Verregaand is al vrij normaal

De jaarwisseling is het moment waarop denktanks, strategen en economen zich telkens weer uitputten in voorspellingen. De pessimisten zien vandaag voor heel 2009 negatieve groei in de VS en Europa, terwijl de optimisten uitgaan van een herstel vanaf het tweede kwartaal. Sommige economen veronderstellen dat de olieprijs verder daalt, terwijl anderen rekenen op een nieuwe stijging vanaf het midden van het jaar. Er zijn bijna evenveel voorspellingen als er voorspellers zijn. De omstandigheden zijn zo uitzonderlijk, dat het bijzonder moeilijk is om een ‘middle of the road’-scenario te vinden waarover iedereen het min of meer eens is.

Dit is dan ook geen huis-, tuin- of keukenrecessie. Dit is een recessie waarvoor nauwelijks handleidingen of wegenkaarten bestaan. De onwaarschijnlijke economische wendingen, noodgrepen en scenariowijzigingen waren de afgelopen twaalf maanden nauwelijks te tellen. Wie had kunnen voorzien dat de Fed de rente zou verlagen tot 0 procent, nauwelijks een half jaar nadat de inflatie was opgelopen tot het hoogste niveau sinds 1991? Wie had begin 2008 kunnen voorspellen dat de Amerikaanse centrale bank Bear Stearns een reddingsboei zou toewerpen, terwijl ze zes maanden later Lehman Brothers over de kop zou laten gaan? Het illustreert hoe moeilijk de situatie is voor voorspellers. Kantelmomenten voor de conjunctuur of voor de financiële markten zijn vaak onverwachte of verrassende wendingen.

De Deense Saxobank wil hierin verandering brengen en hoopt een paar onverwachte evoluties correct te kunnen voorspellen. Net zoals eind 2007 voegt ze bij haar reguliere voorspellingen een lijstje met tien Outrageous Claims voor het volgende jaar. De bank voorspelt onder meer sociale onrust in Iran, een vat ruwe olie dat nauwelijks 25 dollar kost en het complete stilvallen van de economische groei in China. Ze biedt bovendien de mogelijkheid aan bezoekers van de website om te stemmen over de waarschijnlijkheid van de beweringen. Het is vooral daardoor dat deze oefening interessant wordt.

Hoewel het dus gaat om tien outrageous voorspellingen, gelooft een meerderheid van de stemmers liefst vijf van de tien stellingen. Voor een ervan is de uitslag fiftyfifty. Bovendien zijn er maar weinig van de tien beweringen die de lezers resoluut verwerpen. Het geeft te denken als een bank zich uitput in het vinden van tien vergezochte voorspellingen waarvan de lezers er zes onderschrijven. De gebeurtenissen van het afgelopen jaar hebben de stemmers (beleggers? economen?) schijnbaar zo geschokt dat ze zelfs outrageous als mainstream beginnen te beschouwen.

Het meeste geloof wordt gehecht aan de bewering waarbij de bank haar pessimisme voor Centraal-Europa toelicht. Liefst 77 procent van de stemmers deelt de overtuiging dat de Centraal-Europese munten in 2009 in zwaar weer terechtkomen. Grote tekorten op de lopende rekening zullen door kredietschaarste nog maar moeilijk gefinancierd raken. Een aantal landen, waaronder de Baltische staten, wordt hierdoor gedwongen de koppeling aan de euro op te geven. Dit scenario zou het Europese project een grote klap toebrengen en in de Europese Unie voor grote spanningen zorgen.

Dat een jaar van onwaarschijnlijke ontwikkelingen een diepe indruk kan nalaten op de psyche van beleggers en economen, illustreert het resultaat van de bewering dat ‘Italië uit de Europese monetaire unie’ stapt. De combinatie van een Europese recessie, strenge Europese budgettaire regels en de Italiaanse onmogelijkheid om de munt te devalueren, zou het land doen besluiten uit de EMU te stappen, aldus de bewering van Saxobank. Het is geruststellend dat een meerderheid van de stemmers deze bewering verwerpt. Verontrustend is echter dat toch nog 33 procent zo’n scenario waarschijnlijk acht. Ook de financiële markten houden er steeds meer rekening mee, en de kostprijs om zich te verzekeren tegen wanbetaling of schuldherschikking van de Italiaanse staat is de afgelopen maanden gestegen. Beide elementen onderstrepen dat de geloofwaardigheid van de EMU en van de Europese budgettaire regels voor verbetering vatbaar zijn.

Het vertrouwen in aloude zekerheden heeft na het afgelopen annus horribilis een behoorlijke knauw gekregen. Dat verregaande voorspellingen voor 2009 al worden beschouwd als vrij normale voorspellingen, is tekenend voor de stemming. Het slechte nieuws is dat de schokgolven van 2008 ook dit jaar slachtoffers zullen maken. Het goede nieuws is dat de acties van centrale banken en beleidsmakers de feiten langzaam beginnen in te halen. Het valt te hopen dat het alerte optreden van de nieuwe Amerikaanse regering, de Europese Commissie en de grote centrale banken dit jaar het verschil kan maken. Dat zou begin volgend jaar wel eens bestempeld kunnen worden als dé positieve en verrassende wending van 2009. (T)

is hoofdstrateeg van ABN Amro BelgiË. Hij schrijft voortaan in Trends tweewekelijks een column. Een uitgebreide voorstelling van Peter De Keyzer vindt u op bladzijde 22.

Peter De Keyzer