Wanneer gaat België eens innoveren?

De Belgische overheid investeert nog steeds te weinig in wetenschappelijk onderzoek, zo blijkt uit een intern rapport van het federale ministerie van Wetenschappelijk Onderzoek dat Trends kon inkijken.

Een intern rapport van het federale ministerie van Wetenschappelijk Onderzoek legt de zwakten bloot van het Belgische innovatiebeleid. De federalisering van het land heeft inderdaad “grote hiaten in de statistische informatie veroorzaakt, die de transparantie van België en de gewesten in internationale studies schaden”.

Er zijn de voorbije jaren ontegensprekelijk inspanningen geleverd. Maar de financiering van wetenschappelijk onderzoek in België blijft zeer zwak. Nauwelijks 0,61% van het bruto binnenlands product (BBP) werd in 1999 aan studies besteed. Het gemiddelde van de Europese Unie ligt op 0,76%. Het rapport toont echter duidelijk aan dat Vlaanderen sinds 1995 aan een inhaalbeweging bezig is (elk jaar 2 miljard frank meer) en noteert hier 0,7% van het BBP in wetenschappelijk onderzoek. In het Franstalige landsgedeelte stijgen de uitgaven voor wetenschappelijk onderzoek evenzeer, maar die vooruitgang wordt afgezwakt door de relatieve stagnering van de middelen die de Waalse Gemeenschap vrijmaakt (6,1 miljard in 1995 en 6,7 miljard in 1999).

Onderzoek in de privé-sector is dan weer met sprongen vooruitgegaan. In 1997 investeerden de Belgische bedrijven 110 miljard frank in O&O. Dat is 1,26% van het BBP. Maar tussen 1992 en 1998 heeft vooral Wallonië aanzienlijke vooruitgang geboekt. Heeft Franstalig België meer innoverende bedrijven? Misschien. Het kan ook zijn dat de stijging toe te schrijven is aan enkele traditionele sectoren.

Het rapport wijst inderdaad uit dat de chemische en farmaceutische sectoren het merendeel van de investeringen voor hun rekening nemen (zie grafieken). In Vlaanderen vertegenwoordigen die zo’n 40% van alle privé-uitgaven aan onderzoek, in Wallonië zelfs 60%.

Nog een weinig vrolijke noot in het rapport: octrooien. “Met 0,89 octrooien per 10.000 inwoners schijnt België de laagste score van alle Europese landen te halen.” De voornaamste reden is dat buitenlandse multinationals de resultaten van hun onderzoek doorgeven aan het moederbedrijf in het buitenland. Het rapport vindt dan ook dat de overheid specifieke acties moet ondernemen “om het resultaat van onderzoek dat door Belgische teams ten behoeve van multinationals is verricht, binnenlands te houden”.

Er is toch nog goed nieuws. Belgische vorsers publiceren veel artikels in gespecialiseerde wetenschappelijke vakbladen, meer dan het Europese gemiddelde. Hier doen de Walen het beter dan de Vlamingen. Franstalige wetenschappers publiceerden tussen 1992 en 1997 3400 artikels per jaar, terwijl hun Waalse collega’s 4260 artikels pleegden. Maar die voorsprong slinkt met de dag.

FRANÇOIS LOUIS