De Belgische industrie kan zijn uitstoot van broeikasgassen tegen 2040 met 90 procent verminderen. De komende vijf jaar zijn echter kritiek. Dat blijkt uit een nieuwe studie van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) in opdracht van de dienst Klimaatverandering van de federale overheid.
Donderdag staat een bijeenkomst van de milieuministers van de Europese Unie op de agenda. De Belgische industrie is verantwoordelijk voor 28 procent van de nationale uitstoot van broeikasgassen (koolstofdioxide, methaan, lachgas en gefluoreerde gassen), met ongeveer 30 miljoen ton CO2-equivalent per jaar, blijkt uit de rapportage van ons land aan de VN-klimaatdienst UFCCC op basis van cijfers uit 2022.
Die uitstoot wordt voornamelijk veroorzaakt door drie sectoren: chemie (33 procent), staal (28 procent) en cement en kalk (21 procent). Geografisch gezien komt de meeste uitstoot van de industriële clusters van Antwerpen, Gent en het Albertkanaal, en van het Waals industrieel bekken.
Lees ook: CO2-neutraal in 2050: zo kan het zonder onze welvaart en industrie te schaden
De onderzoekers bekeken meer dan 180 technologische opties om de uitstoot van de industrie in ons land drastisch te verminderen. Meer dan honderd van die technologieën zullen tegen 2040 op de markt zijn en vele zelfs vroeger. Volgens de studie is het theoretisch mogelijk om de uitstoot tegen 2040 met 90 procent terug te dringen ten opzichte van het niveau van 2005.
“We houden een slag om de arm: 2040 is het meest optimistische scenario”, zegt hoofdauteur Tomas Wyns. “Daarvoor moet alle nodige technologie op punt staan en alle infrastructuur volledig aanwezig zijn, ten laatste tegen 2035. Als er vertragingen zijn op het vlak van technologie en infrastructuur is 2050 realistischer.”
Drie innovaties
Drie technologische innovaties kunnen volgens het rapport de grootste impact hebben. Ten eerste is er de elektrificatie van industriële warmte met warmtepompen. Die worden steeds meer kostenefficiënt, luidt het. 90 tot 99 procent van de industriële warmte kan volgens de studie geëlektrificeerd worden. Alleen voor zeer hoge temperaturen voldoet elektrificatie nog niet, aldus de onderzoekers.
Een tweede belangrijke pijler is koolstofafvang en -opslag (CCS). Dat is essentieel om de uitstoot van de productieprocessen in de cement- kalk-, chemie- en staalsectoren te doen afnemen, met een potentieel tot een emissiereductie van 90 procent.
Ten derde moet worden ingezet op efficiënt en circulair gebruik van materialen. Dat zal niet alleen de broeikasgasuitstoot doen afnemen, maar ons ook minder afhankelijk maken van geïmporteerde materialen en brandstoffen.
Komende jaren kritiek
Om de uitstoot effectief drastisch te verlagen, moet aan een aantal strikte voorwaarden voldaan worden, vooral op het vlak van infrastructuur, investeringen, innovatie en beleid. De volgende vijf jaar zijn volgens de studie kritiek om de doelstellingen te bereiken. Zo moet er werk worden gemaakt van infrastuctuur voor CO2-transport en -opslag, de opschaling van hernieuwbare energie en het robuuster maken van het stroomnetwerk, klinkt het. De federale en gewestelijke overheden moeten via een gecoördineerde planning samenwerken rond onder meer het energiebelastingbeleid, investeringen in infrastructuur en de integratie van systemen.
Donderdag vindt in Brussel een buitengewone raad van de milieuministers van de EU plaats, waar het Europees klimaatbeleid en de nationaal vastgestelde bijdrage (NDC) zullen worden besproken. In november vindt in het Braziliaanse Belém de VN-klimaattop COP30 plaats.
Lees ook: Nieuwe CO2-taks ETS2: Agoria vraagt indexshift aan regering
Afgelopen zomer kwam er – ruim een jaar na de deadline – eindelijk een akkoord over het Nationaal Energie- en Klimaatplan (NEKP). Daarmee zou het geïntegreerde plan met de bijdragen van de gewesten kunnen worden opgesteld, maar dat is nog niet afgeklopt. Dat zou dan ook nog voor eind september moeten worden voorgelegd aan de Europese Commissie, al lijkt die deadline zo goed als onhaalbaar.
De studie ‘Deep Industrial greenhouse gas reductions in Belgium’ werd uitgevoerd door de Brussels School of Governance van de VUB in opdracht van de dienst Klimaatverandering van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, met steun van de POD Wetenschapsbeleid (Belspo).