Ook in de zorg is datamining tegenwoordig een kerncompetentie. België kan er een voortrekker in worden.
Statistieken over het aantal coronabesmettingen zijn al anderhalf jaar dagelijkse kost in de nieuwsbulletins. Die terugkerende cijfers onderstrepen ook het toenemende belang van realtimedata in de ziekenhuiswereld. “De noodzaak aan goede, efficiënte dataverwerking was nog nooit zo groot”, vertelt Georges De Feu, die vier jaar geleden het IT-bedrijf Lynxcare oprichtte. Het telt 33 werknemers en houdt zich bezig met digitale dashboards voor ziekenhuizen. Die zijn een soort overzichten die de zorgkwaliteit monitoren. Hoewel de expansieplannen in de Verenigde Staten door covid vertraging opliepen, zag de start-up vorig jaar de interesse in België, Spanje, Nederland en Duitsland groeien.
Digitalisering 2.0
Al bijna vijftien jaar schuiven de opeenvolgende federale regeringen de digitalisering van de zorg als een prioriteit naar voren. In een eerste fase ging dat vooral over de klassieke medische gegevens, zoals het elektronische patiëntendossier en het elektronische voorschrift. Hoewel dat in de eerste lijn niet altijd even vlot is verlopen – niet alle huisartsen kunnen even goed met een pc overweg – verzamelden de ziekenhuizen intussen massa’s digitale patiëntengegevens. De uitdaging is vooral al die gegevens te ontsluiten vanuit het oogpunt van kwaliteit en efficiëntie. “Een ziekenhuis heeft een massa data opgeslagen in diverse programma’s”, vertelt De Feu. “Je kunt iemand inschakelen om daaruit relevante statistieken te distilleren en zo de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Wij automatiseren dat proces met onze dashboards.”
Concreet gaat het erom de relevante patronen uit de patiëntengegevens te halen. “Neem de behandeling van covid-19”, zegt De Feu. “Er zijn duidelijke verschillen in het succes van diverse praktijken. Data over de uitkomst van een behandeling intelligent gebruiken verbetert de kwaliteit van de zorg. Een loodgieter zal een bepaald type verwarmingsketel ook niet meer installeren als hij weet dat er veel problemen mee zijn. Alleen is de complexiteit van de data in een ziekenhuis groter.”
Die aanpak van datagedreven zorg of value based healthcare wint aan belang met het oog op de betaalbaarheid van de gezondheidszorg. “Het budget van de ziekteverzekering is een gesloten enveloppe”, zegt De Feu. “Om die middelen zo goed mogelijk te besteden, wordt het steeds belangrijker ze voor de juiste behandelingen in te zetten. Data zijn bij die keuze onontbeerlijk.”
De behoefte aan data is overal groot, en niet alleen in landen die ze inzetten om de kosten te beheersen in de zorg. Ook in de geneesmiddelenindustrie is er een commerciële kans. De farmasector ziet de druk op de onderzoeksinvesteringen groeien door strengere regels, stijgende kosten voor klinische proeven en kortere terugverdientijden. Efficiënt omspringen met onderzoeksgegevens en klinische testen geeft een competitief voordeel bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen.
Daar wil Ontoforce, dat is opgericht in 2011 en intussen 35 werknemers heeft, een antwoord op bieden. “Data op zich zijn niet het nieuwe goud”, zegt CEO Valerie Morel. “Gegevens zijn er in overvloed, maar ze zitten in diverse silo’s en ze zijn op verschillende manieren gestructureerd. Voor de farmawereld is de uitdaging om gestructureerde en ongestructureerde gegevens samen te brengen tot bruikbare kennis die tot een snellere marktintroductie kan leiden.”
Belgische hub
De Feu is overtuigd dat onze contreien een goede voedingsbodem bieden voor de uitbouw van een ecosysteem van bedrijven die inzetten op datagedreven gezondheidszorg. “De afgelopen decennia hebben onze ziekenhuizen fors ingezet op digitalisering. In de Verenigde Staten staan de topziekenhuizen wel verder, maar heeft de meerderheid van de ziekenhuizen nog geen elektronisch patiëntendossier. Dat de Belgische ziekenhuizen al een brede digitalisering kennen, moeten we uitspelen als troef om die data intelligent in te zetten en onze zorg te verbeteren. De patiënt wil dat volgens mij ook. Ik denk dat die niet alleen covidstatistieken wil zien, maar ook succesratio’s voor de behandeling van bijvoorbeeld hartziekten of kanker.”
Ook Rudy Mattheus, de voorzitter van de Niko Group en bestuurder van Voka Health Community, pleit al lang voor de uitbouw van zo’n ecosysteem van medische data. “Het gaat niet enkel om de kosten van de ziekteverzekering”, zegt hij. “Er is echt een businesskans. We weten allemaal hoe belangrijk het ecosysteem rond de geneesmiddelenindustrie is in ons land en dat we tot de wereldtop in klinische proeven horen. Economisch is het zinvol daarop voort te bouwen en een echte eHealth Valley uit te bouwen met bedrijven die inzetten op datavalidatie.”
De trends van de gepersonaliseerde geneeskunde en de patiëntgedreven zorg maken de ontsluiting van data tot een nieuwe kerncompetentie in de lifesciences, onderstreept Morel. “En daarin staat Vlaanderen redelijk sterk. In de biotechcluster merk ik bovendien veel bereidheid tot samenwerking. Dat levert een gunstige investeringscultuur op voor onderzoek en de financiering van start-ups.”
Volgens Morel is de markt van datagedreven gezondheidszorg aan het openbreken. “Er komt meer competitie en dat is een goed teken”, zegt ze. “Het betekent dat het ijs is gebroken. Ik zie nog steeds een blue ocean waar plaats is voor meerdere spelers. Zeker voor innovatieve bedrijven. Het potentieel bij Vlaamse start-ups en scale-ups is er en wordt in de gaten gehouden door Angelsaksische investeerders.”
