Waakhond voor bedrijfsrevisoren

In het zog van de Verenigde Staten lijkt er nu ook in Europa een officiële waakhond voor het bedrijfsrevisoraat te komen. Voorlopig blijft het toezicht beperkt tot adviesorganen

zonder politionele bevoegdheden.

Eind september buigt het Europees parlement zich over de aanpassing van de auditrichtlijn. Dat ontwerp van maatregel verscherpt de overheidscontrole op de onafhankelijkheid van de bedrijfsrevisor. Na de wet van 2 augustus 2002 op corporate governance voldoet België al grotendeels aan de nieuwe verplichtingen. Zo houdt het externe adviesorgaan Accom sinds 19 mei 2003 toezicht op de werking van de commissaris.

“Voorlopig blijft deze waakhondfunctie beperkt tot adviesverlening,” relativeert Jean-Pierre Maes, voorzitter van Accom. “We mogen alleen ons standpunt geven over de verenigbaarheid van non-auditdiensten met het revisoraat, op voorwaarde dat de commissaris het ons zelf vraagt. Ook verleent Accom afwijkingen op de one-to-one-regel, die stelt dat de honoraria voor andere diensten niet hoger mogen zijn dan de vergoeding voor de audit zelf. We fungeren dus als een filter, die concrete situaties toetst aan de wettelijke onafhankelijkheidsregels. Dat kan de rechtszekerheid bevorderen en is in het belang van zowel de commissarissen als de ondernemingen. Het tuchtrecht oefent het Instituut voor Bedrijfsrevisoren (IBR) nog altijd zelf uit.”

Fiscale constructies

Ondertussen zwelt de kritiek op de autoregulering aan. Onder druk van de financiële schandalen – Enron, Worldcom, Parmalat, Lernout & Hauspie – stijgt de vraag om naar Amerikaans model een Public Oversight Board (POB) mét politionele bevoegdheden op te richten. Zo pleit SP.A-fractieleider Dirk Van der Maelen voor een uitbreiding van de bevoegdheden van de Hoge Raad voor het Bedrijfsrevisoraat. De rode ridder wil de cijferberoepen zelfs onder voogdij plaatsen om te vermijden dat ze zouden meewerken aan het opzetten van fiscale constructies om belastingen te ontduiken.

De recente uitspraak in het Amerikaanse dossier van KPMG lijkt hem gelijk te geven. Eind augustus 2005 veroordeelde een federale rechtbank in New York de auditfirma tot een boete van 371 miljoen euro wegens het uitwerken van belastingconstructies die niet aan de economische werkelijkheid voldeden. Tegelijk zal de Amerikaanse fiscus (IRS) de adviezen van KPMG in de VS systematisch doorlichten.

Strengere regels

In Europa is het zover nog niet. Wel legt de nieuwe ontwerprichtlijn de oprichting van een publiek toezichtsorgaan op. De invulling blijft de bevoegdheid van de lidstaten. “Vraag is nu hoe de Belgische wetgever op de maatregel zal reageren,” zegt Paul Van Geyt, ondervoorzitter van Accom. “In principe controleert de Hoge Raad al meer dan 20 jaar het bedrijfsrevisoraat en tekent Accom de grenzen voor de onafhankelijkheid van de commissaris uit. Toch geeft Europa een duidelijke richting aan. De nieuwe achtste richtlijn verplicht de lidstaten strengere regels toe te passen. In de toekomst zal de controle van de jaarrekeningen uitgevoerd moeten worden door geloofwaardige beroepsbeoefenaars.” Allicht zal Europa het Amerikaanse voorbeeld volgen.

Ten slotte waarschuwt Jean-Pierre Maes voor de beruchte verwachtingskloof ( expectation gap): “De commissaris mag uiteraard niet meewerken aan het opzetten van fraudemechanismen van welke aard ook. Maar in de huidige stand van de wetgeving is de revisor ook geen bijzondere belastinginspecteur, die de wettelijke opdracht heeft fiscale fraude actief op te sporen. Toch werpt de oprichting van Accom haar vruchten af. Ondanks onze beperkte bevoegdheden en het geringe aantal dossiers, heeft het adviesorgaan al een aantal spelregels over de onafhankelijkheid van de revisor kunnen verduidelijken en doen aanvaarden door het beroep. Dat is een zeer positieve evolutie in deze controversiële materie.”

Eric Pompen

Momenteel is de revisor geen bijzondere belastinginspecteur, die de opdracht heeft fiscale fraude actief op te sporen.