Aardappelverwerker Mydibel: ‘We zitten in een oorlogssituatie’

De aardappelverwerker Mydibel heeft in Moeskroen zijn eerste groene fabriek neergepoot, die een kwart van haar energie uit afvalstromen van aardappelen haalt. CEO Marc Van Herreweghe moet het hoofd bieden aan gigantische prijsstijgingen. “Hoe reageer je als een product in één week maal dertig gaat?”

Na een decennialange internationale carrière staat Marc Van Herreweghe (61) sinds 2017 aan het roer van de aardappelverwerker Mydibel. “Ondernemen is vandaag geen pretje. Maar we hebben er nog altijd zin in. Ik ben niet pessimistisch. We zien elk probleem als een nieuwe kans. Zo staan we ‘s morgens op.”

De voedingsvereniging Fevia klinkt minder optimistisch. Ze wijst erop dat bedrijven de kostenstijgingen nauwelijks kunnen doorrekenen aan hun klanten.

MARC VAN HERREWEGHE. “We zien gigantische prijsstijgingen. Aardgas en elektriciteit zijn vandaag onze belangrijkste kostenposten. Voordien waren dat aardappelen. Hoe absurd! Ook onze toeleveraars – landbouwbedrijven, producenten van papier, karton en folie, de logistiek – ondergaan de impact van die hoge energiekosten. Sommige producten worden extreem duurder. CO2 kostte ons tot vorig jaar 25.000 euro per jaar. Vorige week steeg die prijs op jaarbasis naar 825.000 euro, voor dezelfde hoeveelheid. We weten uiteraard dat er inflatie is en dat de loonkosten stijgen. Maar hoe reageer je als een product in één week maal dertig gaat?”

Wat doet u dan?

VAN HERREWEGHE. “We hebben ons prijzenbeleid bijgestuurd. Tot vorig jaar maakten we jaarlijkse afspraken met onze partners. In november vorig jaar hebben we beslist maandcontracten op te stellen. We beloofden onze klanten dat we onze prijzen één maand lang niet zouden aanpassen. Maar sinds juni werken we met driemaandelijkse contracten. We hebben 600 klanten. Die hebben op hun beurt soms tot 20.000 klanten. Ze kunnen die niet elke maand telkens opnieuw informeren dat de prijzen stijgen.”

U moet uw prijzen aanpassen omdat uw kosten voortdurend zijn toegenomen?

VAN HERREWEGHE. “Tot vandaag is dat zo. Onze eindprijzen zijn sinds september vorig jaar maal twee gegaan. Die verdubbeling was nodig om onze marge, die al klein was, te behouden. Maar binnen die verdubbeling gaat het van het ene extreem naar het andere. Sommige producten zijn met 5 tot 9 procent gestegen. De gasprijs bedroeg in 2020 gemiddeld 7 euro per megawattuur. Dit jaar is dat 206 euro.”

Mydibel verbruikt jaarlijks een half miljoen megawattuur gas. Kunt u dat vervangen?

VAN HERREWEGHE. “Onze doelstelling is energieonafhankelijk te zijn. Maar vandaag kunnen we nog niet zonder gas. Daarmee maken we stoom, elektriciteit en warmte. In onze groene fabriek wekken we ook zelf 95 procent van onze elektriciteit op.”

Uw daken liggen vol zonnepanelen.

VAN HERREWEGHE. “Zonnepanelen zijn belangrijk: ze leveren 2.000 megawattuur elektriciteit. Maar we maken vooral elektriciteit met biogas. Elf biogasmotoren maken 172.000 megawattuur groene energie, waarvan 85.000 megawattuur elektriciteit. Al onze afvalstromen, zoals aardappelschillen en aardappelen van te lage kwaliteit, worden vergist. Daarvan maken we biomassa, waarmee we warmte, stoom en elektriciteit produceren. We bakken frieten op 175 graden en vriezen die daarna in tot -18 graden. Bovendien zuiveren we ons afvalwater, dat we hergebruiken, ook als drinkwater. Wat elektriciteit betreft, hebben we dus bijna geen problemen met de prijsstijgingen. Maar met biogas kunnen we niet alle toepassingen aansturen. We hebben bijvoorbeeld stoom onder hoge druk nodig. Daar heb je aardgas voor nodig. Bovendien hebben we een tweede fabriek, 7 kilometer verderop in Moeskroen, waar we granulaten en vlokken maken. De afvalstromen kunnen we niet transporteren van de ene fabriek naar de andere. Daar gebruiken we aardgas.”

U plant op die site een tweede groene fabriek te bouwen. Maar die zou er pas staan in 2024. Dat helpt niet om de huidige energiecrisis het hoofd te bieden.

VAN HERREWEGHE. “Als we dat niet doen, is er geen morgen. Een nieuwe groene fabriek is een investering van 45 miljoen euro. De vergunningen zijn nog altijd niet rond. Ik heb op zowat elke politieke deur geklopt. Federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) vindt het concept uitstekend. Fantastisch. Maar de personen die de bouwvergunning moeten goedkeuren, behoren tot een ander departement. Er is geen samenwerking tussen de diensten. En dat terwijl we in die nieuwe groene fabriek 260.000 extra megawattuur elektriciteit zullen opwekken. Daarmee halveren we de hoeveelheid aardgas die we nodig hebben en zullen we nog maar voor een derde van onze energiebehoefte afhankelijk zijn van derden. Niemand van onze concurrenten kan dat zeggen. We gebruiken dan biogas in plaats van Russisch gas.”

Moet u vandaag productie stopzetten door de torenhoge prijzen?

VAN HERREWEGHE. “Ik kan vandaag niet garanderen dat we eind oktober voor voorgebakken frieten nog CO2 zullen gebruiken. Die CO2 garandeert een houdbaarheid van 24 dagen, die we niet nodig hebben voor diepvriesproducten. Maar de CO2-prijs ging door het dak. Dat betekent dat we onze prijzen met 30 procent moeten optrekken. We doen dat niet om een grotere marge te hebben.”

Kunt u die producten niet perfect vervangen door bijvoorbeeld diepvriesfrieten?

VAN HERREWEGHE. “Zo eenvoudig is het niet. Diepvriesfrieten vergen ander bewaarmateriaal. Moeten we onze klanten in de kou laten staan? Als we die prijsstijging van 30 procent niet kunnen doorrekenen, stopt het. Stekker eruit.”

Hoe belangrijk is dat segment?

VAN HERREWEGHE. “Het is een klein deel van onze omzet. Het is geen drama. Maar we staan heel sterk in dat segment. In tests scoren ze als de beste in die categorie. Het is ons topproduct. Dat doet heel veel pijn. Onze voorgebakken frieten liggen bij vele lokale slagers in België en Frankrijk.”

Verliest u omzet door de prijsverhogingen?

VAN HERREWEGHE. “Ze knagen aan het volume. 95 procent van onze omzet komt van de export. We leveren aan 130 landen, maar in sommige landen worden onze producten onbetaalbaar. Ik ben vooral bezorgd over de weerslag van deze crisis op de horeca. Zodra de particuliere consument de impact van de energiecrisis voelt, zullen wij dat ook voelen. Daarom ben ik ontgoocheld in het politieke beleid. We rijden blind. We zitten in een oorlogssituatie. Dan verwacht je duidelijke maatregelen. De slagkracht van onze politici is beperkt. Een schildpad kan niet plots snel schakelen.”