Warhol in de outlet

Wie altijd al een warhol wilde kopen, krijgt nu de kans. De Warhol Foundation veilt duizenden betaalbare werken van de popartlegende. Maar volgens sommige kenners kan de warholmarkt na deze poparttsunami instorten.

Het lijkt wel een faillisementsverkoop, de Warhol Foundation – 25 jaar geleden opgericht naar testamentaire wens van Andy Warhol zelf – verkoopt tienduizenden werken. Het uitgelezen moment voor iedereen die altijd al een Warhol wilde. Christie’s veilt de komende maanden via klassieke veilingen, onlineveilingen, private sales zijn resterende warhols aan ‘instapprijzen’.

Op 12 november start de warholmarathon in New York met foto’s (geschat tussen 5000 tot 60.000 dollar), schilderijen en werken op papier (4000 dollar tot 1,5 miljoen dollar) en prints (2500 tot 250.000 dollar). In totaal gaan 354 werken onder de hamer. Het duurste wordt wellicht ‘Three Targets’ uit 1986, dat wordt geschat op amper 1,5 miljoen dollar. Peanuts in vergelijking met Warhols topwerken uit de jaren zestig die tot 100 miljoen dollar opbrengen.

Soepblikken

De Warhol Foundation heeft de voorbije 25 jaar goed verdiend aan de erfenis. Bij Warhols dood was het werk van de stichting naar schatting 220 miljoen dollar waard. Nu ongeveer 7 miljard dollar. De Foundation deed de voorbije kwarteeuw haar uiterste best om het merk Warhol goed te marketen. Lees: om zijn plaats in de kunstgeschiedenis te verzekeren en zijn marktwaarde hoog te houden. Ze loste mondjesmaat werken aan dealers, hielp mee tentoonstellingen op te zetten en schonk werken aan musea. Geen enkele moderne kunstenaar kreeg de voorbije 25 jaar zo veel museale aandacht als Andy Warhol.

De Foundation wil met de stockverkoop geld ophalen voor haar talrijke goede doelen. De stichting steunt kunstenaars en doet ook schenkingen. Maar ze verdient ook geld aan Warhol-merchandising: zijn kunstwerken figureren op skateboards, T-shirts, parfumflessen en binnenkort zelfs Campbell’s-soepblikken.

Met die soepblikken startte Warhols carrière 50 jaar geleden in een galerie in Los Angeles. Van de 32 Campbell’s-soepblikken die hij schilderde, raakten er nauwelijks vijf verkocht tegen 100 dollar per stuk. De galerist kocht ze terug om de reeks compleet te houden. In 1996 kocht het MoMa de iconische reeks op voor 15 miljoen dollar. Sindsdien schoten de prijzen pijlsnel de lucht in. En het aantal warholtentoonstellingen steeg sindsdien met 10 procent. Op veilingen zijn vooral vroege warhols erg begeerd. ‘Green Car Crash’ uit 1963 werd voor 71,7 miljoen dollar geveild bij Christie’s in 2007, ‘Coca-Cola uit 1962 bracht 34,4 miljoen euro op. En een vroege Mao zou 120 miljoen dollar gekost hebben in een private sale in Hongkong.

Jaarlijks komen naar schatting 200 warhols op de markt. Enkele grote verzamelaars als de textielmagnaat José Mugrabi en kunstdealer Larry Gagosian kopen relatief veel, zodat de markt niet erg evenwichtig is. Sommigen spreken zelfs van een gemanipuleerde markt met zeepbelallures, aangezien Mugrabi de prijzen kunstmatig hoog hield in de moeilijkere warholjaren 2008 en 2009. De cijfers zijn in ieder geval opmerkelijk. Warhols prijzen stegen tussen 1985 en 2010 met 3400 procent. Of het dubbele van de hedendaagse kunstmarkt. Het geld dat in publieke verkopen neergeteld wordt voor Warhol, gaat voor 90 procent naar vroege werken uit de jaren zestig. De stichting maakt dus een sprong in het duister door vooral late werken uit de jaren zeventig en tachtig op de markt te gooien.

Overdosis

De vraag is: komt er een warholoverdosis? Speelt de wet van vraag en aanbod in Warhols nadeel? Kan de stockverkoop de warholmarkt doen instorten? Of is het net het uitgelezen moment om er een te kopen? Chantal Crousel, een Poperingse hedendaagse kunsthandelaar met een topgalerij in Parijs, werkt al jaren nauw samen met de Warhol Foundation. Zij wil liever geen commentaar kwijt over de veilingenreeks. “Ik kan niet tussen de lijnen van deze geschiedenis lezen. Ik hou me liever op afstand.”

Patrick Van der Vorst, een Belg die het onlinekunstschattingsbedrijf Value My Stuff oprichtte, panikeert niet. “Over de veiling wordt een hype gecreëerd, maar dat beïnvloedt Warhols marktwaarde niet. Niet op korte en niet op de lange termijn”, zegt de oudgediende van Sotheby’s. Phillip Hoffmann, de CEO van een Londens hefboomfonds dat topwerken doorverkoopt en de winst uitkeert aan zijn klanten, is voorzichtiger. “Er is veel speculatie in de warholmarkt. Ik zou nooit een Warhol kopen met ons hefboomfonds.”

“Het is een rare zet, ik begrijp de motieven van de Warhol Foundation niet goed”, reageert Hans Ulrich Obrist, een van de invloedrijkste kunstcuratoren ter wereld. “Ik weet wel dat Warhol de verkoop zeker interessant zou vinden. De markt zou kunnen ineenstorten. Al loopt het wellicht niet zo’n vaart. Het is alleszins de gelegenheid om een lijvige catalogus te maken. Het liefst niet alleen op internet of op iPad, maar in een boek van meerdere delen. Dat zou pas een collector’s item worden.”

“Ik ben geneigd de stockverkoop te beschouwen als een marketingperformance, net als de Damien Hirst-veiling in 2008. Toen werd de kunstmarkt in twee dagen overspoeld door werken van Hirst, aangeboden door Sotheby’s.” Met dat verschil dat Hirst niet tienduizenden maar 218 kunstwerken liet veilen, die bijna 200 miljoen dollar opbrachten. Van een tsunami was toen geen sprake, ook omdat Hirsts galeristen en topverzamelaars driftig meeboden om zijn prijzen niet te laten kelderen.

Opportuniteit

“Deze verkoop zal geen invloed hebben op de warholmarkt, omdat de meeste werken die verkocht worden niet zo belangrijk zijn”, sust Christophe Van de Weghe, een West-Vlaamse kunsthandelaar die in New York een goeddraaiende galerie runt. Als voormalige assistent van Larry Gagosian is hij actief in de secundary market: hij koopt en verkoopt bestaande kunstwerken van gevestigde moderne en hedendaagse artiesten. Hij heeft veel ervaring met Warhol, maar verhandelt ook geregeld werk van Basquiat, Richter, Duane Hanson en andere kleppers.

“Het is voor nieuwe, beginnende verzamelaars een goede opportuniteit om de sprong te wagen en een warhol te kopen. Vooral verzamelaars die zich een bekende warhol niet kunnen veroorloven, kunnen hun slag slaan.”

Ook Wilfrid Vacher, expert hedendaagse kunst bij Cornette de Saint Cyr, ziet niet echt problemen. “Warhol zal altijd verkopen. Hoewel de oplages vaak groot zijn, gaan de werken toch van de hand. Ook de minderwaardige werken, die al een tijdje circuleren. Ik durf erop te wedden dat deze verkoop succesvol zal zijn. Er zijn zoveel mensen die een warhol willen. En de meesten van hen willen helemaal geen topwerken uit de jaren zestig.”

THIJS DEMEULEMEESTER