Vlaanderen viseert beleggingsverzekering

De Vlaamse belastingdienst (Vlabel) heeft begin vorig jaar de inning van de successierechten en de schenkingsrechten – nu erfbelasting en schenkbelasting – overgenomen. Vroeger deden de ontvangkantoren dat. Die overname ging gepaard met de integratie van de wettelijke bepalingen in de Vlaamse Codex Fiscaliteit. Bij de toepassing van abstracte wettelijke regels op concrete omstandigheden rijzen altijd interpretatievragen. Daarover zijn door de jaren administratieve standpunten ingenomen, die daarna af en toe nog werden gewijzigd of verfijnd. “Het is dus niet uitgesloten dat in de nabije of de verdere toekomst eigen accenten worden gelegd”, zei Vlaams minister van Financiën Annemie Turtelboom (Open Vld).

Haar woorden waren nog niet koud of Vlabel begon in een verschroeiend tempo nieuwe interpretaties en standpunten uit zijn hoed te toveren. Dat gebeurde zo snel, zo ingrijpend en op zo veel domeinen tegelijk dat de rechtszekerheid van de Vlaming er een flinke knauw door heeft gekregen. Hoewel de wettelijke spelregels dezelfde zijn gebleven, werden veel situaties plots toch belast of substantieel zwaarder belast. De dadendrang van Vlabel is zo groot dat je je kunt afvragen of het Vlaams Parlement nog wel zeggenschap heeft over de fiscale wetten in Vlaanderen.

Het voorbeeld van de beleggingsverzekeringen is treffend. Verzekeringen zijn een belangrijk instrument voor successieplanning. Ze zijn laagdrempelig en niet duur. Zowel grote als kleine vermogens maken er gebruik van. Bovendien organiseren veel Vlamingen de financiële zekerheid van hun gezin via een levensverzekering. Ze hebben daar een grote vrijheid in. Iemand die risicoschuw is, gaat veeleer voor de tak21 met een gewaarborgd rendement. Wie meer risico’s wil nemen, kiest voor de tak23, en die kan een defensief tot een uiterst dynamisch profiel hebben. De levensverzekering is dus een handige financiële one-stopshop.

Beleggingsverzekeringen zijn een miljardenbusiness. De fiscale bijdrage voor de overheid is niet te onderschatten. Het succes wordt fiscaal afgeroomd. Zo heeft de federale overheid de premiebelasting in 2013 verhoogd tot 2 procent. Maar dat kan de pret niet bederven. De ruime vrijstellingen voor de inkomstenbelastingen bleven behouden. Het is een misvatting dat je met de verzekering successierechten kunt besparen: zonder schenking is er altijd erfbelasting verschuldigd. Het verzekeringscontract zorgt er enkel voor dat niet-fiscale doelstellingen worden bereikt, zoals controle en vermogensplanning.

Gezien het grote succes van die verzekeringen, zou je verwachten dat er niet lichtzinnig in wordt ingegrepen. Toch lijkt het alsof Vlaanderen de levensverzekering viseert. Hoe valt het anders te verklaren dat Vlabel daarover in korte tijd verschillende nieuwe standpunten uitvaardigt, interpreteert, verandert en vervolgens opnieuw herinterpreteert. Dat leidt tot grote onrust. Zelfs professionele vermogensplanners weten niet altijd meer hoe de vork aan de steel zit. Dat is nefast voor de rechtszekerheid van de vele Vlamingen die zo’n polis hebben. Uiteraard is die onzekerheid ook nefast voor de verzekeringsmaatschappijen. Die zijn zelfs zo tot wanhoop gedreven dat Assuralia bij de Raad van State beroep heeft aangetekend tegen een beslissing van Vlabel. Dat moet een primeur zijn, en dat voor een dienst die iets meer dan een jaar bevoegd is om die belasting te innen. Intussen lijkt minister Turtelboom te bemiddelen tussen Vlabel en Assuralia.

Het is gissen naar de reden van die dadendrang. Vlabel schiet zichzelf in de voet. Door alle heisa, vragen en bezwaren kan de dienst zich onvoldoende focussen op haar corebusiness: het innen van belastingen. Daar kampt Vlabel met achterstanden. Het slaagt er niet in de aanslagbiljetten tijdig uit te sturen. Hetzelfde geldt voor de terugbetalingen en de behandeling van de bezwaarschriften.

Het is dus niet het moment om op een controversiële manier de spelregels te veranderen en onrust te zaaien. De energie die opgaat aan het managen van die onrust, zou beter worden ingezet om de belastingen efficiënt te innen binnen de bestaande praktijk, te veel betaalde belastingen terug te betalen en de bezwaarschriften tijdig te behandelen. Als extraatje krijgt de burger rechtszekerheid en Vlaanderen heeft het geld sneller op de rekening. Iedereen winnaar dus.

De auteur is advocaat van Rivus en professor aan de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven en de Fiscale Hogeschool.

ANTON VAN ZANTBEEK

De dadendrang van Vlabel is zo groot dat je je kunt afvragen of het Vlaams Parlement nog wel zeggenschap heeft over de fiscale wetten.