De Belgische schatkist zou vorig jaar 700 miljoen euro aan belastinginkomsten zijn misgelopen vanwege de favorabele fiscale spelregels voor de luchtvaartindustrie. Dat becijferde de Bond Beter Leefmilieu (BBL) in een recente studie. Hoe snel moeten we de barricades op om dit onrecht te bestrijden? “Je kunt de geschiedenis niet veranderen”, nuanceert luchtvaarteconoom Eddy Van de Voorde (UAntwerpen).
De analyse bekijkt wat de inkomsten voor de schatkist zouden zijn als de sector “wél eerlijk belast zou worden, rekening houdend met de enorme klimaatimpact van de luchtvaart”, licht BBL toe in een persbericht. “In België is er bijvoorbeeld geen kerosinebelasting, zijn de vliegtaks en de btw erg laag en is er alleen een koolstoftaks voor vluchten binnen Europa.”
De kloof tussen de werkelijke inkomsten en wat de belastingen op de sector zouden opleveren als er geen sprake zou zijn van vrijstellingen, ligt volgens BBL in ons land op 700 miljoen euro. De vereniging pleit ervoor de sector zwaarder te belasten. Daardoor zouden de ticketprijzen stijgen en zou de vraag naar vliegverkeer vervolgens dalen, wat dan weer “minder gezondheidsschade door fijnstof en geluidsoverlast, en een daling van de CO2-uitstoot” als gevolg zal hebben. Is het zo gemakkelijk?
Oneliners
“Eerst en vooral moet je kijken wie de analyse maakt”, stipt luchtvaartexpert Van de Voorde aan. In dit geval werd de studie uitgevoerd door de milieukoepel Transport & Environment (T&E), waarvan BBL lid is. “Een milieuorganisatie, dus. En hoewel ik akkoord ga met het feit dat er een probleem is met externe kosten in de luchtvaart – de kosten die worden veroorzaakt zonder ervoor te betalen, zoals de CO2-uitstoot van vliegtuigen – is het wel typisch dat zulke organisaties met dergelijke oneliners hun thema’s onder de aandacht te brengen.”
“Enerzijds moet er natuurlijk over de uitstootproblematiek gediscussieerd worden”, betoogt de luchtvaarteconoom. “Anderzijds moeten daarvoor wel realistische oplossingen worden aangereikt. Je kunt namelijk de geschiedenis niet veranderen. Het feit dat de btw-heffing op vliegtuigtickets zo laag is, of dat er geen accijnzen zijn op kerosine, kaderen in het internationale luchtvaartverdrag van Chicago uit 1944. Dat verbiedt heffingen op het vertrek van ‘luchtvaarttuigen’ (passagiersvliegtuig, privévliegtuig, helikopter, nvdr) of op het vertrek van personen in zulke tuigen. De redenering toen, net na de Tweede Wereldoorlog, was dat vliegen belangrijk was voor de wereldvrede.”
Inschepingstaks
“Je moet de problematiek dus globaal bekijken”, betoogt Van de Voorde verder. “Ik ben niet tegen het doorrekenen van externe kosten. Maar wij pakken dat voorlopig op een idiote manier aan.”
Sinds april vorig jaar moet elke passagier die met een luchtvaarttuig vanop Belgische bodem vertrekt, een inschepingstaks betalen. Het bedrag gaat van 2 tot 10 euro, afhankelijk van de vliegafstand. Maar de inkomsten – tot 31 oktober bracht de taks 11,58 miljoen euro op, waarvan slechts 9,7 miljoen euro definitief werd geïnd – schenken vooralsnog niet het verhoopte resultaat.
“Minister van Financiën Van Peteghem (cd&v) wil een milieueffect doorrekenen, maar het bedrag staat nergens in verhouding met de kosten die gemaakt zijn”, aldus Van de Voorde. Een gelijkaardig voorbeeld is er bij onze noorderburen: “In Nederland betaalt elke vertrekkende passagier iets meer dan 26 euro, ongeacht de bestemming. Dat komt zelfs niet in de buurt van een meetbare parameter.”
Verenigde Naties
Wat is dan wel de oplossing? “Voor mij is de enige correcte manier dat de externe kosten worden doorgerekend per vlucht. Dan krijg je voor elke vlucht waarschijnlijk andere tarieven, maar dat is het principe dat moet worden toegepast.” Ook in de sector zelf worden al maatregelen genomen, zegt Van de Voorde. “Oudere toestellen, die meer uitstoten, worden op Zaventem al uit de markt geprijsd. Ze moeten een bijzonder hoge som betalen om te mogen landen. Op die manier worden ze uitgefaseerd.”
Concluderend: “Ik begrijp dat ze zeggen: de luchtvaart betaalt te weinig belastingen. Maar dat zijn internationale afspraken. In feite zou je dat op het niveau van de Verenigde Naties moeten agenderen. Ervan uitgaan dat een andere manier mogelijk is om dit aan te pakken, is pure volksverlakkerij.”
