Waar zakenwereld en wereld diplomatie samenvloeien

Maak kennis met Rio Praaning, een van de meest discrete lobbyfiguren uit de Belgische en internationale zakenwereld. Hij begeleidde Inbev bij internationale overnames, ondersteunde de Haven van Antwerpen, lichtte Russische nucleaire onderzeeërs van de zeebodem, schaaft Europese wetgeving bij en overtuigt voormalig VN-secretaris-generaal Kofi Annan met Vlerick een nieuwe business school op te richten.

erik.bruyland@trends.be

In het kantoor van PA Europe in Brussel, op een steenworp van de Europese instellingen, mocht Nelly, afkomstig uit een verarmde streek in Zuidwest-Java, twee maanden stage lopen. Rio Praaning benoemde Asri, een meisje dat in de tsunami van december 2004 alles verloor en in een opvangkamp verbleef, tot secretaris van een stichting voor de heropbouw van Aceh. Nu is ze assistent-professor Engels aan Banda Aceh Universiteit. Deze ervaring inspireerde Praaning, een Nederlandse Indonesiër, tot de oprichting van de Kofi Annan Business School, een gezamenlijk initiatief van zijn PA Internatio-nal Foundation in Den Haag, Vlerick Leuven Gent Management School en Hogeschool Utrecht. “Er zijn in de opkomende landen talentvolle jongeren van bescheiden komaf die de middelen niet hebben om zich te ontplooien. De nieuwe business school zal ze over die drempel heen helpen,” zegt Praaning. Nochtans zijn Praanings’ PA-bedrijven – PA Europe in Brussel, PA Russia in Moskou, PA Middle East in Muscat (Oman) en PA Asia in Peking – allesbehalve ontwikkelingsorganisaties, wel een heel aparte business.

PA staat voor Public Advice en heeft wereldwijd een tachtigtal medewerkers op de loonlijst in drie afdelingen: de vier commerciële PA-bedrijven, de PA International Foundation zonder winstoogmerk, en een nieuwe divisie die in april operationeel wordt in Brussel: PA CSR (Corporate Social Responsability). De Gambiaan Lamin Sise zal PA CSR, de afdeling Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, leiden. De diplomaat was voor kort de rechterhand van VN-secretaris-generaal Kofi Annan.

“We zijn geen consulenten, maar politieke adviseurs met een hoge mate van betrokkenheid bij de uitvoering,” preciseert Rio Praaning. “We doen meer dan rapporten afleveren en begeleiden opdrachtgevers tot de eindstreep.” Klanten zijn regeringen en overheden, ondernemingen en bedrijfsverenigingen of niet-gouvernementele organisaties. Gewezen EU-commissaris Etienne Davignon, die erepatroon van de Kofi Annan Business School wordt, verduidelijkt: “Ze krijgen dingen, politiek en maatschappelijk, voor elkaar door hun contacten.” En die zijn meestal voormalige diplomaten, gewezen ministers of beleidsmakers en mensen die topfuncties bekleedden in internationale ondernemingen. Ernst van der Beugel, destijds betrokken bij de verdeling van de Amerikaanse Marshallhulp, introduceerde Rio Praaning bij het selecte gezelschap van de Bilderbergconferenties.

Baron Paul De Keersmaeker, gewezen minister en staatssecretaris voor Landbouw en Europese Zaken en erevoorzitter van biergroep Inbev en KBC, zit de raad van bestuur van PA International voor. “Onze bestuurders en medewerkers weten hoe de wereld in elkaar zit, zijn mensen met wie of voor wie ik de afgelopen decennia gewerkt heb en zijn omzeggens op afroep beschikbaar,” vertelt Praaning. De man woont in Bercuit, de exclusieve omgeving van Grez-Doiceau in Waals-Brabant. Hij spreekt zelden met de pers.

De meeste PA-bestuurders zijn invloedrijke personaliteiten zoals oud EU-commissaris Frits Bolkestein, de vroegere Nederlandse premier Dries Van Agt, oud-secretaris-generaal van de West-Europese Unie Wim van Eekelen, Alexander Bessmertnykh, die onder Gorbatsjov minister van Buitenlandse Zaken was, en Cao Baijun, de huidige voorzitter van het China Economic Cooperation Centre, onderdeel van het internationale departement van het centraal comité van de Chinese Communistische Partij.

Van Scheldeverdieping tot Kursk

PA bestrijkt een waaier activiteiten waarvoor het adviesbureau expertise in huis heeft of kan inschakelen via zijn regionale netwerken. PA (of diens voorganger, want in 2004 werd Praaning-Meines omgedoopt tot Public Advice) heeft opvallende, maar discreet afgewerkte realisaties op zijn naam. Het begeleidde bijna alle “lastige” overnames en fusies van Interbrew (nu Inbev). “Het moeilijkste was Bass in Engeland,” weet De Keersmaeker, “dat werd een rechtszaak en ging gepaard met politieke inmenging tot op het niveau van de Britse en Belgische eerste ministers.” PA adviseerde de Haven van Antwerpen en de Vlaamse regering bij de onderhandelingen met Nederland over de Scheldeverdieping. “Voor de verdieping van de Schelde, maar vooral voor de IJzeren Rijn heeft Rio Praaning ons geholpen met ophalen van achtergrondinformatie over wat leefde in Nederland,” bevestigt Eddy Bruyninckx, gedelegeerd bestuurder van Havenbedrijf Antwerpen.

Praaning dook ook op bij het lichten en dichten van twee op de zeebodem gestrande Russische kernonderzeeërs, de Kursk en de Komsomolets. Alexander Bessmertnykh, partner in PA Russia: “De Kursk was een uiterst gevoelige zaak, want het betrof een van de grootste nucleaire onderzeeboten met raketten aan boord. PA heeft drie verschillende actoren – regeringen, experts en gespecialiseerde bedrijven – op een succesvolle manier bijeengebracht. Precies daar ligt de expertise van PA. Op het kompas van mijn ervaring en netwerk wordt vanuit Brussel strategie en operationeel werk gegenereerd. Zo konden de inzichten, wensen en capaciteiten van zowel Russische als westerse zijde sluitend in elkaar worden geschoven.”

Directeur Hans van Rooij van het bergingsbedrijf Smit Salvage heeft goede ervaringen achter de rug met PA Russia voor de berging van de twee kernonderzeeërs. “Als industrieel bedrijf ben je niet vertrouwd met dat hele spectrum van politieke actoren. PA helpt overheden duidelijk te maken welke de voordelen van onze tussenkomst zijn en vult politieke en regulerende gaten tussen de Russische en westerse teamleden, onder meer de juridische complexiteit rond verzekeringsvraagstukken en milieuproblemen.”

Smit Salvage gaat restanten van onderzeeërs, reactoren en containers met nucleair materiaal uit de Arctische Zee opvissen. In samenspraak met IBRAI, het instituut dat sinds de Tsjernobyl-ramp alle Russische kernreactoren in de gaten houdt, is PA Russia momenteel gefocust op de opruiming van massa’s nucleair afval in de Arctische Zee en organiseert over dit probleem, samen met CNN, in april een internationale conferentie in Moskou.

PA heeft ook in Azië strategische partners, zoals oud-minister Bessmertnykh. In China zit PA-bestuurder Cao Baijun als het ware mee aan het economische roer van de communistische partij. “We gaan in landen als Rusland en China helemaal anders te werk dan de meeste consultants,” zegt Paul de Keersmaeker. Op de agenda van PA Asia staan grotendeels dezelfde opdrachten als bij PA Russia: marktintroductie van buitenlandse bedrijven (daar zijn Belgische ondernemingen bij, maar namen geeft De Keersmaeker niet), het organiseren van technische samenwerking, afhandeling van goedkeuringsprocedures voor biotech- en voedingsproducten en begeleiding van grote overnames en fusies.

“Geen lobbying, maar politiek advies”

Patrice Thys van Asia Euro en zaakgelastigde van de haven van Antwerpen in Azië, was tot eind 2005 hoofd Azië van Inbev. Als dusdanig was hij betrokken bij overnames in China: “Je ziet PA niet aan de zijde van zijn klanten aan de onderhandelingstafel. Zij deden bijvoorbeeld voor Inbev het voorafgaande werk aan de Chinese kant: PA begreep wat Inbev wou en zorgde ervoor dat dit begrip ook bij de Chinese onderhandelaars ontstond. Zij wisten waar de knelpunten lagen en hoe ze die konden ontmijnen. Dat is vaak eerder een kwestie tussen Chinese verantwoordelijken en hun procedures onderling dan tussen Chinese en westerse onderhandelaars.”

Rio Praaning wijst erop dat westerse bedrijven bij een bedrijfsdoorlichting veelal het onderste boven willen halen opdat achteraf geen lijken uit de kast zouden vallen. “Zo’n grondige due diligence is in China niet altijd even vlotjes te doen, want niet iedereen is happig op zo veel transparantie. Zoiets los je dus niet op door harde opstellingen en eisen. Wel door grote voorzichtigheid en vooral het juiste inzicht, weten wat en wanneer je dergelijke pijnpunten met wie kunt bespreken. Wat je gisteren niet kon doen, kan morgen allicht wel.” Paul De Keersmaeker valt hem bij: “Nog belangrijker is: met wie je dat als eerste bespreekt. Ligt de volgorde niet goed, dan gaat het pas goed fout – dat beseffen wij niet, onze Chinese partners wel.”

Westerse bedrijven met plannen in Rusland, Azië, het Midden-Oosten of in de nieuwe lidstaten van de Europese Unie, krijgen dan van PA te horen: doe dat even niet, laat maar wat rusten. Marcel Daniëls, destijds directeur externe betrekkingen bij de Canadese aluminiumgroep Alcan, geeft een voorbeeld van hoe PA Middle East, dat in alle Golfstaten actief is, een investeringsdossier in Oman deblokkeerde: “De onderhandelingen tussen de Amerikanen en Canadezen van Alcan en de Omanieten waren behoorlijk vastgelopen. Praaning introduceerde nieuwe spelers, zoals Sayyed Badr Al Bu Said, topdiplomaat en lid van het koninklijk huis van Oman.”

Op die manier probeert PA het wederzijdse vertrouwen te herstellen. “Veelal gaan wijzelf met een boodschap in de arm zoeken naar een nieuwe ingang, naar een configuratie die de cliënt in staat stelt rondom knelpunten heen te zeilen.” Praaning noemt dit geen lobbying, maar politiek advies: “Met onze mensen uit de regio proberen we te begrijpen hoe een organisatie – die de jouwe niet is – functioneert, wat ze motiveert en op welk moment je ze best benadert en met welke boodschap.”

En dat het PA-concept ook werkt voor multinationals, heeft PA Asia Jakarta volgens Mike Jolley, president-directeur van de beursgenoteerde Brits-Australische mijngroep Rio Tinto, bewezen bij de recente onderhandelingen met de Indonesische regering voor een nieuwe nikkelmijn op Sulawesi: “PA International heeft in overleg met de plaatselijke overheden en bevolking ook sociale en economische programma’s opgezet die ons industrieel project aanvullen.” De nikkelmijn van Rio Tinto is de belangrijkste investering in Indonesië sinds de financiële crisis van 1998.

Patrice Thys benadrukt het discrete karaker van dergelijke demarche: “Praaning kan zijn tussenkomsten niet aan de grote klok hangen en laten we eerlijk zijn, zijn klanten vertellen liever niet dat ze ergens problemen hadden die een ander voor hen heeft opgelost.”

Biotechnologie

PA Europe voelt constant de polsslag van de Europese Commissie en is bezig met de liberalisering van de telefonie – het helpt vooral de nieuwe lidstaten. Het legt zich ook toe op het bijschaven van reguleringen voor de Europese farmaceutische industrie en biotechnologie. Begin jaren negentig introduceerde PA Europe in Engeland het genetische recombinant chymozine, een gistcel om kaas te stremmen met genetische informatie uit een kalvermaag – zodat niet langer jonge kalveren gedood moeten worden. “We hebben dat kunnen doen zonder emoties op te wekken of antireacties in de publieke opinie, door nauw overleg te plegen met the Vegetarian Society,” aldus Praaning. Daarna volgde de goedkeuring voor het fokken in Nederland van de eerste genetisch gemodificeerde stier. Praaning vindt dat bedrijven soms zelf commotie rond genetisch gewijzigde voeding in de hand werken wanneer ze hiervan misbruik maken in hun concurrentiestrijd of niet op de juiste manier te werk zijn gegaan. “Transparantie en nauw overleg met patiënten- en consumentenorganisaties en met regulerende overheden zijn absolute voorwaarden.”

Met verschillende bedrijven richtte PA Europe de FPA op dat de belangen van alle grote fermentatieproducenten behartigt. Praaning was bij de initiatiefnemers van Epposi, het Europese platform voor patiënten, onderzoekers en bedrijven. PA Europe legt zich nu vooral toe op de ontwikkeling van ‘Witte Biotech’ in Europa. Bij Witte Biotech – anders dan Groene Biotech die vrijkomt in de natuur of Rode Biotech in de productiefase van medicijnen – vindt genetische modificatie plaats binnen de beveiligde muren van een laboratorium, het eindproduct bevat geen genetisch gemodificeerde organismen.

Bezorgd om de kwaliteit van de Europese wetgeving voor industriële biotechnologie klopte het Japans-Franse biotechbedrijf Ajinomoto bij PA Europe aan: “Voor de voedingsindustrie is het van het allergrootste belang dat de wetgeving klaar en helder is, wat niet altijd het geval is wanneer ze tot stand is gekomen zonder daar de industrie bij te betrekken,” zegt Philippe Guion, hoofd juridische zaken van Ajinomoto. “PA en de Fermentation Products Alliance helpen ons bij het op punt zetten van de Europese wetgeving.”

Witte Biotech is de jongste vorm van hoge biotechnologie waarin Europa globaal nog de leiding heeft. “Het zou een ramp zijn als de Europese Commissie via ‘mislukte wetgeving’ alle biotech over één kam zou scheren. Dan geven we het heft definitief uit handen aan de VS en China,” meent Praaning.

Erik Bruyland