Vlaamse frietkampioen wordt boeman in Wallonië

Jan Clarebout wil 300 miljoen euro investeren in een gloednieuwe fabriek in Frameries, goed voor 500 banen. Maar de buurt lust zijn plannen niet, waardoor de Vlaamse frietkampioen de boeman van Henegouwen is geworden

Jan Clarebout bleef de voorbije decennia vooral in de schaduw. De zoon van een aardappelhandelaar zag hoe er met de productie en de verwerking van aardappelen meer geld te rapen viel. En dus bouwde hij in 1988 een fabriek in Nieuwkerke, een deelgemeente van het West-Vlaamse Heuvelland. De gemeente aan de Franse grens vormt het kloppende hart van de West-Europese aardappelteelt.

Drie decennia later domineert de fabriek het landelijke dorp. Er volgde een tweede fabriek, over de taalgrens, in Warneton/Waasten, in vogelvlucht zeven kilometer verderop. De twee fabrieken samen zijn goed voor 700.000 ton diepvriesfrieten, aardappelvlokken en kroketten. De NV Clarebout Potatoes haalde in 2017 een omzet van 600 miljoen euro en een bedrijfswinst van 20 miljoen euro. Het maakt van de West-Vlaamse entrepreneur Jan Clarebout de marktleider in Europa, vóór de Canadese multinational McCain (de eigenaar van Lutosa).

De aardappelverwerker geeft werk aan bijna 600 mensen. Bovendien leveren 1500 telers hun aardappelen aan Clarebout Potatoes. De kostprijs van de grondstoffen, vooral de aardappelen, betekende in 2017 liefst driekwart van de omzet. 95 procent van die omzet wordt geëxporteerd. Het maakte van NV Clarebout Potatoes in 2016 de laureaat van de Trends Grote Gazellen in de provincie West-Vlaanderen.

“Jan is een man van weinig woorden. Maar als hij zijn stem verheft in de federatie, luistert iedereen”, zegt Romain Cools. De algemeen secretaris van de sectorvereniging Belgapom kent de ondernemer al bijna dertig jaar. “Jan wist dat ondernemen in de Belgische aardappelsector anders was dan wat de Noord-Amerikaanse concurrenten deden. Jan stuurde mee de uitbouw van een overwegend vrije markt, met sterk wisselende prijzen, naar een contractmarkt, die een stuk stabieler is. Dat biedt meer zekerheid voor de telers, de handel en de verwerkers.”

Ambitieus en sociaal

Jan Clarebout blijft, ondanks de sterke groei van zijn business, vooral in de luwte. Ook in september 2015, toen een brand woedde in de fabriek in Nieuwkerke nadat een vat frituurolie vuur had gevat. Het provinciaal rampenplan trad in werking. Intussen draait de fabriek weer op volle toeren.

Toen half januari de plannen werden voorgesteld van de nieuwe fabriek in Frameries, zei Jan Clarebout niets. Hij zat zwijgzaam op zijn stoel, de externe milieuconsulent Danny Wiels voerde het woord. Hoelang kan de entrepreneur zijn discretie volhouden? Want het protest in Frameries zwelt aan. Bewoners vrezen een aanhoudende frietvetgeur en overlast van af- en aanrijdende vrachtwagens. Op Facebook heeft de protestgroep ‘La nature sans friture’ ruim 2000 volgers. De onderneming spreekt sussende taal en benadrukt dat ze rekening zal houden met de bezwaren.

Jan Clarebout is buiten zijn eigen regio niet echt een grote bekende. Maar in de West-Vlaamse groentecluster is hij dat wel, onder meer met zijn familiebanden. Hein Deprez is een neef. “Wij begrijpen dat de heer Clarebout zeer veel belang hecht aan discretie. Wij willen dit dan ook respecteren”, houdt de CEO van de beursgenoteerde groente- en fruitverkoper Greenyard het bondig.

Loslippiger is Jan Dejonghe, een verre neef van Rik Dejonghe, die getrouwd is met Caroline Clarebout, de zus van Jan. “Ik ken Jan Clarebout als een eenvoudige en aangename man”, zegt de voormalige CFO van Pinguin, de voorloper van Greenyard. “Hij is ook een ambitieuze ondernemer met visie, die risico’s durft te nemen. De vraag naar diepvriesfrieten groeit nog altijd, in heel de wereld. Jan Clarebout heeft zijn limieten nog niet bereikt.”

Een gedreven ondernemer dus, met een neus voor zaken. “Maar ook een sociaal voelende mens. Hij heeft herhaaldelijk medewerkers privé ondersteund in moeilijke tijden. Het beeld van een puur door geld gedreven machtsmens, zoals de Franstalige media dat wel eens schetsten, klopt zeker niet”, vindt Björn Crul. De programmamaker van Kanaal Z was enkele jaren woordvoerder bij Clarebout Potatoes. “Maar de relatie met de buurtbewoners is inderdaad dubbel. Clarebout heeft zwaar geïnvesteerd en creëert honderden jobs, maar heeft zich in het verleden te weinig aangetrokken van de mogelijke overlast. Maar nu levert het bedrijf wel grote inspanningen om oplossingen te zoeken.”