De Nederlandse chipmachinefabrikant ASML investeert 1,3 miljard euro in het Franse Mistral, als onderdeel van een kapitaalronde van 1,7 miljard euro. Daarmee wordt ASML de grootste aandeelhouder van Mistral. De ronde waardeert Mistral op een kleine 12 miljard euro, waarmee het de meest waardevolle AI-start-up van Europa wordt. Wat maakt Mistral zo bijzonder op een markt die wordt gedomineerd door Amerikaanse en Chinese spelers?
Mistral AI, opgericht in 2023 door Arthur Mensch en ex-onderzoekers van DeepMind (Google) en Meta, bouwt chatbots die vergelijkbaar zijn met ChatGPT. Het Franse bedrijf mikt op een beursgang, weliswaar voorlopig zonder tijdschema. Mensch benadrukte eerder dat Mistral onafhankelijk wil groeien om een Europees tegenwicht te vormen voor de Amerikaanse techgiganten. Die geostrategische waarde werd nog eens onderstreept door de Franse president Emmanuel Macron, die opriep om “nog meer Mistrals” te bouwen.
Wat Mistral technisch onderscheidt, is zijn Mixture of Experts-model. “In plaats van een model met 20 miljard parameters volledig te benutten, wordt het opgedeeld in experts, zodat alleen de relevante delen worden aangesproken. Dat verlaagt de nood aan rekenkracht en verhoogt de efficiëntie”, zegt Quirien Lemey, fondsbeheerder bij Decalia. Daarnaast hanteert Mistral een hybride open-sourceaanpak. “Dat model stelt Mistral in staat bij te dragen aan de AI-gemeenschap en toch een verdienmodel te behouden”, stelt de onafhankelijke AI-consultant Santanu Mukherjee.
Verankering
Ook volgens Siddy Jobe, portfoliomanager bij Econopolis, is de investering van ASML geostrategisch belangrijk: “De wereld verandert niet plots door deze participatie, maar het is wel een signaal dat Europa voor zichzelf een plaats op de AI-kaart wil veroveren. Voor Mistral is een Europese verankering in het aandeelhouderschap cruciaal. Er waren geruchten dat Amerikaanse spelers wilden instappen, maar dat lijkt nu verhinderd. Zo blijft het aandeelhouderschap langer in Europese handen.”
Daarnaast kan er technologische kruisbestuiving zijn, betoogt Jobe: “Hoe succesvoller het AI-ecosysteem in Europa wordt, hoe groter de kans dat er bijvoorbeeld een Europese chipfabriek komt.” Ook het gebruik van de modellen van Mistral door ASML kan het bedrijf technologisch een boost geven.
De recente doorbraak van DeepSeek, een Chinese AI-speler, zette de hele sector onder druk. DeepSeek wist chatbots te trainen met veel minder rekenkracht, zonder in te boeten op prestaties. Volgens Mukherjee moeten Europese bedrijven zoals Mistral elementen van die aanpak overnemen. “Elke algoritmische verbetering die de performantie verhoogt, wordt wereldwijd toegepast”, verklaart Jobe.
Lees ook: Beursblog: DeepSeek luidt nieuwe fase van de AI-cyclus in
Risico’s en beursgang
De efficiëntie van DeepSeek wakkerde de twijfels aan over de miljardeninvesteringen in AI-infrastructuur. “Zijn die miljarden voor serverfarms en GPU’s nog wel nodig? Toch verwacht ik niet dat de investeringen snel zullen afnemen”, zegt Lemey.
Voor Mistral kan een beursgang een kans zijn om kapitaal op te halen en onafhankelijk te blijven. Maar een notering brengt ook risico’s mee, zoals druk van aandeelhouders en mogelijke overnamepogingen door reuzen als Microsoft en Google. Analisten kijken intussen uit naar kleinere en zuinigere taalmodellen die draaien op gewone computers of smartphones.
‘Hoe succesvoller het AI-ecosysteem in Europa wordt, hoe groter de kans wordt dat bijvoorbeeld een Europese chipfabriek dichterbij komt’
Jobe wijst erop dat achter de schermen stevig aan een Europees ecosysteem wordt gewerkt: “Dinsdag raakte bekend dat Nebius, een Europese speler, een samenwerking aangaat met Microsoft, dat miljarden zal investeren in AI-workloads in de cloud. Microsoft is geen Europese speler, maar het doet dat om zijn klanten hier te ondersteunen en het ecosysteem te versterken. De investering van ASML in Mistral en dat akkoord met Microsoft zijn twee dominosteentjes die in dezelfde richting vallen.”
Europa als AI-hub
Ondanks het cliché dat “Amerika innoveert, China kopieert en Europa reguleert”, beschikt Europa over sterke troeven. “In halfgeleiderapparatuur is Europa absoluut wereldtop”, zegt Lemey. “ASML is het bekendste voorbeeld, maar ook ASM International en Besi spelen een cruciale rol in de chipwaardeketen.”
In AI-software is Europa tot dusver achtergebleven. “We hebben SAP als tegenhanger van Amerikaanse softwarebedrijven, maar er zijn veel minder gespecialiseerde AI-bedrijven”, zegt Lemey. Ook de financiering loopt mank. “Europa heeft geen strategisch financieringsmodel zoals de Verenigde Staten en China”, stelt Mukherjee vast.
Voor Jobe gaat het om meer dan technologie alleen: “Als Europa voor zichzelf een toekomst wil bouwen, moet het ervoor zorgen dat het zelfredzaam is in technologie en AI. ASML bekijkt dit vanuit twee invalshoeken: het wil het Europese ecosysteem versterken en tegelijk is het een investering die meervoudig moet renderen.”
De EU AI Act, die bedoeld is om ethische AI-ontwikkeling te stimuleren, kan een hindernis en een kans zijn: strikte regels kunnen de innovatie afremmen, maar wie eraan voldoet, kan makkelijker wereldwijd opereren. “Het succes van Mistral hangt af van de vraag of Europa een gunstig ondernemersklimaat kan creëren, waarin AI-bedrijven internationaal kunnen groeien zonder al te veel belemmeringen door regelgeving”, zegt Mukherjee.
