Vijf generaties lichttekenaars

Van kinderwagen tot Volvo-trekker. Al vijf generaties Claerhout doen aan industriële fotografie. In bijna 120 jaar zijn hun toestellen en hun onderwerpen geweldig geëvolueerd. “Maar in wezen blijft fotograferen een metier dat draait om licht.”

Een bankbiljet uit 1950 is wellicht de meest verspreide foto van het fotografengeslacht Claerhout. Hij werd genomen door Henri Speeckaert (1875-1945), een getalenteerde en gediplomeerde tekenaar die zich na zijn studie als fotograaf vestigde in Deinze. “Maar de Leiestreek was voor hem niet avontuurlijk genoeg en hij verhuisde naar Brussel. Hij werd bekend om zijn portretten, onder meer van koning Albert I in 1930. Die foto werd twintig jaar later gebruikt op de briefjes van 1000 frank”, vertelt Eric Claerhout (83).

“Vóór Henri naar Brussel vertrok, leidde hij zijn goede vriend en schoonbroer Gustaef Claerhout (1874-1956) nog op. Bompa was bakker, maar hij vond dat vroege opstaan maar niets en begon als fotograaf-chemicus. Hij bouwde de zaak van Speeckaert uit met een studio in de tuin en reed per fiets door de streek om huwelijksfoto’s, groepsportretten en ansichtkaarten te maken. Op zijn visitekaartje stond ‘Kunst- en Nijverheidsfotografie’, want hij was ook een pionier in de publicitaire fotografie.”

In de negentiende eeuw vestigden zich talrijke bedrijven in Deinze. In het begin waren dat vooral textiel- en veevoederfabrieken, later werd de stad bekend voor de productie van kinder- en poppenwagens en speelgoed. Het Museum van Deinze en de Leiestreek confronteert de evolutie van de fotografie sinds 1895 en het werk van de familie Claerhout met haar erfgoedcollectie.

Fotograferen voor de paus

Gustaefs zoon Abel Claerhout (1900-1988) studeerde voor ‘lichtteekenaar’ aan de Academie voor Schone Kunsten in Gent en kreeg les van onder meer George Minne. Hij was ook goed bevriend met de kunstschilders Albert Saverys en Valerius De Saedeleer. “Hij startte als zelfstandig fotograaf in Oudenaarde, maar na enkele jaren riep zijn vader hem naar Deinze terug om de portret- en industriële fotografie over te nemen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog filmde hij het lokale nieuws en toonde de beelden in zijn twee bioscopen. Na de oorlog verhuisde hij naar Gent.”

Vanaf de jaren vijftig hielp Eric zijn vader Abel. “Een hoogtepunt was Expo 58. Wij waren huisfotograaf van het paviljoen van de Heilige Stoel. Een heel bijzondere foto is die van Grace Kelly. De prinses had een grote hoed op, waardoor je haar gezicht amper kon fotograferen. Maar toevallig lag mijn flits nog aan en als officiële fotograaf kon ik dicht bij haar komen. Zo kon ik haar mooi fotograferen. Maar dat was niet alles. Ze had een paternoster in haar handen en daarom liet de kerkelijke overheid de foto rondsturen naar alle delen van de wereld”, lacht Claerhout.

Na de wereldtentoonstelling maakte Eric enkele industriële en documentairefilms. In 1960 besliste hij zich te specialiseren in reclame. Vooral meubelfabrikanten werden klant. “Vaak ging het om grote stukken die we alleen buiten konden fotograferen”, vertelt de fotograaf bij een foto van een eetplaats in een boomgaard. Hij werd in 1962 ook gevraagd om te doceren aan het RITS in Brussel. Als de filmschool ter sprake komt, futselt hij een getypt papiertje met de namen van bekende oud-studenten uit zijn zwarte streepjeskostuum. “Roel Van Bambost, Dominique Deruddere, Stijn Coninx, Paul Jambers, Erik Van Looy…”

Analoge lens

Eric Claerhout was ook een begenadigd kunstfotograaf. Tussen 1955 en 2001 presenteerde hij vijftien solotentoonstellingen en was hij met vrij werk aanwezig op groepstentoonstellingen over het hele land. “Voor deze tentoonstelling heb ik 101 beelden geselecteerd, maar zoek niet naar een leidraad, want er is geen. Het zijn kopieën op A4-formaat, waardoor ze gemanipuleerd zijn”, vertelt Claerhout en geeft een vingerwijzing naar de digitale fotografie.

Op de tentoonstelling kan de bezoeker een historische wandeling maken langs bijna 120 jaar fotografie via ruim vier generaties fotografen. Je ziet hun werktuigen in hun historische context. Toch is er maar één conclusie. De dragers zijn gedigitaliseerd, maar aan de basis is er niets veranderd. De lens is nog altijd analoog.

Studio Claerhout. Kroniek van een fotografengeslacht 1895-… loopt tot 21 april in het Museum van Deinze en de Leiestreek.

FREDERIC EELBODE