‘Wijsheid is een verheffende vorm van intelligentie, voorbehouden aan ouderen’

‘Ouderen mogen dan globaal minder intelligent zijn dan de jongere generatie, ze zijn gewoon slimmer. Vijftigplussers zijn doorgaans ook goed in de omgang met collega’s. Wie niet milder en genereuzer wordt met de leeftijd, is een onmens. De wijsheid en de sociale vaardigheden van ouderen compenseren de duik van de andere vormen van intelligentie na je zestigste.’ Dat zeg Jan Longeval, eigenaar van Kounselor Consulting bv en adjunct-professor aan de Vlerick Business School.

Na jaren van welgemikte plaagstoten heeft Warren Buffett, in beleggerskringen ook bekend als het Orakel van Omaha, de 55-jarige Greg Abel aangewezen als zijn troonopvolger. Indien Abel het even lang uitzingt als Buffett, heeft hij nog een actieve loopbaan van minstens 35 jaar voor de boeg, langer dan de gemiddelde loopbaan van de Belg. De onvermijdelijke intellectuele bijzit van Buffett, Charlie Munger, gaat gewoon door. Hij is immers nog maar 97.

In sommige bedrijven word je op 55-jarige leeftijd naar je brugpensioen of betaald thuiszitten gemanoeuvreerd. Niet zo bij Berkshire Hathaway. De verloning op basis van anciënniteit maakt oudere werknemers natuurlijk duur, misschien te duur. Maar het valt niet te ontkennen dat het idee regeert dat bij vijftigers het beste eraf is. Er is niets verkeerds met vijftigers, maar het is zoals met oude meubels: sommige bedrijven worden ze na verloop van tijd gewoon beu. Tijd voor nieuwe meubels. Tot ontzetting van de oude meubels, die zich vruchteloos en verbitterd afvragen wat ze in godsnaam verkeerd hebben gedaan.

Staat er dan geen enkele houdbaarheidsdatum op een actieve loopbaan? Onze intelligentie evolueert in de tijd. Onze reken- en perceptiesnelheid piekt rond ons dertigste en zet dan een gestage daling in. Andere vormen van intelligentie, zoals het oriëntatievermogen en de verbale intelligentie, blijven oplopen tot 60-jarige leeftijd, maar daarna gaat het achteruit. Is oudere werknemers kaltstellen dan toch beter? Neen. Psychologische studies gaan vaak voorbij aan een immer toenemende vorm van intelligentie: de levenservaring. Dankzij levenservaring kun je een situatie in de juiste context plaatsen, het essentiële van het bijkomstige onderscheiden en de kloof tussen droom en haalbaarheid inschatten. Wijsheid is het product van de accumulatie van levenservaring. Het is daarom een verheffende vorm van intelligentie, voorbehouden aan ouderen.

Ouderen mogen dan globaal minder intelligent zijn dan de jongere generatie, ze zijn gewoon slimmer. Vijftigplussers zijn doorgaans ook goed in de omgang met collega’s. Wie niet milder en genereuzer wordt met de leeftijd, is een onmens. De wijsheid en de sociale vaardigheden van ouderen compenseren de duik van de andere vormen van intelligentie na je zestigste. De correlatie tussen de leeftijd en die duik van intelligentie moeten we ook in het juiste perspectief bekijken. De meeste studies wijzen de leeftijd aan als de causale factor van de duik in intelligentie. Maar er kan ook een causaal verband in de andere richting bestaan. Rust roest. Werken houdt je mentaal scherp. Redenen genoeg om oudere werknemers zinvol en in een aangepast tempo aan het werk te houden.

Iedereen heeft natuurlijk een uiterste houdbaarheidsdatum. Je kunt alleen maar het grootste respect hebben voor de beleggingsprestaties van Warren Buffett op de lange termijn, maar je kunt niet ontkennen dat ze de jongste tien jaar ondermaats zijn geweest. Berkshire Hathaway zette in die periode een prestatie van 189 procent neer, terwijl de Amerikaanse beurs met 266 procent steeg. Een doorsneebeheerder was al twee keer aan de deur gezet door zijn institutionele klant. Valuebeleggen, de huisstijl van Buffett, heeft het nog nooit zo moeilijk gehad. Buffett en de knorrige Munger lopen verloren in de nieuwe digitale realiteit, waarin netwerkeffecten, meer dan harde activa, de beurswaarde drijven. Een ster blijft niet altijd stillestaan aan het beursfirmament. Succes op de beurs is meestal verbonden aan een specifieke economische context, die gunstig is voor de huisstijl van een belegger. Wanneer de economische context verandert, en de beheerder niet in staat is zijn huisstijl aan te passen, dan valt de ster uit de hemel. Dat onvermogen, en niet een hoge leeftijd, roept om een nieuwe koning. Kroonprins Abel loopt zich al warm.