De Amerikaanse frietreus J.R. Simplot koopt de activiteiten van de West-Vlaamse frietreus Jan Clarebout. Maar wat zit allemaal in die transactie? De balansen zijn, net zoals de communicatie van het bedrijf, weinig transparant.
Afgelopen zaterdag meldde zowel J.R. Simplot als Clarebout de overname van de activiteiten van de West-Vlaamse frietreus Jan Clarebout. Op de website van Clarebout verscheen geen persbericht over de transactie. In krantenberichten werd Jan Clarebout als volgt geciteerd: “We hadden op eigen kracht kunnen verdergaan, maar de economische realiteit van de wereld en rationeel inzicht hebben ons samengebracht.” De samenwerking voorziet “in het behoud en zelfs de versterking” van het personeelsbestand en de fabrieken van Clarebout in Europa. Het fusiebedrijf telt 23 fabrieken, waarvan vijf van Clarebout.
De eerste van die vijf fabrieken is die in Nieuwkerke bij Heuvelland, de bakermat van het familiebedrijf. Daar begon het aardappelbedrijf eind 1987. Vader Raf (nu 91) en zoon Jan (65) startten de business. De tweede fabriek volgde in Waasten (Warneton) in Henegouwen. Dat is vandaag de grootste fabriek voor de productie van diepvriesfrieten in Europa. In Duinkerke heeft Clarebout een derde fabriek. De bouw startte in augustus 2022 en in november 2023 werd er al geproduceerd. Er worden 2.200 ton aardappelen per dag verwerkt.
Overname van Mydibel
Twee fabrieken liggen in Moeskroen en werden verworven door de overname van het voormalige Mydibel. Eind december 2022 bereikte Clarebout een akkoord met de voormalige eigenaars, de broers Bruno en Carlo Mylle. Op 20 juni 2023 werd de overname goedgekeurd door de mededingingsoverheden.
Mydibel was in zwaar weer beland door de pandemie en de daarop volgende energiecrisis vanaf de zomer van 2022. In een interview met Trends half september 2022 benadrukte de toenmalige CEO Marc Van Herreweghe de afhankelijkheid van de horeca en catering. Die markt lag zo goed als plat tijdens de pandemie. Slechts een tiende van de omzet was winkelverkoop. De laatste geconsolideerde balans van de toen consoliderende vennootschap B. C. Mylle, die van het boekjaar 2022, vermeldde weliswaar 413 miljoen euro bedrijfsopbrengsten. Maar het bedrijf leed verlies sinds 2020 en had een overgedragen verlies van 46 miljoen euro. Het eigen vermogen was bovendien negatief. “Het bestuursorgaan bekeek diverse toekomstpistes”, meldde het jaarverslag van de raad van bestuur. “Uiteindelijk werd geopteerd voor een externe kapitaalverschaffer. Zo zal Groep Mydibel een (financiële) stroomstoot krijgen.”
De broers en voormalige eigenaars Bruno en Carlo Mylle verdwenen van het toneel. Marc Van Herreweghe is vandaag nog bestuurder bij Mydibel, waar Jan Clarebout de touwtjes in handen heeft. Sinds begin september 2023 wordt nog enkel geproduceerd in opdracht van Clarebout Potatoes. De bedrijfsopbrengsten bij de nv Mydibel zakten van 356 miljoen euro in 2023, naar nog 95 miljoen euro in het boekjaar 2024.
Transparantie zoek
Hoe gebeurt de interne verwerking van de cijfers in het imperium van Jan Clarebout? De bij de Nationale Bank neergelegde balansen geven weinig inkijk.
De nv Clarebout Potatoes legde voor het laatst een balans neer voor het boekjaar 2022. Met bedrijfsopbrengsten voor 1,1 miljard euro werd 2022 een bijzonder goed jaar. Het bedrijfsresultaat klokte af op bijna 167 miljoen euro, de nettowinst bedroeg 126 miljoen euro. Toch keerde Clarebout Potatoes geen dividend uit. Het jaarverslag van de raad van bestuur juichte evenmin. Het waarschuwde voor de hoge energieprijzen en de sterke schommelingen in de dagprijs van de aardappelen. Dat de consument op de centen lette, was weliswaar een goede zaak. “Het volume afgewerkt product nam toe omdat de consument meer overschakelde naar huismerken door de inflatie en energiecrisis.”
J.R. Simplot lanceerde het begrip diepvriesfrieten. Het bedrijf werd daarmee in de vorige eeuw de exclusieve leverancier van McDonald’s. In de jaren tachtig zorgde de fastfoodketen voor 40 procent van de omzet. De familie geldt als de rijkste van de staat Idaho.
Het consoliderende moederbedrijf van de aardappelactiviteiten voor de vijf fabrieken is de nv Clarebout. Maar die legde voor het laatst een geconsolideerde balans neer voor het boekjaar 2018. De bestuurders van die spilvennootschap zijn Jan Clarebout, zijn CFO Gert Masselus en de aankoopdirecteur aardappelen Yves Capoen.
Volgens de enkelvoudige balans van het boekjaar 2024 waren er voor 795 miljoen euro bedrijfsopbrengsten en bedroeg de bedrijfswinst van 9 miljoen euro. Het jaarverslag van de raad van bestuur blijft vooral voorzichtig. De gestegen energieprijzen hebben in Europa tot significant hogere kosten geleid in alle schakels van de aardappel-tot-frietketting. De aardappelprijzen zijn de voorbije jaren sterk gestegen. In 2024 stegen de contractprijzen die de onderneming afsluit met telers nogmaals met 5,2 procent, na al een stijging met 36 procent in 2023. Bovendien bleven de dagprijzen voor aardappelen heel volatiel. In april 2024 was de prijs 400 euro per ton, in juli 600 euro per ton, om in augustus te zakken naar 125 euro per ton.
De grootste van de wereld?
Het gebrek aan transparantie is eigen aan meer grote spelers in de sector. Het Amerikaanse Lamb Weston Holdings is wel transparant, want beursgenoteerd. Volgende week 23 juli publiceert de frietreus zijn jaarcijfers voor het boekjaar 2025 (van eind mei 2024 tot eind mei 2025). In de eerste negen maanden van het boekjaar 2025 bedroeg de omzet 4,8 miljard dollar, de bedrijfswinst 479 miljoen dollar.
Het wereldwijde nummer één is McCain Foods. Ook bij het Canadese familiebedrijf is het wat gissen naar de juiste cijfers. Het wereldwijde nummer één is volgens zijn website goed voor een omzet van 16 miljard Canadese dollar (circa 10 miljard euro). Eén op vier frietjes wereldwijd rolt van de productiebanden van de 49 fabrieken van McCain. Een belangrijke rol daarbij spelen de twee fabrieken in ons land, via de onderneming Lutosa.
Ook bij J.R. Simplot, de koper van Clarebout, blijft het gissen. Het private en zeer discrete landbouwconglomeraat uit Boise, de hoofdstad van de Amerikaanse aardappelstaat Idaho, is vooral actief in aardappelen, maar ook in onder meer meststoffen en paardenfokkerij.
J.R. Simplot heeft een langere voorgeschiedenis dan Clarebout. De onderneming met haar meer dan 15.000 werknemers werd opgericht in 1929. Ze is vandaag actief in de Verenigde Staten, Mexico, Australië en Azië. De gangmaker was John Richard Simplot (1909-2008). J.R. lanceerde het begrip diepvriesfrieten. Het bedrijf werd daarmee in de vorige eeuw de exclusieve leverancier van McDonald’s. In de jaren tachtig zorgde de fastfoodketen voor 40 procent van de omzet. De familie geldt als de rijkste van de staat Idaho.
Het zakenblad Forbes schat de omzet van J.R. Simplot in 2024 op 11 miljard dollar (het bedrijf zelf geeft geen cijfers). Dit zijn echter de cijfers voor het conglomeraat, niet enkel de aardappelactiviteiten. Leidt de overname van Clarebout dan tot de grootste frietreus van de wereld – vóór McCain Foods? Zolang Clarebout geen geconsolideerde cijfers neerlegt, is dat moeilijk achterhalen.
