Waarom de ECB de rente nu niet mag verlagen

De Amerikaanse econoom Stephen Roach schreef onlangs een open brief naar Alan Greenspan om de rente te verhogen zodat er reserves zijn bij nieuwe problemen. In Europa groeit de druk op de Europese Centrale Bank om de rente nog eens te verlagen. Dit is een open brief aan voorzitter Jean-Claude Trichet om dat niet te doen.

De auteur is hoofdeconoom en partner van Petercam.

Reacties: visienoels@trends.be

Geachte voorzitter,

U bent nog maar goed vier maanden in uw functie en u laat al doorschemeren dat de tijd rijp is voor uw eerste renteactie. Alhoewel drie maanden geleden het unanieme economenkorps voorspelde dat dit een renteverhoging zou worden, heb ik steeds volgehouden dat de kans groter was dat er eerst een verlaging ging komen. Nochtans vind ik dat geen goed idee.

Geachte voorzitter, ik weet dat het gerenommeerde weekblad The Economist stelt dat de euro zo’n goede 20 % overgewaardeerd is tegenover de dollar, een berekening die gebaseerd is op de verkoopprijs van een typisch Amerikaans product: een hamburger. Als Fransman en culinair liefhebber kunt u deze berekeningsmethode toch geen hoge credibiliteit of waardering toekennen. Uiteraard gebruikt u (net als wij) meer gesofisticeerde koopkrachtmodellen, want daar gaat het over. Die wijzen alle op een fair value van de euro/dollar rond 1,30. Er is vandaag dus geen sprake van overwaardering van de eenheidsmunt, eerder het tegenovergestelde. De rente verlagen om de euro tot zijn “faire waarde” te laten komen, heeft nu geen zin en zou pas effect hebben vanaf een échte overdrijving, bijvoorbeeld boven 1,4 of 1,5.

Een renteverlaging om conjuncturele redenen is ook moeilijk te onderbouwen. De sentimentsindicatoren, zoals de Duitse vertrouwensindicator IFO, staan op een driejarig hoogtepunt. Het gemiddelde niveau waarop de Bundesbank een renteverlaging doorvoerde was 88, de Europese Centrale Bank ( ECB) 90. Het huidige niveau, 96, komt eerder overeen met niveaus van renteverhogingen door de centrale bank.

De inflatie staat ook nog steeds lichtjes boven uw doelstelling van 2 %, maar dat is door belastingverhogingen (het Stabiliteitspact, weet u wel) of door enkele (kleine) landen, en niet echt een zorg. Maar de geldgroei is wél verontrustend hoog en laat vermoeden dat de geldpolitiek al zeer soepel is. Er is vandaag ook geen financiële stress, de beurzen hebben net een meerjarig recordniveau bereikt, de renteverschillen van ondernemingsobligaties en de volatiliteit op de beurzen zijn eveneens historisch laag. Wat als er een echte crisis voorvalt en uw rentekanon leeg is?

Als kortetermijnredenen geen hoogdringendheid laten vermoeden, vraag ik u om na te denken over enkele weinig vernoemde nadelen van een lagere rente, die naar mijn mening elk kortetermijnvoordeel van een rentedaling vanaf het huidige niveau snel zullen vernietigen.

1. Een lagere rente is zeer slecht nieuws voor de zwaar getroffen Europese verzekeraars, de pensioenfondsen, de pensioenspaarders, de gepensioneerden, de koopkracht van de renteverdienende bevolking. ‘Lager’ is vanaf een zeker renteniveau niet noodzakelijk ‘beter’. In Europa kan het financiële systeem destabiliseren.

2. Een lagere rente maakt het investeren in machines steeds interessanter tegenover het investeren in bijvoorbeeld mensen. De lage rente is trouwens een van de oorzaken van de overcapaciteit.

3. Ik geloof dat uw hoofdeconoom, de Duitser Otmar Issing, gelijk heeft dat er asset-inflatie kan optreden: zeepbellen in vastgoed en aandelen. Ook de Bank voor Internationale Betalingen ( BIB) heeft onder zijn impuls hierover een interessante studie gemaakt, die u zeker gelezen moet hebben.

4. Een rentedaling creëert geen economische welvaart. Het verschuift alleen de timing van consumptie of investeringen: toekomstige groei wordt naar voren gebracht. Dat creëert alleen een welvaartsillusie en heel wat schulden, die na het feest een kater bezorgen.

5. Die renteverlaging moet ooit ongedaan worden gemaakt. De evenwichtsrente ligt rond 3,5 % en dat is minder pijnlijk vanaf het huidige dan van een steeds lager niveau.

We mogen niet de weg van de VS opgaan, waar binnen enkele jaren zal blijken dat een lagere rente niet de oplossing, maar een deel van het probleem was.

Geachte voorzitter, ik hoop dat uw redenen niet ingegeven zijn door politieke druk. Uw voorganger, de Nederlander Wim Duisenberg, zei steeds: “Ik hoor ze wel, maar ik luister er niet naar.” De geschiedenis zal vriendelijk zijn in haar oordeel over die koppige Nederlander. Om van de euro een succes te maken en van euroland een stabiele en welvarende regio, is vandaag geen rentedaling nodig, integendeel. De politici moeten werk maken van structurele maatregelen, en u en uw bank niet onder druk zetten om een kortetermijnpolitiek te voeren.

Ik wens u veel succes, en ben steeds tot uw dienst.

Hoogachtend,

Geert Noels

Geert Noels