‘Werknemers grijpen terug naar zekerheid’

Misschien bent u wel een van die 1,26 miljoen tijdelijke werklozen die thuis zit of heeft gezeten. Of kon u de afgelopen weken thuiswerken? De coronacrisis heeft een ongeziene impact, en we mogen ervan uitgaan dat de arbeidsmarkt er ook na de lockdown anders zal uitzien. Want in tijden van grote onzekerheid grijpen mensen steevast naar zekerheid, zeggen Frank Vander Sijpe en Patrick Lootens van hr-dienstverlener Securex.

Voor de coronacrisis zagen we nochtans duidelijke trends dat een job for life stilaan een relict uit het verleden werd. Steeds meer werkgevers en werknemers zagen één lange loopbaan in hetzelfde bedrijf niet meer zitten. Werknemers verwachtten meer autonomie en flexibiliteit, en ook de houdbaarheidsdatum van banen verviel sneller onder invloed van ingrijpende technologische evoluties en digitalisering. Denk aan de herstructureringen bij Proximus en ING.

Daarnaast steeg ook de aandacht voor de werkinhoud. Werk moest in de eerste plaats zinvol zijn en bijdragen tot een hoger doel. Loyaliteit werd ondergeschikt aan jobbetrokkenheid. Jobinhoud primeerde langzaamaan op de locatie van het werk of het type werkgever. Dat alles resulteerde in een groeiende groep werkenden in flexibele statuten, met zigzagcarrières, freelancers en een gig-economie.

Dat gaf zuurstof aan de arbeidsmarkt, die in België traditioneel muurvast zat. Met meer dan 90 procent van de Belgische bedienden in een contract van onbepaalde duur met anciënniteitsverloning, hadden werknemers lange tijd weinig incentives om te veranderen van werk. Toch zagen we dat steeds meer – vaak jongere – werknemers hunkerden naar flexibiliteit en daarvoor op zoek gingen naar nieuwe arbeidsvormen. Net voor de crisis bereikte de werkloosheid in België een dieptepunt. Bedrijven konden dus niet anders dan flexibele oplossingen te zoeken om talent aan zich te binden. Cafetariaplannen, i-deals en flexibele werktijden waren in volle opmars.

Wat nu?

Wanneer mensen getroffen worden door grote onzekerheid, grijpen ze terug naar de vaste waarden. Grote groepen werknemers werden onverwacht geconfronteerd met hun financiële kwetsbaarheid. Zal ik mijn baan kunnen behouden? Kan ik dit jaar op vakantie gaan? Kunnen mijn kinderen terug naar school? Alles is in beweging, dus onze eerste reflex is te behouden wat we kunnen. We zullen dus massaal opnieuw belang hechten aan financiële zekerheid. Het aantal mensen dat kiest voor een nieuwe baan, een ander carrièrepad of een toekomst als freelancer kan de komende jaren weleens heel beperkt zijn.

Werkende mensen zijn wakker geworden in een nieuwe wereld, met angst en onzekerheid. Mensen houden niet alleen vast aan hun baan, ze vinden ook opnieuw aansluiting bij wat echt van belang is: onze waarden en persoonlijke doelen. Uit een recente enquête van de econoom Stijn Baert (UGent) blijkt dat de helft van de werknemers aangeeft dat ze bij de zoektocht naar een nieuwe baan meer belang zullen hechten aan het evenwicht tussen werk en privé. De coronacrisis stelt onze behoefte aan sociaal contact en onze gezondheid meer dan ooit op de proef. Dat zal zich ongetwijfeld ook reflecteren op de arbeidsmarkt.

Op een bepaald moment zal de war for talent weer ongenadig toeslaan. Wanneer de vele babyboomers de arbeidsmarkt verlaten en de economie weer op gang komt, zullen bedrijven opnieuw vechten om talent. Wie een antwoord weet te bieden op de behoefte aan zekerheid, met voldoende ruimte voor het gezin en zelfontplooiing, zal die strijd winnen. Flexibel samenwerken, in multidisciplinaire teams, rond diverse uitdagingen én op basis van een gemeenschappelijk gedragen verhaal noemt Yuval Noah Harari niet voor niets de reden waarom de mens de meest succesvolle diersoort is. Innovatie, ondernemingszin, solidariteit en sociaal overleg zullen meer dan ooit centraal staan in het post-coronatijdperk. Bedrijven en overheden kunnen dus maar beter nu al beginnen onze arbeidsmarkt daarop af te stemmen en er nieuwe zuurstof in te blazen.

Patrick Lootens, Director Innovation Securex en Frank Vander Sijpe, Director HR Research Securex