Wat kan een lobbyist voor u doen?

Ze beïnvloeden de Europese politiek, doen sommige richtlijnen wijzigen en fluisteren de Europese beslissingnemers initiatieven in. Kunnen lobbyisten uw bedrijf een dienst bewijzen? En hoeveel kosten ze?

Van sommige lobby’s, zoals de religieuze congregaties, is de aanwezigheid opzienbarend. Maar er zijn ook de meer klassieke en goed gewapende exemplaren, zoals Unice, dat de standpunten van het Europese patronaat verdedigt. Unice telt in zijn Brusselse kantoor, op een boogscheut van het Schumanplein, meer dan 45 medewerkers.

Sommige publiceren elke dag een persbericht of laten hun invloed op een discretere wijze gelden. Er zijn er met een glasheldere naam, zoals de Europese Vereniging van Belastingbetalers, en andere die een vagere benaming gekozen hebben, zoals Ziel van Europa. Kortom, onder de 12.000 tot 15.000 lobbyisten die zich in Brussel genesteld hebben – sommigen gewagen zelfs van 30.000 – zit een beetje van alles. Sommigen geven blijk van vakmanschap, anderen telefoneren naar de Europese Commissie om te vragen wanneer een beslissing gaat vallen die al enkele weken eerder getroffen werd…

Nieuwe reeks drukkingsgroepen

De uitbreiding van de Europese Unie heeft er intussen toe geleid dat een nieuwe vlucht drukkingsgroepen neergestreken is in Brussel. Om daarin de weg te kunnen vinden, biedt het Corporate Europe Observatory ( CEO) uit Amsterdam een originele rondgang aan langs de Europese lobby’s in onze hoofdstad. De kaart is vrij beperkt en voert ons langs een vijftiental stopplaatsen in de Schumanwijk.

“Sommige documenten tonen aan dat het Europese patronaat nadrukkelijk betrokken was bij de voorbereiding van het dossier door de Commissie, terwijl NGO’s slechts zeer oppervlakkig geconsulteerd werden,” betreurt Erik Wesselius van CEO. Ook de scheikundige nijverheid, of het nu gaat om Dow Europe of Dupont, werd door de organisatoren van de lobby tour geselecteerd, omdat ze zich erg doeltreffend toont wanneer ze een richtlijn over de registratie van chemische stoffen gewijzigd wil zien.

CEO heeft geen probleem met het werk van de drukkingsgroepen op zich, maar wel met de ongelijke strijd tussen enerzijds de NGO’s, die volgens sommige schattingen toch 10 % van het aantal drukkingsgroepen in Brussel uitmaken, en anderzijds de ondernemingen, die voor 45 % doorwegen. “Dat verzwakt het democratische proces,” klaagt Wesselius aan.

Daniel Guéguen, directeur-generaal van Clan Public Affairs (een onderneming die bedrijven, regio’s en belangengroeperingen bijstaat in hun betrekkingen met de Europese instellingen), stelt evenwel vast dat de grote bedrijven er vaak voor terugschrikken om rechtstreeks invloed uit te oefenen en zich vaak erg terughoudend opstellen, terwijl de niet-gouvernementele organisaties steeds meer het terrein bezetten.

Bedrieglijke transparantie

Als u weet dat driekwart van de nationale wetgevingen het gevolg is van Europese regelgeving, dan begrijpt u meteen waarom de Europese instellingen met zoveel egards behandeld worden. Omdat ze voor de ambtenaren en beslissingnemers vaak een bron van nuttige informatie zijn, is een beroep doen op lobby’s voor sommigen een manier geworden om een mouw te passen aan een gebrek aan personeel of expertise in ingewikkelde dossiers. Spelend op het aankondigingseffect, worden sommige Europese plannen soms met veel omhaal bekendgemaakt, zonder dat de bevoegde diensten van de Commissie ook maar op de hoogte zijn, laat staan dat ze het dossier voorbereid hebben.

Wanneer het dringend noodzakelijk is om een aantal concrete pistes voor te stellen, wordt vaak een beroep gedaan op de vertegenwoordigers van sommige sectoren, weet een ingewijde. De transparantie die tentoongespreid wordt door de Europese Commissie en het Europees Parlement – en die veel groter is dan in de lidstaten – zou sommigen ertoe kunnen brengen om geen beroep te doen op lobbyisten, gespecialiseerde bedrijven of advocaten gespecialiseerd in Europese wetgeving. Het is heel makkelijk om via een Europese zoekrobot de naam van een ambtenaar (inclusief zijn titel en rechtstreeks telefoonnummer) op te snorren. Achter die schijnbare transparantie gaat echter een toenemende complexiteit schuil. De naam die naar boven komt, is lang niet altijd die van de persoon die invloed kan uitoefenen op het dossier.

“De overgang van vijftien naar 25 lidstaten, elk met een eigen politieke cultuur, maakt het allemaal wat ingewikkelder,” bevestigt Thomas Tindemans, partner in het advocatenkabinet White & Case. “De mechanismen van de besluitvorming worden complexer en het respectieve gewicht van de lidstaten verandert. Het is niet langer voldoende om een enkele staat te overtuigen, er moeten nu coalities gevormd worden en invloed uitgeoefend binnen verschillende beslissingsorganen.” Vroeger volstond het bijvoorbeeld voor een Franse topmanager om zijn zaak te bepleiten bij de president van de Republiek om de politiek van de Unie om te buigen, nu toont die werkwijze duidelijk haar beperkingen.

Belgen ondervertegenwoordigd

Naargelang van de gesprekspartner kunnen de resultaten van een lobbyactie variëren van ‘beperkt’ tot ‘zeer bemoedigend’. Uiteraard heeft elke lobbyist zo zijn overwinning, of het nu gaat om de bescherming van intellectuele eigendom of het verkrijgen van gunstige maatregelen voor de chemische industrie. De doeltreffendheid van sommige drukkingsgroepen uit zich soms in de afzwakking van bepaalde reglementen, de invoering van een redding brengende uitzondering of het behoud van verworven rechten, meer bepaald op landbouwgebied. “Doorgaans zorgt lobbyen ervoor dat de slechtste situatie voor de sector of de industrie die u vertegenwoordigt, vermeden wordt. Het laat ook de beslissingnemers toe om met kennis van zaken voor de ene of de andere mogelijkheid te kiezen,” zo vat Marc Brykman het samen. Hij was geruime tijd de ambassadeur van Shell bij de Europese instellingen en werkt sinds kort bij de internationale lobbyist Fipra.

Voor sommigen kunnen de bereikte resultaten mager lijken, maar “niet aanwezig zijn in Brussel is de ideale manier om uw belangen genegeerd te zien”, waarschuwt Brykman. Belgen zijn volgens sommige gesprekspartners niet erg aanwezig in dat beïnvloedingsspelletje. België kan misschien als verontschuldiging aanvoeren dat ons economisch weefsel vooral samengesteld is uit KMO’s, die niet erg geneigd zijn om hun belangen te gaan verdedigen op Europees niveau. “Sommige Belgische ondernemingen hebben de indruk dat ze de facto een Europees bekwaamheidsbrevet hebben omdat ze zo dicht bij Brussel gevestigd zijn. Ze interesseren zich dan ook niet veel voor de instellingen,” betreurt Daniel Guéguen. Dat in tegenstelling tot de Duitsers, de Britten en de Scandinaviërs.

Vette cheque

De diensten die de lobbyisten aanbieden, gaan van de opvolging van Europese initiatieven tot uitleg over de werking van de instellingen, de opstelling van voorstellen tot amendementen ten voordele van hun klanten en het organiseren van privé-etentjes tussen economische spelers en hoge ambtenaren. Een dienstverlening waarvan, terloops gezegd, Lee Scott, de grote baas van de Amerikaanse reus Wal-Mart, gebruikmaakte bij zijn bezoek aan Brussel.

Anderen voeren enquêtes uit bij een beperkt publiek om te weten te komen hoe in Europese kringen tegen een klant of een sector aangekeken wordt. Pas daarna zetten ze een perscampagne op om de Europese beslissingnemers te sensibiliseren. “Brussel is heel gevoelig voor de pers, vooral sinds het ontslag van de commissie- Santer. De kranten worden elke morgen aandachtig gelezen en uitgepluisd,” stelt Michael Tscherny vast. Tscherny was woordvoerder van Mario Monti, commissaris voor het Mededingingsbeleid, voor hij deel ging uitmaken van het team lobbyisten van G-Plus Europe. Niet alleen worden de journalisten opgevrijd, er wordt ook vaak op hen een beroep gedaan, soms zelfs door ambtenaren die in ingewikkelde gevallen prijs stellen op “hun duidelijke stijl en zin voor synthese, die het mogelijk maken om een dossier in het juiste perspectief te plaatsen”, bevestigt een ambtenaar van Mededinging.

De factuur hangt natuurlijk af van de aard van de geleverde diensten en van wie de dienst geleverd heeft. Sommigen werken op basis van een jaarlijks forfait, dat een aantal dienstverleningen omvat (zoals de opvolging van verschillende onderwerpen). Voor elke specifieke actie moet dan extra betaald worden. Anderen rekenen hun gepresteerde uren aan. “Voor een belangrijke opdracht van zes tot twaalf maanden moet u rekenen op verscheidene duizenden euro’s,” zegt Michael Tscherny wat ontwijkend. Sommige bedrijven rekenen 500 euro per dag aan, andere gaan tot 2000 euro.

“Voor 10.000 tot 20.000 euro wordt een belangrijke lobbyopdracht aangevat,” rekent Daniel Guéguen voor. “Over het algemeen hebben de grote ondernemingen een apart budget voor lobbying, dat gaat van 500.000 tot 1 miljoen euro per jaar. Daarin vormen de lonen de belangrijkste post. Bij Shell deed Mark Brykman een beroep op lobbyisten voor specifieke domeinen. “Er werd geen enkele lobbyist aangesproken om onze belangen te verdedigen bij de Europese instellingen. Ik sprak principieel in onze eigen naam. Ik deed daarentegen wel een beroep op hen om sommige parlementaire debatten te volgen, analyses uit te voeren en strategieën uit te werken.”

Een goede omschrijving van de taken en de specifieke opdracht van de drukkingsgroepen is een van de belangrijkste succesfactoren van doeltreffend lobbyen. Om de geschikte kandidaat te vinden doet u er goed aan een lijstje op te stellen met namen die door collega’s of federaties aanbevolen werden. Sommigen raden ook aan de lobbyisten eerst uit te testen met een minder omvangrijke opdracht, want, zo waarschuwt een gewezen bedrijfsleider, “wie het project verkoopt, is niet noodzakelijk dezelfde als diegene die het uitvoert”.

Nathalie van Ypersele

Test een lobbyist eerst uit met een minder omvangrijke opdracht.