopelijk wordt het de aanleiding voor waardevolle politieke initiatieven die het gemakkelijker maken voor wie zijn talenten buiten de universiteit wil ontplooien. Want wij doen dan wel ons best om hen daarvoor de nodige bagage mee te geven, maar de regelgeving houdt de doctorandi vaak nog tegen.

We zijn er ons aan de universiteit al langer van bewust dat veel van onze doctorandi niet voor de rest van hun carrière onderzoekers zullen zijn. Tijdens hun doctoraatsonderzoek geven we hen daarom de kans om hun talenten ook op andere vlakken te ontplooien. Als zelfstandig ondernemer, bijvoorbeeld: iets wat de Vlaamse regering toch fel aanmoedigt in haar beleid. Maar tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren: wie zijn doctoraatsbeurs bij het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) wil combineren met een zelfstandige activiteit, is eraan voor de moeite.

Neem nu Yousef. Twee jaar geleden zette hij als student bio-ingenieur met twee vrienden een microbrouwerij op. Eens om de drie maanden brouwen ze 100 liter bier die ze lokaal aan de man brengen. Yousef studeert dit jaar af en wil graag doctoreren, maar het FWO stelt dat ‘de cumulatie van een doctoraatsbeurs met iedere andere bezoldiging of vergoeding is uitgesloten’. Moet hij zijn passie dan opgeven om te kunnen doctoreren? Als student-ondernemer heeft hij steeds alle lessen bijgewoond, geen enkel examen gemist, elk jaar grote onderscheiding behaald. Zijn hobby heeft minder impact op zijn studieresultaten dan die van veel van zijn medestudenten. Waarom zou hij dan moeten stoppen met ondernemen? Yousef wou kleinschalig blijven experimenteren met nieuwe biersoorten en die na zijn doctoraat commercialiseren. In plaats van het beste van twee werelden te kunnen combineren, staat hij nu voor een verscheurende keuze.

Nog een voorbeeld: Marijke, die aan een doctoraat werkt in de taal- en letterkunde. Vorige zomer liet ze zich overhalen om met een aantal vrienden in te schrijven voor de “Battle of Talents”. Hun idee bleek zo waardevol dat ze de finale haalden en meteen aangesproken werden door een financier die in hun concept wou investeren. Marijke was het creatieve brein, maar moest noodgedwongen afhaken. Want de verdere ontwikkeling van haar idee hield in dat zij minstens een paar dagen per week zou moeten kunnen werken aan een prototype, maar het bleek onmogelijk om de doctoraatsbeurs een tijdlang te schorsen of om deeltijds te doctoreren. Uiteindelijk koos Marijke voor haar doctoraat, maar ze vraagt zich nog altijd af hoe het met haar onderneming zou verlopen zijn.

De Vlaamse overheid heeft de voorbije jaren heel wat investeringen gedaan om ondernemerschap op alle niveaus te stimuleren. En mét resultaat: er waren nog nooit zo veel student-ondernemers. In november kwam daar nog een Vlaams Actieplan Ondernemend Onderwijs bovenop, en sinds kort kunnen studenten het attest bedrijfsbeheer zelfs al verwerven tijdens hun opleiding: minister Philippe Muyters reikte vorige maand de eerste attesten uit aan 23 Gentse hogeschool- en universiteitsstudenten. Zo moeten studenten geen beroep meer doen op het diploma van hun ouders, maar kunnen ze onder hun eigen naam een onderneming starten.

Dat zijn allemaal stappen in de goede richting. Maar het is niet genoeg. Laten we de drempels verder wegwerken. Want als maar een minderheid van onze doctorandi perspectief heeft op een academische loopbaan, kunnen we de passie om te ondernemen maar beter aanscherpen in plaats van die te fnuiken.

Anne De Paepe, rector aan de Universiteit Gent