We hebben elkaar uiteraard heel veel geluk gewenst voor 2012. Maar waren onze wensen wel verstandige wensen? Met andere woorden: hebt u de anderen wel de juiste dingen toegewenst? Onderzoek naar wat ons gelukkig maakt, kan ons zeker helpen bij deze netelige kwestie.
Geluk ligt essentieel in de vergelijking tussen wat je verwacht, graag hebt en wat je effectief hebt. Hoe groter de kloof, hoe ongelukkiger je bent. Maak dus niet al te veel en te uitdagende goede voornemens. Je zult toch mislukken. Het is zoals een hoogspringer, die springt ook telkens bij zijn laatste beurt de lat eraf. Veel beter is in plaats van allerlei uitdagende doelstellingen te formuleren, effectief te beginnen aan wat je denkt dat je gelukkig zal maken. Gewoon doen en zien wat er gebeurt. Dan kan je niet echt falen.
Inzicht in wat ons gelukkig maakt, is al lang voorradig. Veel bewegen, je plicht doen, anderen trachten gelukkig te maken, jezelf matigen, het zijn stuk voor stuk beproefde recepten van geluk. Maar we zoeken het geluk vaak op andere manieren: veel kopen, veel consumeren, veel verzamelen, anderen de loef afsteken. De vraag is natuurlijk waarom we dat toch blijven doen. Waarschijnlijk hebben de gedragingen die onszelf wat ongelukkig maken een voordeel voor onze soort. Een groep gaat er immers op vooruit als een aantal leden zeer ambitieus is. Als ze falen, maken de individuen vooral zichzelf ongelukkig, maar als ze slagen, profiteert vaak iedereen mee. Het leven van ontdekkingsreizigers, onderzoekers en ondernemers bestaat de facto vooral uit mislukken. Dat gold zelfs voor Apple-topman Steve Jobs, die de persoonlijke bittere nederlagen heeft opgestapeld en in weinig echt voldoening vond. Maar net die mensen doen ons met zijn allen vooruitgaan.
Wens uw geliefden en vrienden vooral toe dat ze omringd mogen worden door mensen zoals u. Want genegenheid, sociale steun en vriendschap scoren enorm goed op de geluksschaal. Als u dus heel concreet hebt afgesproken elkaar wat meer te zien, bent u goed bezig.
Let echter op met je medemens veel materiële welvaart toe te wensen. Je hebt toch niemand gewenst dat hij de grote pot van de lotto moge winnen? Het zijn brede schouders die de luxe kunnen dragen. Wens je vrienden vooral toe dat ze een kleine pot bij de lotto winnen, iets waardoor ze nog graag met jou kaarten om een halve euro of zo. Ons geluksgevoel hangt immers nauw samen met het gevoel dat onze positieve verwachtingen zullen uitkomen. Maar de grote pot winnen verandert vooral de verwachtingen, en wel op zo’n dramatische wijze dat je er wel eens heel ongelukkig van zou kunnen worden.
Geld besteden aan diensten maakt ons gelukkiger dan geld besteden aan dingen. Lichaamsverzorging, toneel, muziekvoorstellingen, massages, reizen maken ons veel gelukkiger dan nog een diamant, een beleggingsproduct of een veel te kleine bouwgrond.
Om gelukkig te zijn, moet je regelmatig wat komedie kunnen spelen. Wees dus gul met je aanmoedigende knik, ook al verveel je je steendood. Zeg soms dat het knap is, ook al vind je het maar gewoontjes. Ik weet het, het is niet bepaald authentiek, maar het helpt wel de plooien van het intermenselijke verkeer wat glad te strijken. Als je motto ‘eerlijkheid boven alles’ is, dan zal je veel tegen een muur van onbegrip botsen, en voor je het weet ben je alle bronnen van sociale steun kwijt. Overdrijf natuurlijk niet, want het is niet de bedoeling dat je als volkomen onbetrouwbaar wordt gecatalogiseerd. Vlei, maar vlei met mate.
Als je echt voor het grote geluk wil gaan, dan moet je beginnen weg te geven. We voelen ons stukken beter als we anderen mee laten genieten van wat ons te beurt valt. En dat ‘te beurt vallen’ moet je letterlijk nemen. Als je denkt dat je het allemaal verdient en dat de anderen het ook maar moeten verdienen, dan ben je al chagrijnig gestart, en dat is geen goed teken.
Het is opletten geblazen met streven naar geluk. Geluk is niet zoals streven naar een fiets. De beste manier om aan een fiets te geraken, is er eentje te willen. Het leven is als een restaurant, we krijgen meestal wat we bestellen. Maar uit onderzoek blijkt dat we vaak niet goed weten waar ons geluk ligt. We denken dat we gelukkig zullen zijn als we die nieuwe sofa zullen hebben, maar dat is vaak niet zo. We denken dat we doodongelukkig zullen zijn in de nieuwe stad, maar dat valt nog best mee. Maar vooral: de beste manier om aan een fiets te geraken is niet via een omweg, door bijvoorbeeld te dromen van een tractor. Bij geluk is het echter zo dat je zelden gelukkig wordt door het geluk na te streven. Je wordt gelukkig door dingen te doen die op het eerste gezicht heel weinig met geluk te maken hebben.
In ieder geval is iemand geluk wensen, een hachelijke onderneming. Wens hem beter een goede gezondheid. Geen enkele studie heeft ooit aangetoond dat dat nadelig zou zijn voor het geluk. En ik zou zeggen: gezond naar lichaam én geest. Maar als ik poog dat laatste te omschrijven, dan beweeg ik mij opnieuw op glad ijs.
De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Leuven Gent Management School.
MARC BUELENS
Maak niet al te veel en te uitdagende goede voornemens. Je zal toch mislukken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier