We vergeven onze schuldenaren

Laten we het jaar goed beginnen en meteen een koe bij de horens vatten. Wat is ons grootste probleem? Twee van de vier wielen van het bbp, de overheid en de investeringen, lopen stroef. Waarom? Er zit gewoon te veel schuld in het westerse systeem. De schuldenlast, de debt overhang, is onze hoofdbekommernis.

Om meteen met de deur in huis te vallen, we zullen veel schuld moeten kwijtschelden. Dat klinkt krankjorum, maar alleen voor wie zijn geschiedenis niet kent. Phillip Coggan beschrijft in zijn Paper Promises ons verleden als een weerkerende clash tussen schuldeisers en schuldenaars. Met de schuldeisers als pineut. Een paar jaar geleden verwees Boston Consulting in dat verband naar Mesopotamië (2000 voor Christus) waar het gebruikelijk was veel schulden om de zeven jaar kwijt te schelden. Een schone kleitablet.

Dat is natuurlijk niet pijnloos. Wie geld uitleent, ziet zijn centen niet helemaal terug. En het is ook revolterend. De krekels hebben niet alleen als God in Frankrijk geleefd, ze ruïneren nadien ook nog eens de mieren. Want de schulden van de enen zijn natuurlijk de vorderingen van de anderen. Dat bleek ook uit de oplossing die Boston Consulting voorstelde. Hun tovermiddel kwam neer op een eenmalige heffing op de privévermogens van 30 à 35 procent. En hoewel dit voorstel intussen wel degelijk in allerlei cenakels werd doorgerekend, moeten we dit natuurlijk vermijden. Het is waar dat we dertig jaar deels ‘op de poef’ hebben geconsumeerd en gespaard, maar kunnen we geen schoon schip maken zonder ons spaarvarken te slachten?

Daar komt bij dat de schuldenlast sinds 2007 flink is gestegen. Wereldwijd gingen we van een schuldenlast van 160 procent van het globale bbp in 2001 over 180 procent in 2008, naar 210 procent in 2013. De overheidsschuld in de eurozone steeg van 66 procent van het bbp in 2007 naar 100 procent dit jaar. There has been no deleveraging! Met hun zerorente hebben de centrale banken de schuldenballon zelfs nog opgeblazen.

Wat gedaan? Het wemelt in de Angelsaksische media van voorstellen. Misschien het meest realistische komt van de Council on Foreign Relations waarvan onder anderen Paul Desmarais jr (GBL) en Javier Solana (NAVO) adviseurs zijn. Die Council stelt voor een ‘Paris Club for Europe’ op te richten. Deze al sinds de jaren tachtig bestaande informele groep van schuldeisers treedt op wanneer er ergens in de wereld schulden moeten worden herschikt. Landen waarvan de schuld wordt herschikt (rente verlaagd, looptijden verlengd) moeten zich aan de IMF-discipline onderwerpen, maar kunnen vooral blijven ontlenen. De oude, problematische schuld wordt achtergesteld aan de nieuwe schulden. In dat scenario is kwijtschelding niet meteen aan de orde. Dat is wel het geval wanneer je zoals John Plender in de Financial Times, stelt dat Europa een nieuw ‘London Debt Agreement’ nodig heeft. Dat is een ingreep die na de Tweede Wereldoorlog neerkwam op het tegenovergestelde van het Verdrag van Versailles na de Eerste Wereldoorlog. De schulden van Duitsland werden grotendeels kwijtgescholden, wat volgens Plender belangrijker was dan het Marshallplan. Dat moet Duitsland nu doen voor Griekenland en Italië, zegt Plender.

Maar dat blijven pijnlijke oplossingen die zelfs impliceren dat alle banken en verzekeringsmaatschappijen worden genaast. Is er geen andere manier? Jawel, twee financiële tenoren, William Buiter en Lord Adair Turner, vonden een uitweg. William Buiter is hoofdeconoom van Citigroup en Lord Turner is in het VK een naam als een klok. Beiden stellen voor publieke schulden te laten opkopen door de centrale banken en deze vervolgens uit te wissen. Monetaire financiering van overheidsuitgaven dus, zoals het door alle handboeken ten strengste wordt verboden. Boekhoudkundig is het een klein kunstje: schulden van één overheid worden doorgehaald samen met de vorderingen van een andere overheid, de centrale banken. Natuurlijk verbinden beide auteurs hier strikte voorwaarden aan, but the ECB should cancel the debt it purchases. Trouwens, iedereen weet dat de Japanse staat nooit de 30 procent overheidsschuld kan aflossen, die al bij de Japanse centrale bank zit. Hetzelfde geldt voor de 375 miljard pond staatsobligaties op de balans van de Britse centrale bank. Noem een kat dus een kat en schep rücksichtslos geld. Vergeet Weimar. We komen dan sneller in een omgeving van groei, inflatie, hogere rente en meteen schuldafbouw. Als de nood het hoogst is, is de redding nabij. Met een ei van de heer Columbus, die in zijn tijd ook niet wist waar hij zou uitkomen.

De auteur is publicist en voorzitter van VFB, de Vlaamse Federatie van Beleggers.

PAUL HUYBRECHTS

Noem een kat een kat en schep rücksichtslos geld.