Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft zich woensdag in haar jaarlijkse State of the Union “in gevechtsmodus” gepresenteerd. “Europa moet vechten voor haar plaats in een wereld waarin veel grootmachten ambivalent of openlijk vijandig staan tegenover Europa”, zo verklaarde de Duitse in het Europees Parlement. “Dit moet het moment van onafhankelijkheid zijn”.
Tegen de achtergrond van de Russische oorlog in Oekraïne, het nauwe bondgenootschap van Moskou met China en de onzekere relaties met de Verenigde Staten schetste Von der Leyen in haar eerste State of the Union van haar tweede ambtstermijn een grimmig wereldbeeld. “Een wereld van imperiale ambities en imperiale oorlogen. Een wereld waarin afhankelijkheden meedogenloos als wapens worden ingezet”.
De onstabiele geopolitieke situatie werd enkele uren voor de toespraak van Von der Leyen in Straatsburg nog eens in de verf gezet, toen het Poolse leger verscheidene Russische drones boven het Poolse grondgebied moest neerhalen. De Commissievoorzitter veroordeelde een “gevaarlijke” en “ongekende” schending van het Poolse luchtruim en betuigde haar “volledige solidariteit” met Warschau.
Von der Leyen, die vorige week nog een rondreis maakte langs de lidstaten aan de oostelijke buitengrenzen, bepleitte “onafhankelijke strategische capaciteiten” voor Europa en vroeg om gehoor te geven aan de oproep van de Baltische staten en “een drone-muur” uit te bouwen. Ze beloofde voor oktober een wegenkaart met gemeenschappelijke defensieprojecten die klaar moeten zijn tegen 2030. “Europa zal elke vierkante centimeter van zijn grondgebied verdedigen”, klonk het.
Steun aan Oekraïne
Intussen wil de Commissie ook de financiële en militaire steun voor Oekraïne verder opdrijven. Von der Leyen sprak over een nakend pakket met nieuwe sancties tegen Moskou en “een nieuwe oplossing om de oorlogsinspanningen van Oekraïne te financieren op basis van de bevroren Russische activa”, zonder aan de activa zelf te raken. “Dit is een oorlog van Rusland. En Rusland moet ervoor betalen”, betoogde ze.
Lees ook: Steven Van Hecke (KUL) over de State of the Union: ‘Von der Leyens speech had een groter 3 Suisses-gehalte’
Von der Leyen kondigde ook een top aan, van een internationale coalitie die zich inzet voor de terugkeer van Oekraïense kinderen. Ze deed dat in aanwezigheid van een Oekraïense jongen uit Marioepol die meegenomen werd door de Russische troepen, en diens grootmoeder die hem vanuit bezet Oekraïne wist terug te halen.
Relaties met de VS
Vanuit geopolitiek perspectief verdedigde de Commissievoorzitter ook de handelsdeal die ze deze zomer met de Amerikaanse president Donald Trump sloot. Die biedt “cruciale stabiliteit” in de relaties met Washington, herhaalde ze. “Denk eens aan de gevolgen van een volledige handelsoorlog met de VS. Stel je de chaos voor. En zet dat beeld dan naast dat van China van vorige week. China geflankeerd door de leiders van Rusland en Noord-Korea.”
De deal, waarbij de EU onder meer algemene invoertarieven van 15 procent moest slikken, is ook bij verscheidene fracties in het Europees Parlement slecht onthaald. De parlementsleden moeten instemmen met bepaalde onderdelen van het akkoord, zoals de nultarieven voor de invoer van Amerikaanse industriële producten en de versoepelingen voor sommige Amerikaanse landbouwproducten.
Bekijk ook de reportage van Trends Z:
Von der Leyen wees erop dat miljoenen jobs afhankelijk zijn van de handel met de VS. Maar ze verzekerde dat Europa op het vlak van de regulering van techgiganten en milieuwetgeving geen toegevingen zal doen aan Trump. Tegelijkertijd beloofde ze de Europese industrie verder te ondersteunen, met onder meer 1,8 miljard euro voor batterijproductie in Europa en een intiatief voor de uitrol van kleine, betaalbare auto’s. “We kunnen niet toestaan dat China en andere landen deze markt veroveren. Wat er ook gebeurt, de toekomst is elektrisch. En Europa zal daar deel van uitmaken”, aldus de Duitse.
Gaza
Aan de linkerzijde van het halfrond waren veel parlementsleden in het rood gekleed als blijk van solidariteit met de bevolking in Gaza. Von der Leyen probeerde hen tegemoet te komen met nieuwe voorstellen voor sancties tegen Israël, de meest verstrekkende tot dusver. Het is echter maar de vraag in hoeverre de lidstaten het daarover eens kunnen worden. De vereiste meerderheid is er vooralsnog niet.
Von der Leyen herhaalde opnieuw dat de EU op sommige vlakken de unanimiteitsregel moet opgeven en overstappen op stemmingen met gekwalificeerde meerderheid om haar meer slagkracht op het internationale toneel te geven. “Het is tijd om ons te bevrijden van de ketenen van unanimiteit”.
Lees ook: Het kan snel bergaf gaan met de Israëlische economie