‘Waar het koud en nat is, worden onze laarzen gewaardeerd’

Bekina is een wereldspeler in een ogenschijnlijk alledaags product: het bedrijf in de Vlaamse Ardennen produceert laarzen uit polyurethaan, vooral voor de landbouw en de voedingsindustrie. “We zitten in het topsegment van de markt. Daar zie je de meeste innovaties.”

Per paar schuiven de bruine bouwvakkerslaarzen, maat 47, door de volautomatische machine. ‘ Built to last‘ markeert een laser op de laarzen: gemaakt om lang mee te gaan. Even later verdwijnen ze in een grote doos, met het opschrift ‘ Made in Belgium‘ en de Belgische driekleur.

In Berchem, een deelgemeente van Kluisbergen, schuilt een wereldspeler in zijn niche. Het is een verborgen kampioen: een familiebedrijf, het nummer één of twee ter wereld in een bepaalde niche, met een onklopbaar product, gestoeld op decennia ervaring en ondersteund door aangehouden onderzoek en ontwikkeling, en met een wereldwijde afzetmarkt. Doorgaans zijn zulke verborgen kampioenen gevestigd in onooglijke provinciedorpen.

Bekina Boots is de naam van het familiebedrijf aan de voet van de Kwaremont. Het is een producent van laarzen uit polyurethaan, hoofdzakelijk voor professionele gebruikers. 92 procent van de driekwart miljoen laarzen die er elk jaar worden geproduceerd, wordt verkocht buiten België, in 58 landen. In haar niche is de onderneming het wereldwijde nummer twee. “In het coronajaar 2020 groeide onze omzet beperkt. Voor 2021 verwachten we een groei van de groep met 17 procent”, meldt gedelegeerd bestuurder Thomas Vanderbeke. “Met onze laarzen uit polyurethaan zitten we in het topsegment van de markt. Daar zie je ook de meeste innovaties. Onderzoek en ontwikkeling is een wezenlijk onderdeel van onze onderneming. Het maakt dat de verkoopprijs in de winkels 70 tot 80 euro per paar laarzen bedraagt. Dat is stevig geprijsd, maar net daarom maakt het minder uit als we ze naar de andere kant van de wereld versturen.”

Doorgedreven automatisering

Een kenmerk van verborgen kampioenen is ook hun veerkracht en wendbaarheid. Het verhaal van Bekina begon in 1962 met grootvader Denis Vanderbeke en zijn broer Donaat. Zij startten met de productie van met de hand gemaakte rubberen laarzen in Berchem. De laarzen zijn er nog altijd, de grondstof is veranderd naar polyurethaan. “Laarzen uit polyurethaan zijn lichter, warmer en comfortabeler dan rubberen laarzen”, duidt Thomas Vanderbeke. “Bovendien gaan ze tot drie keer langer mee dan laarzen uit rubber of pvc. Dat maakt ze duurzamer.”

Ook de productie huist nog altijd in Berchem. “We hebben nooit willen verhuizen naar lagelonenlanden. We willen zo veel mogelijk in Kluisbergen doen: de ontwikkeling, de productie, de marketing en de verkoop. In 1970 maakten twintig werknemers 200 paar laarzen per dag. Vandaag maakt één werknemer beduidend meer laarzen in een werkdag van 8 uur. Dat kan enkel dankzij onze doorgedreven automatisering.”

De laarzen van Bekina zijn een crisisbestendig product. Covid-19 had geen impact op de omzet van de onderneming. Professionele laarzen voor de landbouw en de voedingssector zijn de belangrijkste afzetmarkten, en die bleven draaien tijdens de lockdowns. “Het is heel eenvoudig: overal waar het koud en nat is, worden onze laarzen sterk gewaardeerd. In een slachthuis, in fabrieken voor groenteverwerking, waar veel water wordt gebruikt. Ook in de landbouw, waar modder en mest is, in de stal. Voor de boeren die op het veld staan en spruitjes en kolen oogsten.” Ook de verkoop in de offshoresector groeit snel.

De laarzen kunnen tegen een stootje. Ze hebben veiligheidscertificeringen van diverse landen, zoals Australië, Canada, de Europese Unie en de Verenigde Staten. “De stalen top in onze veiligheidslaarzen wordt onder meer getest op vallende gewichten en statische belasting. De stalen tussenzool moet letsels voorkomen als bouwvakkers op een spijker trappen.”

Amerikaanse invoerheffingen

De belangrijkste exportmarkten zijn de buurlanden Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Verder is Chili een stevige afzetmarkt. “Chili heeft een sterke economie met een hoge levensstandaard. Tegelijk heeft het een sterk ontwikkelde primaire sector: visvangst, visverwerking, viskwekerijen en landbouw.” Ook Noord-Amerika is belangrijk.

Bekina werkt wereldwijd met gespecialiseerde distributeurs in landbouw en voeding. In de Verenigde Staten heeft het bedrijf een eigen logistiek centrum, in Chicago. “We kregen pas voet aan de grond in de Verenigde Staten, nadat we een lokaal magazijn met voldoende voorraad hadden opgericht. We willen snel een uitgebreid gamma leveren, met een goede dienstverlening. Dat is niet rendabel als je vanuit Europa een pallet met tachtig paar laarzen moet verzenden. Amerikanen bestellen bovendien in de eerste plaats via Amazon. Zonder dat verkoopkanaal besta je gewoon niet.” Eén obstakel helpt het filiaal in Chicago niet van de baan: de “torenhoge invoerheffingen” van 38 procent. “Die invoerheffingen gelden al ruim twintig jaar. Canada liet die vijf jaar geleden zakken van circa 20 procent naar nul. Het kan dus.”

Meer dan laarzen

De laarzen zijn het bekendste product van de bedrijvengroep Bekina. De nv Bekina Boots haalde in 2020 een omzet van 15 miljoen euro. Toch benadrukt Thomas Vanderbeke dat de groep veel meer is dan een laarzenproducent. “Het DNA van onze onderneming is organische groei via spin-offs. De eerste spin-off kwam er in 1970. Toen stapte mijn vader Georges in het familiebedrijf. Hij kreeg startkapitaal van mijn grootvader. Hij mocht zelf iets beginnen, dat het liefst niets met laarzen te maken had, maar wel met rubber. Hij startte de nv Bekina Indurub, een afkorting voor industrieel rubber.”

Rubber als grondstof werd in de jaren erna vervangen door thermoplastische elastomeren, of zachte kunststoffen, voor diverse toepassingen. Lange tijd waren producenten van lattenbodems voor bedden en fabrikanten van aluminium ladders de belangrijkste klanten. Vandaag merkt Bekina Indurub een sterke vraag van Belgische bedrijven die kunststoffen onderdelen opnieuw lokaal willen kopen, en niet langer in Zuidoost-Azië. Ook de fabriekshal van Bekina Indurub is sterk geautomatiseerd: 25 spuitgietmachines produceren vijf dagen het etmaal rond, en worden bediend door amper twee operatoren.

Daarmee hield het niet op. Begin jaren negentig volgde alweer een spin-off, de nv Bekina Compounds. Dat is de enige vennootschap die nog actief is in de historische activiteit: rubber. “Initieel maakten wij rubbermengsels voor de productie van onze rubberen laarzen en industriële rubberartikelen. Maar we hadden die niet meer nodig, omdat we niet langer rubber als grondstof gebruikten. We hebben onze mengcapaciteit en onze jarenlange rubberkennis dan aan derden ter beschikking gesteld. Het mengen van rubber is echt wel een expertise. We maken heel veel soorten rubber en kunststof, voor diverse toepassingen. Wij leveren bij wijze van spreken het deeg waarmee onze klanten een component of een eindproduct maken.” De toepassingen gaan heel ver: van cosmeticaverpakkingen tot nutsleidingen en boorplatformen.

Uit Bekina Compounds ontsproot dan weer de jongste spin-off, de bv BeSealed. De onderneming produceert waterdichtingsoplossingen. Dat zijn rubberen profielen die opzwellen in vocht, en daarmee ondergrondse betonstructuren dichten. “Die producten leveren we bij grote infrastructuurwerken, zoals een groot rioleringsproject in Londen. In Doha, de hoofdstad van Qatar, werden onze systemen gebruikt voor de aanleg van een nieuwe metrolijn. Ook het Oosterweelproject wordt onze klant.”

In zijn eerste boekjaar, van half oktober 2019 tot eind 2020, haalde BeSealed meteen mooie winstcijfers. Ook de balansen van de andere vennootschappen van de Bekina Groep blaken van gezondheid ( zie tabel). Al maken de gestegen grondstoffenprijzen het niet gemakkelijker. “Ik heb nog nooit prijsstijgingen meegemaakt zoals in 2021, tussen 10 en 20 procent”, zegt Thomas Vanderbeke.

Niet-familiale bestuurders

Met deugdelijk bestuur zit het eveneens snor bij het familiebedrijf uit de Vlaamse Ardennen. Thomas Vanderbeke is de enige familiale aandeelhouder en de gedelegeerd bestuurder. Vader Georges (72) nam begin maart vorig jaar ontslag als voorzitter van de raad van bestuur, na een loopbaan van ruim een halve eeuw in het familiebedrijf. De onafhankelijke voorzitter van de raad van bestuur is Joseph Baert. Hij is algemeen directeur van Level Next, een adviseur rond de overdracht van bedrijven. Nog een onafhankelijke bestuurder is Bart Vervaecke, de CEO van het textielbedrijf Sioen. “Niet-familiale bestuurders betekenen een grote verruiming van de kennis en het netwerk. Ze bieden een sterk klankbord. We hebben wel nog behoefte aan vrouwen in onze raad van bestuur. Wie zich geroepen voelt, mag zich kandidaat stellen. De helft van onze werknemers zijn vrouwen, maar niet in alle geledingen van de onderneming zijn ze even goed vertegenwoordigd.”