Zegen of doodssteek?

Vorig jaar introduceerden de Zweedse Modern Times Group(MTG) en het Nederlandse uitgeversconcern De Telegraaf gelijktijdig hun gratis krant in Nederland. Metro en Sp!ts deden aanvankelijk wel wat stof opwaaien, maar de nieuwe titels maakten weinig brokken bij de traditionele krantenuitgevers. Sterker nog: onderzoek wijst uit dat er meer mensen kranten beginnen te lezen.

Het inspireerde de Belgische uitgevers Roularta Media Group, de Regionale Uitgeversgroep(RUG) en het Franstalige Rossel tot een akkoord met de NMBS om een gratis krant in de Belgische stations te verspreiden. Als alles goed gaat, start hun ‘Metro’ op 6 september van dit jaar.

De vereniging van beroepsjournalisten in België ( AVBB) en minister van Vervoer Isabelle Durant (Ecolo) staan kritisch tegenover het initiatief. Onafhankelijkheid van de redactie is voor de ene het tere punt, terwijl de Waalse minister de komst van een gratis dagblad ziet als een bedreiging voor de kwijnende Franstalige kranten.

“Natuurlijk is er kannibalisme,” zegt Frank Volmer, directeur van Sp!ts. “Maar je moet het in perspectief zetten. Dagelijks gooien we in Nederland een half miljoen gratis kranten op de markt. Toch leidt dat bij de betaalde dagbladen uiteindelijk maar tot een marginaal verlies van 10.000 exemplaren.”

Trends. Kwatongen zien in de komst van gratis kranten de hand van adverteerders. Is dit een middel om goedkopere reclametarieven af te dwingen?

Frank Volmer (Sp!ts). Momenteel werken we nog met lagere introductietarieven voor advertenties. Maar aan de grondslag liggen de tariefregels op basis van lezersaantallen die ook voor gewone kranten gelden. Laat duidelijk zijn dat Sp!ts er niet is voor adverteerders, maar in de eerste plaats omdat er een lezersmarkt voor bestaat. Je merkt bijvoorbeeld in de Verenigde Staten en Duitsland dat de prijs voor dagbladen daalt omdat de losse verkoop onder druk staat. In de toekomst zullen de inkomsten almaar meer uit advertenties moeten komen.

De moderne mens wil zijn vrije tijd gevarieerd benutten. De huidige ontlezing bestaat omdat mensen minder tijd hebben voor kranten. Sp!ts en Metro bieden een product dat in twintig minuten is uitgelezen en dat bovendien is bedoeld voor een moment waar je eigenlijk niets om handen hebt. We combineren de reistijd met het leesmoment en bieden zo de mogelijkheid om twintig minuten verloren tijd op te vullen.

Zorgt het gratis karakter van de krant voor besparingen op redactioneel vlak?

Sp!ts wordt gemaakt door een ploeg van hooguit twintig man. Dat kan omdat we een krant maken op basis van het nieuws van de persbureaus, zonder de ballast van de achtergrondverhalen.

Dus toch een initiatief gedreven door de advertentiemarkt?

Neen. Er bestond een gat in de lezersmarkt: heel wat mensen nemen de trein, lang niet iedereen kocht een krant. Dat bood bovendien perspectieven voor adverteerders. Toch kon het project alleen slagen als het ook de beoogde lezers bereikt. Onze lezers bestaan voor 60% uit hoger opgeleide mensen onder 35 jaar. Dat is een belangrijk argument voor adverteerders. Het is precies die doelgroep die ze willen bereiken. Deze mensen zijn interessant voor de arbeidsmarkt, zijn kapitaalkrachtig en moeten nog heel wat aankopen doen om hun materieel bestaan vorm te geven.

Distributie op het station lijkt essentieel. Op dat vlak zit Sp!ts in het defensief.

We hebben inderdaad een rechtszaak aanhangig gemaakt bij de Nederlandse autoriteit voor de mededinging. Metro heeft een exclusieve overeenkomst met de Nederlandse Spoorwegen. Hun krant ligt in herkenbare bakken op het station. Wij moeten buiten de muren blijven en verzekeren de bedeling via een netwerk van krantenjongens. Uiteraard is dat duurder, maar het ook is directer. Toch zouden we graag onze bakken in het station zien.

Gratis kranten hebben een kwalijk imago. Ze zouden lezers wegjagen van de betaalde dagbladen.

De idee achter het concept van de gratis dagkrant is dat wie de trein neemt een ongelooflijke haast heeft. Zo iemand gaat niet in het rijtje staan om 1,5 gulden te betalen voor een krant. Wij lieten een onderzoek uitvoeren. Daaruit blijkt dat 10% van onze lezers minder betaalde dagbladen koopt. Daar staat wel tegenover dat 11% juist meer kranten gaat lezen.

Recente cijfers over de krantenverkoop in Nederland wijzen op een terugval met 0,6%. Regionale dagbladen en populaire kranten als het Algemeen Dagblad zijn de grote verliezers. Wordt de impact van gratis kranten niet onderschat?

Regionale kranten en het AD gingen al enkele jaren achteruit. We weten niet of de oplage ervan sterker of juist minder sterk daalde door de komst van onze dagbladen. Vandaag selecteren krantenlezers in de breedte, de gratis treinkrant is slechts één informatiekanaal. Bovendien geloven we in de interactie tussen papier en nieuwe media als internet. Daarom willen we in de komende maanden ons aanbod op internet uitbreiden omdat we denken dat alleen multimediale concepten een toekomst hebben.

Is er eigenlijk plaats voor twee gratis kranten? Zullen de betaalde dagbladen verdwijnen?

Sp!ts was geen paniekreactie op de komst van Metro. Wij waren al bezig met de ontwikkeling van een gelijkaardig concept. Het klopt dat we ons tijdsschema versneld hebben door de komst van Metro naar Nederland. Het belet niet dat de ontwikkeling naar gratis kranten overal bezig is. Het vertrouwen is er, en er is zelfs plaats voor meer dan twee gratis kranten.

Ook betaalde kranten zullen blijven bestaan, maar hun prijzen zullen moeten zakken. Ze zullen meerwaarde bieden door dieper op thema’s in te gaan. Er zal altijd een groep lezers zijn die daarvoor wil betalen.

roeland byl