Waarom willen overheden een belang in een luchthavenuitbater?

Volgens de krant De Tijd willen de federale en de Vlaamse overheid hun belang in Brussels Airport Company fors verhogen. Wat maakt de luchthavenuitbater in Zaventem interessant?

De federale overheid is aandeelhouder van nv Brussels Airport Company via SFPIM, de instelling die diverse belangen voor de overheid beheert, waaronder ook bpost en Belfius. SFPIM heeft een belang van 25 procent in de luchthavenuitbater in Zaventem. De Vlaamse overheid werd eind 2019 aandeelhouder via de Participatie Maatschappij Vlaanderen (PMV). Dat gebeurde via de bv Sky Holding Belgium, waarin PMV een belang van 54,2 procent bezit. Sky Holding Belgium verwierf op haar beurt een onrechtstreeks belang in BAC van 1,9 procent.

Het jaarverslag van 2019 van PMV was vol lof over die investering, want het gewicht van de luchthaven voor de Vlaamse economie stond buiten kijf. Zaventem was goed voor 1,8 procent van het bruto binnenlands product en 64.000 rechtstreekse en onrechtstreekse banen. Zaventem was daarmee de grootste economische groeimotor van het land, na de haven van Antwerpen. Zaventem ligt centraal in Europa en vervult daarmee een cruciale rol in internationale logistiek. Bovendien vond PMV de luchthaven “een interessante investering in een gereguleerd infrastructuuractief”.

In normale tijden is een luchthavenuitbater een kaskoe, die veel geld verdient met passagiers, vliegbewegingen, allerlei heffingen voor luchtvaartmaatschappijen, vastgoed en parkeergelden. Bovendien was het luchtvaartverkeer sinds 2010 onophoudelijk toegenomen, behoudens een korte knik in het terreurjaar 2016. 2019 werd een recordjaar, met ruim 26 miljoen passagiers.

Wereld op slot

Maar luchthavens zijn ook conjunctuurgevoelig. Niet alleen de terreuraanslagen in 2001 en 2016 hadden een grote impact, in maart 2020, enkele maanden na de intrede van PMV, brak ook de coronapandemie uit. Omzeggens de hele wereld ging op slot, met de luchtvaart als een van de grootste slachtoffers. In Zaventem daalde het aantal passagiers dat jaar met drie kwart. De bedrijfsopbrengsten van de luchthaven gingen met bijna twee derde achteruit, het aantal vliegbewegingen met 59 procent. Brussels Airport Company dook met een nettoresultaat van -147 miljoen euro in het rood.

Davy Vreys, de CFO van BAC en kandidaat-Trends CFO of the Year, trok lessen uit de klappen. De onderneming mikt voortaan op een grotere spreiding van de inkomsten. “Tijdens corona hebben we gemerkt dat we enorm afhankelijk waren van passagiers”, zegt Vreys. “We diversifiëren sterker naar vastgoed en vracht. Daarnaast hebben we belangen genomen in bedrijven.” De luchtvaart trok inmiddels weer aan. Het aantal passagiers groeide in 2024 met 5 procent tot 23,6 miljoen. Het recordjaar 2019 klokte weliswaar af op 26,4 miljoen passagiers.

Model Kopenhagen

Een van de ankeraandeelhouders van de luchthavenuitbater is Ontario Teachers’ Pension Plan (OTPP). Het belang van het Canadese pensioenfonds zit in de vennootschap Brussels Airport Investments SA, die op haar beurt drie kwart van de aandelen heeft in BAC. De Canadezen willen hun belang verkopen. Volgens de krant De Tijd toont zowel de federale als de Vlaamse overheid interesse. OTPP verkocht onlangs al zijn belang in de luchthaven van Kopenhagen. Die transactie werd december vorig jaar bekend en is zo goed als afgerond. De koper is de Deense overheid, die al 39,2 procent van de aandelen van de luchthaven had en dat belang verhoogt tot 98,6 procent. De resterende minderheidsaandeelhouders – de luchthavenuitbater staat op de beurs – worden uitgekocht.

De Deense minister van Financiën Nicolai Wammen gaf duidelijke beweegredenen voor de instap in de luchthaven van Kopenhagen. “De luchthaven is kritische Deense infrastructuur en cruciaal voor de Deense industrie, banen en de algemene economie. Daarom is het belangrijk dat ze in Deense handen komt.” Ook de luchthavenuitbater noemt zich in het jongste jaarverslag van 2024 “blij met een stabiele langetermijnaandeelhouder. Op die manier blijft de wereld toegankelijk voor de Denen. En we kunnen de toegang tot Denemarken voor de wereld vergemakkelijken.” Kopenhagen verwelkomde vorig jaar bijna 30 miljoen passagiers.

Knooppunt van Scandinavië

De luchtvaartmaatschappij SAS is de belangrijkste klant in Kopenhagen. Opvallend was hoe ook SAS meteen de lof stak over de instap van de Deense overheid. Samen zouden ze de luchthaven verder ontwikkelen en uitbreiden. Dit jaar plant SAS vijftien nieuwe bestemmingen, onder meer naar Seattle en Seoul.

De Deense overheid is ook aandeelhouder van SAS, met een belang van 26,4 procent. Vorige zomer vond de zwaar verlieslatende luchtvaartmaatschappij vers geld en nieuwe aandeelhouders. Ook Air France-KLM is aandeelhouder, met een aandeel van 19,9 procent. SAS is lid van SkyTeam, de wereldwijde alliantie van de Franse-Nederlandse tandem. Met zijn doorstart wil SAS van Kopenhagen de centrale ingangspoort maken voor Scandinavië en Noord-Europa.

De instap in het kapitaal van de Deense overheid is dus een strategische zet. Minister Nicolai Wammen benadrukte weliswaar dat het belang op termijn kan zakken van de bijna 100 procent van vandaag naar 50,1 procent. De aankoop mocht voor de Denen ook wat kosten. De overnameprijs bedroeg 32 miljard Deense kronen (4,3 miljard euro). Dat waardeert de luchthavenuitbater van Kopenhagen voor de volle 100 procent tegen 54 miljard kronen (7,2 miljard euro). Dat is 21 keer de ebitda van 2024, een heel pittige prijs.
Bij de transactie in Zaventem van begin december 2019 verschoof een belang in de luchthavenuitbater tegen een waardering van ruim 18 keer de ebitda. 2019 werd een recordjaar voor Zaventem.