Zuivere kilowatt

De gemengde intercommunales stonden de voorbije dagen in de vuurlijn. De zuivere intercommunales blijven zo goed als onbesproken. Het Limburgse Interelectra zegt te weten waarom : “De zuivere intercommunales doen het gewoon beter.” Spek voor de bek van de Vlaamse burgemeesters ?

“We namen een jaar sabbatical om de zaak ten gronde te bestuderen. Het was ook geen eenvoudige keuze : opnieuw scheepgaan met een gemengde intercommunale of ditmaal opteren voor een zuivere intercommunale. Na onze analyse wisten we het zeker : het zou de zuivere intercommunale Interelectra worden.”

Aan het woord is Jef Gabriels, CVP-burgervader van de Limburgse gemeente Genk. Op de tafel ligt een lijvig rapport Dossier Energie, waar de eerste burger van de gewezen mijngemeente zijn vingers laat doorglippen. Genk was een buitenbeentje in Limburg, want de enige gemeente binnen de steenkoolprovincie die voor de distributie van elektriciteit geen beroep deed op de zuivere intercommunale Interelectra. De inwoners van Genk werden sinds de jaren zestig van kilowatt voorzien door de gemengde intercommunale Iega (Intercommunale elektriciteit voor Genk en As), een partnership met Electrabel. Dat leidde bij de burgers van Genk tot een vreemdsoortige bevinding : waarom kostte dezelfde stroom ( dagtarief) in een Genkse straat meer dan enkele honderden meter verderop in een buurgemeente ? ( nvdr. Het nachttarief was dan weer voordeliger.)

Het Dossier Energie, gedurende bijna een jaar voorbereid door een werkgroep (waarin gemeentemandatarissen maar ook externe experts zetelden) maakte komaf met dit soort vragen. “We hadden het voordeel dat we totaal ongebonden de markt konden verkennen,” zegt Jef Gabriels. “De objectiviteit zou dus hoe dan ook zegevieren.” De “commissie der wijzen” was, herfst 1995, expliciet bij de conclusie : de stad Genk én zijn inwoners deden er goed aan voortaan aansluiting te zoeken bij Interelectra. Per 1 januari deed Genk aan partnerruil : Iega terug naar af, Interelectra binnen. Zegt Jef Gabriels : “Ook Electrabel deed ons een schitterend voorstel voor nieuwe samenwerking. Nadat de werkgroep alle voorstellen had doorgenomen, wonnen we nog bijkomend advies in van een gespecialiseerd revisorenkantoor. Ook daar werd ons Interelectra aangeraden. Op 16 november jongstleden keurde de gemeenteraad alles goed.”

Jef Gabriels zet de twee doorslaggevende argumenten voor de nieuwe “zuivere” partner op een rijtje : de stroomfactuur van de burger valt minder duur uit en de gemeentekas van Genk wordt beter gespekt. Jef Gabriels : “Ik ben vandaag van één zaak overtuigd : veel gemengde intercommunales moeten aan het einde van de rit de duimen leggen voor de zuivere, al zal men dat niet graag horen. Ik maak vlug een eenvoudig rekensommetje als bewijs. Stel dat een gemengde intercommunale gemiddeld een rendement haalt van om en bij de 90 procent, maar de winst moet worden verdeeld tussen de publieke partner en de privé-partner. In veel gevallen spreken we over een 70/30-verhouding. Nu vermenigvuldig ik het voordeel voor de gemeentekas : 0,9 (90 procent) x 0,7 (70 procent participatie) staat gelijk aan een return van 0,63 procent. Maken we dan even dezelfde veronderstelling voor een zuivere intercommunale : het rendement ligt gemiddeld iets lager (70 procent is een realistisch cijfer), maar de winst is integraal (100 procent) bestemd voor de publieke partner. Of : een return van 0,7 procent.”

De burgemeester van Genk wil de laatste zijn om de nu afgezworen combinatie Iega-Electrabel tegen de muur te spijkeren. Het was, volgens Jef Gabriels, al die jaren “een meer dan voorbeeldige samenwerking”. De keuze voor Interelectra was dus geen keuze tegen Electrabel. Het debat ten gronde werd, steeds volgens Gabriels, ook sereen gevoerd. Maar de rekening is inmiddels goed en wel gemaakt. Jef Gabriels : “De stad Genk zal vanwege Interelectra minimaal 16 miljoen frank, maar vermoedelijk zo’n 50 tot 80 miljoen méér gestort krijgen dan vanwege Iega. In brute cijfers kreeg de gemeentekas vroeger 200 miljoen frank winst op jaarbasis uitgekeerd, nu waarschijnlijk 250 miljoen frank tot 280 miljoen. Dit is een indirect voordeel voor de inwoners van Genk. Maar zij doen ook een direct voordeel bij het betalen van hun energierekening. De 20.000 inwoners van Genk zullen gemiddeld 1000 frank minder betalen. Het oogt misschien niet spectaculair, maar het is toch mooi meegenomen.”

OVERSTAP.

Het hoofdkwartier van Interelectra (11 miljard frank omzet, 560 personeelsleden, 909 miljoen frank winst), aan de rand van Hasselt, oogt zelfs in al zijn soberheid indrukwekkend. Voor de zuivere intercommunale is de Limburgse cirkel, na het in huis halen van Genk, nu helemaal rond. “De voorbije drie jaar konden we de drie laatste gemeenten (Leopoldsburg, Sint-Lambrechts-Herk en nu Genk) over de streep trekken,” zegt een zichtbaar tevreden Steve Stevaert. Stevaert is de net veertig jaar geworden voorzitter van Interelectra, SP-boy én burgemeester van Hasselt. Wat heeft Interelectra dat de anderen (de gemengde intercommunales) niet hebben ? Zegt Stevaert : “Een evident voordeel is dat we de winst niet hoeven te delen met een privé-partner. Alles wordt teruggesluisd naar de gemeentekassen. Ja, men heeft het wel eens over de elektriciteitstarieven die een verdoken vorm van belasting zouden zijn. Bij Interelectra maken we daar hoegenaamd geen probleem van. Ik durf zelfs stellen dat de tarieven een open vorm van belasting zijn, bestemd voor de gemeentekassen. So what ? Onze open belasting vloeit terug naar de gemeenten en dus ook naar hun burgers. Dat is toch democratisch. Maar de verdoken belastingen zijn partieel voor een privé-bedrijf (Electrabel) bestemd. Nu hoor ik al de repliek : typisch voor een socialist om zoiets te zeggen. Maar wie objectief durft denken, voelt het toch zo aan : een belasting die geïnd wordt door een privé-bedrijf, dat kan toch niet, hé ?”

Electrabel. Wie vandaag de naam laat vallen in het gezelschap van een burgemeester of een “intercommunalist”, mag zich aan een woordenstroom verwachten. Interelectra heeft mooi praten over zijn “zuiver statuut”, tenslotte distribueert de Limburgse intercommunale gewoon wat Electrabel aan kilowatt produceert. Kan het nu of in de toekomst ook anders ? Zegt Steve Stevaert : “Vandaag Electrabel in vraag stellen als producent is niet verstandig. Vandaag Electrabel in vraag stellen als transporteur van kilowatt, is niet doenbaar. Naar de toekomst toe sluit ik niets uit. Het enige wat we nu kunnen doen, is de vraag stellen naar de efficiëntie inzake distributie. Gezien de Ford-fabriek in Genk staat, vind ik het logisch dat de inwoners van Genk een Ford kopen. Maar ze hoeven dat niet per se bij de Ford-distributeur in Genk te doen. Idem dito voor de elektriciteit. Je kan moeilijk om Electrabel als producent heen, maar je kan vragen stellen over de distributie. Welnu, Interelectra werkt goedkoper dan welke gemengde intercommunale dan ook in dit land. Het Controlecomité voor Gas en Elektriciteit mag dan wel een uniforme elektriciteitsprijs naar voor schuiven, toch zijn de Limburgers de enige Belgen die minder betalen voor hun elektriciteit. Zowel de Limburgse gezinnen als de ondernemingen profiteren daarvan. Dat hebben we alleen aan onszelf te danken. Mocht Interelectra er niet zijn, dan zou de burger tot 30 procent méér gemeentebelastingen afdokken. Onze elektriciteitsprijs behoedt de mensen voor zo’n scenario.”

PRINCIPES.

Toch lijkt uit de ruif eten van één producent economisch niet gezond. Steve Stevaert weet dat. “De beste stroom is die stroom die je niet moet aankopen, dat is een feit. Interelectra interesseert zich daarom ook stilaan voor de productie in eigen beheer. Dat is dus wat anders dan de 5 procent participatie die de gemeenten denken te moeten nemen in Electrabel. Tussen een producent en een distributeur hoort een tussenschot, zoniet heb je onvermijdelijk met vestzak-broekzakoperaties te maken. Wij hebben op eigen houtje het windmolenpark in Zeebrugge gekocht. We hebben al verschillende WKK-projecten (warmtekrachtkoppeling) in eigen beheer opgestart, en dat loopt goed. Laat dit duidelijk zijn : wij kunnen dus heus wel wat eigen productie aan, al willen we geen tweede Electrabel zijn. Interelectra heeft altijd de principes verheven boven de winst. Onze klanten weten dat. We komen op voor een elektriciteit die ecologisch is (met veel nadruk op REG-acties), economisch (hoe goedkoper hoe beter), sociaal (uniforme prijzen en geen afsluitingen), efficiënt (als het kan gedecentraliseerd) en Vlaams. We hebben hoegenaamd niets tegen Electrabel. Maar zolang we voor productie van hen, en alleen van hen afhankelijk zijn, mogen we als klant toch ook onze eisen stellen. Er zijn al voldoende andere intercommunales die kritiekloos in een nieuwe samenwerking stappen met Electrabel. Over de wijze waarop de kostprijs per geproduceerde kilowatt in dit land berekend wordt, kan je een apart artikel maken !”

KAREL CAMBIEN