Zwakke dollar is voorbode van kredietschaarste in de VS

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer.

Reacties: visienoels@trends.be

Laten we eens beginnen met een quiz. We zoeken de achtste bank van de Verenigde Staten. Een bank die vestigingen heeft in meer dan veertig landen, waaronder ook België en Nederland. Gaat er al een lichtje branden? Neen? Welnu, die financiële instelling is vooral actief in hypotheek- en autofinanciering. Haar schuldrating werd onlangs verlaagd tot BBB-minus, net geen junk (rommelobligatie) – nog een stap lager en normale financiering wordt afgesneden. Nog steeds geen idee? Dan hebben we voor u nog deze tip: deze bank is ook de grootste autobouwer in de VS en stelt meer dan 5000 mensen tewerk in Antwerpen…

Ja, correct. General Motors is inderdaad meer en meer een bank die toevallig ook auto’s en vrachtwagens maakt. Driekwart van de winst is afkomstig van GMAC, de financiële arm van het bedrijf. Maar GM zit in zware problemen. De schuldenlast van de autobouwer is intussen groter dan die van België.

GM stap dichter bij Chapter 11. GM en Ford waren de drijvende krachten achter de slogan keep America rolling. Die werd na 11 september 2001 opgediept om de Amerikaanse economie na de aanslagen op New York en Washington boven water te houden. Triple zero financing werd het codewoord: koop nu een auto, maar betaal nog niets – ook geen rente, en dat gedurende drie jaar. Die periode liep onlangs af. Ik ben benieuwd om te vernemen hoeveel gezinnen zich een ongeluk hebben geschrokken toen ze vernamen dat ze hun auto nog moesten afbetalen.

Een week geleden verlaagde GM zijn winstvooruitzichten. Winst is nochtans cruciaal voor het dividend van de nu al te smalle aandeelhoudersbasis – het eigen vermogen bedraagt slechts één zeventiende van de totale schuld, terwijl één derde al als risicovol wordt beschouwd. Kortom: GM staat weer een stap dichter bij Chapter 11, de wet die bedrijven beschermt tegen schuldeisers. De autobouwer zou daarmee het illustere voorbeeld van Texaco, WorldCom, Enron, Dow Corning, Macy’s, K-Mart en zoveel andere volgen. Hij kan dan later uit zijn as heroprijzen, verlost van alle pensioen- en andere schuldverplichtingen.

Symbolisch zou natuurlijk zijn dat GM wordt overgenomen door een Chinees conglomeraat. Daarmee zou de overdracht van de Amerikaanse industrie aan China worden bezegeld. Al ligt het voor de hand dat de Amerikaanse staat zoiets nooit zal toestaan. “Generaal Motors mag niet naar de vijand overlopen.”

Fannie Mae, ‘t valt nie mee. Zou u willen beleggen in een financiële instelling met een kapitaalratio die meer dan drie keer slechter is dan die van een gemiddelde bank? In een bedrijf dat de publicatie van zijn jaarrekening al een aantal keren heeft uitgesteld? En dat zijn revisor aan de deur heeft gezet?

De Amerikaanse beurswaakhond SEC heeft intussen een onderzoek gestart naar Fannie Mae – want over die instelling hebben we het. De totale boekhoudfraude bedraagt tot nu toe al meer dan 9 miljard dollar. Het bedrijf heeft enkele weken geleden zijn algemeen (CEO) en financieel (CFO) directeur ontslagen, omdat ze de winsten hebben opgeblazen om van extra bonussen te kunnen genieten. Het is nu verplicht om een forse kapitaalverhoging door te voeren. Enkele dagen geleden werd ook het dividend gehalveerd…

Toch heeft het aandeel Fannie Mae nog bijna niet op dit slechte nieuws gereageerd. Sommige beleggers geloven blijkbaar in een soort staatsgarantie. Of wordt de koers nu al beschermd door de zogenaamde onzichtbare hand? Fannie Mae is inderdaad too big to fail, net zoals GM trouwens. Beide zijn de iconen van de Amerikaanse kredietgedreven groei, de redders van de Amerikaanse economie na de aanslagen van 11 september 2001. Fannie is tegelijk de moeder van de vastgoedbubbel en van de herfinanciering in de VS (Amerikanen zien hun huis meer en meer als een geldautomaat).

“Tlipple Zelo”. De analyse van de kredietcyclus is belangrijk voor de economische vooruitzichten. Elk teken dat erop wijst dat kredietcreatie moeilijker wordt, is belangrijk voor de groei van de Amerikaanse economie en dus van de wereldeconomie. De evolutie van de Amerikaanse munt was in het verleden steevast een goede vooruitlopende indicator van de geldcreatie en bijgevolg ook van de kredietcreatie (zie grafiek). De dollarzwakte was in de jaren tachtig de prelude van de spaarbankencrisis in de VS. De geld- en kredietcreatie stokten, krompen zelfs, en de Amerikaanse economie kwam in een recessie terecht. Vandaag zien we hetzelfde patroon. Enkele jaren na de dollarommekeer stokt de kredietcreatie. Dit keer speelden de banken alleen maar een bijrolletje; het was vooral de niet-banksector die de schuldkar trok.

GM en Fannie zijn typevoorbeelden van grote kredietverleners. Wie zal hun rol overnemen? De Aziatische centrale banken kunnen dan wel de dollar ondersteunen, maar de Chinese centrale banken zullen nog niet snel ” Tlipple Zelo“-autoleningen uitschrijven in de VS. Zoals verwacht, zal de Amerikaanse schuldorgie niet stoppen bij gebrek aan nieuwe consumptiestandjes, maar wél bij gebrek aan geld.

Wedden dat de Amerikaanse centrale bank Fed haar agressieve strategie niet zal volhouden tot eind 2005?

Geert Noels