Vrienden onder elkaar

Frans Rombouts, de dirigent van De Post, kiest zijn directe medewerkers uit een hecht netwerk van vrienden en ex-collega’s. De manier waarop zijn executive committee is samengesteld, roept dan ook vragen op. Zelfs minister Rik Daems, die de dirigent heeft aangeworven, lijkt enkele valse noten op zijn partituur te hebben staan.

Het is een bekend verhaal: De Post is een oubollig bedrijf dat aan de vooravond van een liberalisering van de markt staat. Zonder grondige veranderingen wordt het postbedrijf een vat zonder bodem.

Begin dit jaar stelde minister van Overheidsbedrijven Rik Daems (VLD) Frans Rombouts aan om de posterijen nieuw leven in te blazen. Rombouts was de topman van het melkbedrijf Campina. Hij maakte tabula rasa, en stelde een nieuwe raad van bestuur en een nieuw directiecomité ( executive committee) samen. Er werd een ambitieus hervormingsplan gelanceerd dat van De Post een modern communicatiebedrijf moet maken (zie Trends, 22 juni 2000, blz. 22).

Het plan ziet er mooi uit, maar heeft één achilleshiel: er moeten 9000 mensen verdwijnen op een totaal van 44.000. Weliswaar zonder gedwongen ontslagen en met een sociaal plan waarvoor een pak geld wordt vrijgemaakt, maar het blijft hoe dan ook een moeilijke evenwichtsoefening om personeel en vakbonden te overtuigen. Het personeel is enerzijds allerlei buitensporige rechten gewoon, en anderzijds wordt het in de uitvoering van zijn taken niet au sérieux genomen. De vakbonden van hun kant hebben altijd een grote machtspositie gehad.

Rombouts raakte bij

de bekendmaking van het plan al gauw gebrouilleerd met de vakbonden. Een klein brandje dat snel geblust kon worden. Na de vakantie werd het overleg weer opgestart en het was meteen weer hommeles. Op dinsdag 5 september verlieten de twee vakbondsmannen, de socialistische Theo Heremans en de christelijke Eddy De Naeyer, de onderhandelingstafel. “De onderhandelingen zijn afgesprongen op het dossier van de herplaatsing van overtollig personeel. Terwijl we daarover onderhandelden, stuurt de directie een brief naar sommige postkantoren om te melden hoeveel mensen er weg moeten en om die mensen te vragen zich aan te bieden voor herplaatsing of herscholing. We worden voor een voldongen feit geplaatst. Hetzelfde met de kantoren. Eerst wordt gezegd dat er geen kantoren worden gesloten. De dag erna hoor je elders dat de opfrissing van de gebouwen wordt stilgelegd omdat er kantoren dichtgaan.”

Voor de vakbonden was de maat vol. Ze dienden een stakingsaanzegging in voor maandag 25 september. In gemeenschappelijk front nog wel, wat ongewoon is voor De Post.

De vakbonden vinden Rombouts en zijn ploeg geen eerlijke gesprekspartners. “Alles wordt gedicteerd door de consultants van McKinsey,” zegt Theo Heremans. “We krijgen de documenten nooit vooraf. Eén uur voor we beginnen te vergaderen, komt McKinsey de papieren binnenbrengen. Het directieteam van De Post leest ze dan voor. Het zijn altijd dezelfde slagzinnen die terugkomen. Het is ook al de derde consultant die zijn analyse maakt. Ze zijn als professoren les aan het geven. Dat pakt niet; wij zijn volwassen, intelligente mensen.”

Het directiecomité gaat voortaan als executive committee door het leven. De holding draagt de naam Belgian Post Group. Tot daar aan toe. Maar ook het organigram dat naar alle werknemers werd verzonden, is in het Engels. Op die manier probeert De Post zijn hervormingen te slijten aan de 44.000 werknemers, waarvan een groot gedeelte amper tot zijn veertien jaar naar school is geweest.

Niet alleen de vakbonden zijn ontevreden. Zowel kaderleden van De Post als waarnemers buiten het postbedrijf hebben ernstige kritiek op de nieuwe ploeg. De manier waarop het executive committee werd samengesteld, roept vraagtekens op.

Overlopen we even het lijstje. De top van De Post liet onze vraag om cv’s van de top en een gesprek over de manier van werken vorige week onbeantwoord. We baseren ons dus op gegevens zoals De Post die in juli in zijn bedrijfsblad heeft gepubliceerd.

Frans Rombouts (45) – chief executive officer – komt van achtereenvolgens Interbrew, Pluma, McCain Foods en ten slotte Campina.

Martine Durez (49) – financiën en controle – is buitengewoon hoogleraar financiële analyse & beheer aan de Université de Mons-Hainaut.

Dirk Knegtel (41) – personeelsbeheer – was voorheen human resources manager bij Belgocontrol en DHL.

Jan Lambrecht (47) – binnenlandse en internationale post – werkte voor Interbrew en Anheuser Busch.

Michiel Steel (56) – human resources & organisatie, strategic services – werkte voor Procter & Gamble, Union Carbide, Cegos en was vice-voorzitter van Gemini Consulting.

Robert Torck (40) – postkantoren en nieuwe businesses – was aan de slag bij Unilever, Beiersdorf ( Nivea), Molnycke, Tabacofina en ten slotte Campina, waar hij divisiedirecteur ‘dairy drinks’ was.

Hoe werd Rombouts

geselecteerd? De vraag werd al vaak gesteld, maar een antwoord kwam er nooit. Eind vorig jaar ging VLD-minister van Overheidsbedrijven Rik Daems op zoek naar een manager voor De Post. Naar we uit betrouwbare bron konden vernemen, werd Frans Rombouts aan Daems voorgesteld via Robert Torck, een goede vriend van de minister. Daems en Torck zijn oud-studiegenoten (beiden hebben Solvay gevolgd) en zijn toen enkele keren samen op reis geweest. Robert Torck was bij Campina divisiedirecteur ‘dairy drinks’ onder Frans Rombouts en toen Torck van 1996 tot 1998 bij Tabacofina werkte, was Rombouts daar lid van de raad van bestuur. Dat is hij nu trouwens nog steeds. Torck stelde zijn baas aan Daems voor. Daems en Rombouts konden elkaar vinden en Rombouts werd begin dit jaar als topman aangesteld. Torck mocht mee verhuizen naar het nieuwe bedrijf.

Op het kabinet van Daems is een andere versie te horen. Een consultant heeft een shortlist van vijf samengesteld en daaruit is Rombouts naar voren gekomen, zo luidt het. Maar die consultant is McKinsey (die achteraf de consultancy-opdracht krijgt om een strategisch plan voor De Post te ontwikkelen) en dus geen headhunter zoals dat nochtans gebruikelijk is voor dit soort topfuncties in een overheidsbedrijf. Een dergelijk staaltje relatiepolitiek van een liberaal roept herinneringen op aan praktijken uit de ‘oude politieke cultuur’.

Rombouts zou naar verluidt ook een riant contract met Daems hebben onderhandeld. Hij heeft een contract van zes jaar. Bij een vervroegd ontslag zou hij meer dan 100 miljoen frank opstrijken. Bij het kabinet-Daems wenste men hierop geen commentaar te geven. Onze Franstalige collega’s van Trends-Tendances meldden eerder al dat Rombouts bij De Post een jaarsalaris van 30 miljoen frank incasseert. Twee leden van het executive committee krijgen 8 miljoen, de drie andere tussen 16 en 18 miljoen.

Van het oude directiecomité liet Rombouts alleen Martine Durez over. Als financieel analiste doet Durez haar job uitstekend, maar bij de strategische beslissingen wordt ze niet betrokken. Dat is ook het geval met Dirk Knegtel. Knegtel (SP-etiket) is nochtans verantwoordelijk voor de relaties met de vakbonden, en dat doet hij niet slecht. Maar toch – en dat in een bedrijf waar de vakbonden cruciaal zijn voor het welslagen van het plan-Rombouts – wordt Knegtel niet betrokken bij de inner circle van de vier beslissingsnemers: Rombouts, Torck, Steel en Lambrecht. Knegtel behoort dan ook niet tot het ‘netwerk-Rombouts’.

Michiel Steel (van socialistische signatuur), onder meer verantwoordelijk voor human resources, was vice-voorzitter van consultancybedrijf Gemini Consulting. Hij heeft in die functie adviesopdrachten verricht voor het Campina van Rombouts. Steel heeft volgens insiders een behoorlijk ego en eist de nummer-twee-positie op. Maar in een recent curriculum vitae dat de redactie kon inkijken, noemt Torck zich chief operating officer (een functie die niet in het organigram staat). Wijst dat op mogelijke spanningen binnen de groep van vier? Steel zou inmiddels al vier of vijf consultants van Gemini Consulting bij De Post hebben binnengeloodst.

Ook Jan Lambrecht, verantwoordelijk voor binnenlandse en internationale post, werd niet toevallig gekozen. Hij werkte bij Interbrew, net als Rombouts, die daar zijn carrière begon.

Dirigent Rombouts

en zijn drie eerste violen zetten volgens kritikasters hun vriendjes op cruciale posten. Dat is ten dele een terechte politiek. De Post moet snel vooruit en veel mensen die zich te lang in het overheidspluche hebben gewenteld, zijn niet geschikt voor deze operatie. Maar Rombouts en de zijnen hebben ook heel wat mensen opzijgezet die de jongste jaren uit de privé-sector zijn gekomen.

Zo was communicatiespecialiste Monique Van Trappen, die jarenlange ervaring in de privé-sector had – de rechterhand van de vorige topman André Bastien. Communicatie is een strategische taak in het gevoelige veranderingsproces dat De Post moet doormaken. Van Trappens taak werd echter gedeeltelijk overgenomen door het externe bureau Anthonissen & Associates. Peter Anthonissen en Frans Rombouts zijn al jaren goede vrienden.

Een tweede voorbeeld is Karel Baert. Hij liet een carrière bij Deutsche Bank staan om bij De Post de Bank van de Post mee op poten te zetten. Hij werd verantwoordelijk voor de postkantoren en zetelde in de raad van bestuur van de Bank van de Post. Ook hij rapporteerde rechtstreeks aan André Bastien. Toen Rombouts kwam, werden daar twee lagen tussengeschoven. Baert, naar verluidt een geliefd man bij De Post, vertrekt op 15 september en wordt consultant bij Egon Zehnder. Hij wordt opgevolgd door Dirk Boeren, die van Tabacofina komt. Juist, het Tabacofina van Robert Torck. Deze benoeming zal samen met een aantal andere op een persconferentie op 19 september worden bekendgemaakt.

Nog een voorbeeld: vorige week werd de benoeming van Christiaen Salez aangekondigd. Hij zal het direct-marketingbedrijf gaan leiden. Salez komt uit de reclamewereld. Torck en Rombouts waren met Campina klant bij hem. In mei had Salez de diensten van TBWA, waar hij managing director was, aan De Post aangeboden. TBWA kon niet overtuigen, Salez zelf wel. Volgens het persbericht van TBWA blijft Salez bestuurder bij TBWA, het persbericht van De Post spreekt daar niet van.

Nog een nieuwe naam: Eric Piers, de nieuwe baas van eXbo Services International. EXbo is een dochterbedrijf van De Post en mikt op documentbehandeling voor grote bedrijven en overheidsinstellingen. Piers is overgestapt van Campina.

Vrienden onder elkaar, op zich is daar geen bezwaar tegen als de mensen ook geschikt zijn voor hun functie. Maar is dat wel zo?

Mensen die hem kennen, stellen bijvoorbeeld nogal wat vragen bij Robert Torck. Hij heeft de reputatie nergens lang te blijven, zijn naam circuleert constant bij de headhunters. “Die man blinkt niet echt uit inzake emotionele intelligentie,” zegt een headhunter. “En dat is net wat zo belangrijk is bij een bedrijf zoals De Post, waar een zware herstructurering moet worden gecommuniceerd aan 44.000 postiers en hun gezinnen.”

Ook Rombouts is min of meer in datzelfde bedje ziek. “Hij is een adept van de koele zakelijkheid,” zegt een zakenpartner. “Hij heeft een ongelooflijk groot ego,” zeggen anderen. “Hij is een creatief man, maar helemaal geen teamspeler. Hij gaat als een stormram door een organisatie en loopt daarbovenop heel hoog met zichzelf op,” zegt een ex-medewerker.

Het zijn allemaal eigenschappen die misschien hebben gewerkt bij Campina, een privé-bedrijf met 1000 werknemers in volle reorganisatie, maar die bij De Post niet de beste kwaliteiten zijn. De Post vraagt diplomatie. “En Rombouts mist elke zin voor diplomatie,” zegt een man die hem van nabij kent. “Hij is een einzelgänger die absoluut geen geduld heeft met mensen die er een andere mening op nahouden.” Het is dan ook niet verwonderlijk dat Rombouts een dag nadat de twee vakbondssecretarissen de onderhandelingstafel hadden verlaten, hen in de pers ‘de heren’ noemde.

De hofhouding van Rombouts spreekt de taal van de consultants. Het plan dat op tafel ligt, is rationeel juist, maar in de uitvoering wordt geen rekening gehouden met de werkelijkheid op de werkvloer, zo luidt het vanuit verschillende hoeken.

De vraag is of Rombouts de vakbonden alsnog kan overtuigen om zijn plan te aanvaarden? Uiteraard bestaat de mogelijkheid dat hij de vakbonden en het personeel over de brug krijgt met meer middelen. Johnny Thys, ex- Interbrew en nu bij Ter Beke en lid van de raad van bestuur van De Post, maakt daar allusie op. “Als er meer geld nodig is, zullen we het wel vinden.” Thys behoudt wel het volste vertrouwen in Rombouts. “Ik zie geen enkele fout, niet in de visie, de strategie of de uitvoering ervan.”

Maar kan de diepe malaise die er bij De Post heerst, met geld alleen opgelost worden? Ter illustratie het geval van een postbode van Leuven die wordt overgeplaatst naar Zaventem omdat zijn dienst in Leuven verdwijnt. Nadat hij de uitreiking niet meer aankan, wordt hij overgeplaatst naar de binnendienst in Vilvoorde. Dan wordt hij naar Brussel X gestuurd. Na drie maand volgt een overplaatsing naar Brussel X Zaventem. Nadat Brussel X Zaventem een apart filiaal is geworden, is hij daar buiten budget en dus in overtal. Hij moet terug naar gemeente Zaventem, waar geen werk voor hem is. Hij krijgt de raad zich ziek te laten verklaren. Deze postbode is vooraan in de vijftig.

Als de topman van De Post in zijn opdracht mislukt, zal de boemerang – dankzij de merkwaardige aanwerving van Rombouts – bij minister Daems terechtkomen. Jammer voor Rik Daems, want hij is wél met hart en ziel betrokken bij het postbedrijf. Zijn vader was staatssecretaris voor de Posterijen.

guido muelenaer