We hebben een Elio Brito nodig

Zet Carlos Brito, de CEO van de biergigant AB InBev, en Elio Di Rupo, de premier van België, samen aan de toog en ze zullen misschien meer dan één Stella of Leffe drinken. Want tegenpolen trekken elkaar niet alleen aan, beide heren kunnen ook veel van elkaar leren. Een snuifje socialisme voor Carlos Brito en zijn aandeelhouders, een visie op lange termijn voor Elio Di Rupo en zijn regering.

Carlos Brito en zijn managementteam werken op lange termijn, durven harde maatregelen te nemen, creëren waarde voor hun aandeelhouders en laten zichzelf rijkelijk betalen voor de perfecte uitvoering van die kapitalistische logica. Elio Di Rupo en zijn regeringsploeg zien 2014 als de lange termijn, durven geen pijnlijke maatregelen te nemen en voor hen is waardecreatie voor de 11 miljoen aandeelhouders van de nv België van ondergeschikt belang aan de drijfveer van stemmengewin op korte termijn. De Belgische politiek slaagt er daarom niet in een brug te slaan tussen de korte en lange termijn.

De bedrijfswereld is een betere bruggenbouwer, al is het godgeklaagd dat het management van AB InBev daarvoor een exorbitante bonus (die vandaag ongeveer 1,33 miljard euro waard is) nodig heeft. Zulke bedragen zijn niet meer uit te leggen. Zo’n ongelijke verdeling van de vruchten scherpt een inkomensongelijkheid aan die de economische en sociale stabiliteit van steeds meer landen ondergraaft.

In een samenleving met een heel kleine minderheid die relatief zeer veel heeft en een grote meerderheid die relatief weinig heeft, krijgen dwaze en gevaarlijke beleidsopties meer overlevingskansen. Zonder bijsturing dreigt het kind van de marktwerking met het badwater te verdwijnen. Of hoe een snuifje socialisme soms het kapitalisme moet redden. Voor alle duidelijkheid: de Belgische economie heeft de voorbije decennia al een grotere dosis PS-socialisme gekregen dan gezond voor haar is.

AB InBev houdt geen rekening met die maatschappelijke fall-out als het zijn topmanagers in de watten legt. Het negeren van die externe kosten is een typisch staaltje van marktfalen, en dan schrijft elk handboek economie voor dat de overheid corrigerend moet optreden, ook al begeeft ze zich op heel glad ijs als ze zich mengt in de private contractvrijheid. Als de aandeelhouders van AB InBev hun management willen verwennen, is dat hun zaak, punt. Zij bepalen de criteria en de omvang van de bonus, en wie het daar niet mee eens is kan de aandelen verkopen. Toch kan de bredere maatschappelijke discussie een milde vorm van interventie rechtvaardigen. Waarom geen salaris- of bonusplafond invoeren? Als Brito & co zich niet voor 100 miljoen euro kunnen opladen, zal dat ook niet lukken voor 1,3 miljard euro. En zeker in de financiële sector, waar megabonussen aanleiding geven tot risicogedrag waar de hele samenleving voor opdraait, mag en moet de overheid ingrijpen.

Voor Di Rupo & co ligt er geen financiële bonus klaar als ze de Belgische huishouding op orde krijgen. Ze doen ook weinig moeite. Deze regering is nu al gestopt met regeren. Op een andere manier kan je deze surrealistische begrotingscontrole niet interpreteren. Veel verder dan een samenraapsel van vestzak-broekzakoperaties, optimistische ramingen, bevriezen van uitgaven en eenmalige maatregelen raakt de regering niet.

Vreemde uitspraken moeten dit non-beleid mooi praten. “Van alle landen met een begrotingstekort van meer dan 3 procent zijn we bij de beste van de klas”, dixit Elio Di Rupo. Tja. “Alleen rokers en speculanten zullen het voelen”, zei vicepremier Steven Vanackere (CD&V) nogal ongelukkig. Had hij het ook over de coöperatieve aandeelhouders van Arco, die dankzij de belastingbetaler niets voelen van de ondergang Dexia? Of over de Belgische belastingbetaler die tot 54 miljard euro borg staat voor de speculatieve erfenis van Dexia? “We doen niks en we hopen dat de economie opleeft en dat de Dexia Holding overeind blijft”, dát hadden Di Rupo en Vanackere moeten zeggen na afloop van de begrotingscontrole. De regering belooft nu de concurrentiekracht aan te pakken. Het structurele werk gaat beginnen, echt waar. Laat Open Vld, dat al blij mag zijn dat het een bescheiden pensioenhervorming mocht scoren, zich met dit kluitje in het riet sturen?

Brito moet misselijk worden van het waardevernietigende beslissingsproces op Belgisch niveau en Di Rupo wordt ongemakkelijk van de bonus van Brito. De botsing van beide werelden kan misschien leiden tot een langetermijnbeleid tegen faire prijzen. De wereld heeft nood aan meer Elio Brito’s.

Volg Daan Killemaes ook op Twitter