WESTERSE HERSENSPINSELS

Op de Millennium Top van de Verenigde Naties toetsen wereldleiders een serie doelstellingen om tegen 2015 de kloof te dichten tussen arm en rijk (zie blz. 56). Volgens de jongste Index van Menselijke Ontwikkeling van de VN halen we die objectieven niet, tenzij de rijke landen extra inspanningen doen: méér hulp, minder tolmuren, méér investeringen, méér diplomatie en conflictpreventie… Laten we het rijtje aflopen.

Hulp werkt slechts uitzonderlijk: namelijk als de ontvangende regering zelf een klaar beeld heeft van hoe die hulp in de eigen ontwikkelingsambities ingepast kan worden. Maar in landen waar hulp nodig is, ontbreekt de essentiële beleidsvoorwaarde: goed bestuur. Lagere tolmuren helpen, soms. De zogenaamde ACP-landen (Afrika, Caraïben en Pacific) genieten sinds decennia nultarieven voor export naar de Europese Unie – kijk naar bananen, suiker en koffie -, maar slagen er niet in dat voordeel te benutten om sterke indu-strieën uit te bouwen (ze blijven dus om privilegies bedelen); Mexico heeft zijn vrije toegang tot de Amerikaanse afzetmarkt ook niet gebruikt om interne problemen op te lossen. Investeringen? Privé-kapitaal is een sterke hefboom, vooral directe buitenlandse investeringen zijn efficiënt (voor vrije kapitaal-stromen moeten vooraf institutionele voorwaarden vervuld zijn, China bijvoorbeeld bepaalt daarom zelf het tempo). Maar ook hier zien we dat landen die in de VN-Ontwikkelingsindex aan de staart bengelen, geen aantrekkelijk investeringsklimaat (willen) scheppen.

Diplomatie? “Westerse regeringen houden van ‘diplomatie’, van ‘het omkopen’ van criminele Afrikaanse regeringen en het sluiten van ‘partnerships’ om ze knuffelend tot hervormingen aan te porren. Maar de gangster-regeringen van Afrika zijn buitengewoon handig in dit soort spelletjes.” Zo concludeert George Ayittey, de Ghanese econoom en auteur van ‘Africa Unchained, the blueprint for Africa’s future’. Ayittey stelt dat “naïeve westerlingen aan dit dupespel en het bedriegen van de Afrikanen medeplichtig zijn.” Ook de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds doen eraan mee. En als ze toch (té) scherpe voorwaarden opleggen, doen “maffia-regeringen” – die helemaal niet wakker liggen van een kloof tussen arm en rijk – liever zaken met Chinezen, Indiërs, Brazilianen of met westerlingen die het minder nauw nemen met al het moois uit de Millenniumdoelstellingen.

Wat te doen? Ayittey ziet één oplossing: steun aan de rurale en informele economie via microfinanciering. “Europa verliest marktaandelen in Afrika door witter dan wit te willen wassen,” klagen onze ondernemers. Misschien. Maar als de Europese Unie en de Verenigde Staten eensgezind een coherent en slagkrachtig beleid van weerstand tegen deze maffiaregeringen voeren, zullen ze wel scoren.

Karel De Gucht (VLD) is de enige Belgische minister van Buitenlandse Zaken ooit die tegen de ” vampire elites” (zo noemt Ayittey ze) de waarheid zegt – hij krijgt tegenwind van Franstaligen die hier onterecht een communautaire zaak van maken. Durft EU-commissaris voor Ontwikkelingssamenwerking Louis Michel, George Ayittey bijtreden?

Erik Bruyland