Vermogens belasting: duikt het spook weer op?

Er komt geen meerwaarde- of vermogensbelasting, beloofde minister Didier Reynders op de jaarvergadering van de financiële sector vorige week. Maar de beleggers zijn er niet gerust in. Vanaf

2008 wordt de meerwaarde van beveks misschien belast.

Een louter symbolische strijd,” zegt Pieter Laleman, managing director van Mees Pierson, de private bank van Fortis. “Al ruim twee decennia valt bij elke politieke onderhandeling het woord vermogensbelasting. Uiteindelijk sneuvelt het idee altijd, omdat de maatregel een doodgeboren kind is. Dat beseft het parlement – zowel links als rechts – zeer goed. Maar telkens opnieuw halen socialisten, groenen of het ACW het voorstel uit de kast om de achterban te sussen en hun coalitiegenoten onder druk te zetten.”

Toch zijn de beleggers er niet gerust in. Woensdag 7 december keurde de Kamercommissie Financiën de taks op de obligatiefondsen goed. Na de Europese spaarrichtlijn, de uitholling van het bankgeheim, de fiscale amnestie en de geleidelijke afschaffing van aandelen aan toonder, komt er vanaf 2008 mogelijk nog een heffing op de gerealiseerde meerwaarde van de beveks bij. Als dat gebeurt, is de eerste echte vermogensbelasting in ons land een feit. “Maar zo ver zijn we nog niet,” bedaart een kabinetsmedewerker van Financiën de gemoederen. “Voorlopig blijft de heffing beperkt tot de rente, zoals de Europese spaarrichtlijn voorschrijft. Pas binnen twee jaar zal de uitvoerende macht beslissen of er al dan niet een taks op de meerwaarde komt.”

“Toch is de kans op een algemene vermogensbelasting praktisch nihil,” maakt Laleman zich sterk. “De huidige beslissing is een typisch staaltje van een Belgisch compromis om alle partijen te sussen. In het buitenland schaffen de regeringen hun zuivere vermogensbelastingen stapsgewijs af. De maatregel kost namelijk meer dan ze opbrengt. Een klik met de muis op de computer volstaat om je bezittingen naar het andere eind van de wereld te verhuizen. En de échte rijken zijn wereldburgers geworden die gewoon verhuizen. Wég hun vermogen, hun brains en hun ondernemingszin. Alleen de ‘hardwerkende Belgen’, zoals de liberalen de gemiddelde werknemers nu noemen, dreigen dan het slachtoffer te worden. En dat is toch de bedoeling niet. De roerende voorheffing is veel efficiënter om inkomsten uit kapitaal te belasten. Dat instrument is liberatoir (vrijstelling van aangifteplicht), anoniem en gaat er aan de bron af, zodat de overheid zeker is van haar inkomsten.”

Verschuiving van arbeid naar kapitaal

In tegenstelling tot de stortvloed van wijzigingen in de personen- en vennootschapsbelasting, die het vooral ondernemers moeilijk maken, bestaat er in ons land al meer dan twintig jaar een stabiel klimaat in de organisatie van het vermogensbeheer: bancaire discretieplicht, bevrijdende roerende voorheffing, afwezigheid van meerwaardebelasting en mogelijkheid tot georganiseerde belastingvrije overdracht van vermogen bij leven.

In het spoor van de Europese spaarrichtlijn voert ons land vanaf 1 januari 2006 – conform de andere niet-risicovolle beleggingen – een roerende voorheffing van 15 % op de renten van fondsen die voor minimaal 40 % bestaan uit obligaties. Gooit de regering nu een steen in het rimpelloze meer? “Eigenlijk heeft het merendeel van mijn klanten daar geen problemen mee,” geeft Laleman toe. “Zij kunnen met deze bijdrage (gemiddeld netto amper 0,5 %) leven, zolang de meerwaarde van hun beleggingen maar niet belast wordt. Bovendien mag ook geen discriminatie met andere producten plaatsvinden. Zo ontspringen de gemengde levensverzekeringen Tak 21 en Tak 23 opnieuw de dans. Ook de geplande verzekeringstaks van 1,1 % lijkt voor in het buitenland afgesloten verzekeringen moeilijk inbaar. Dat is niet consistent. Conceptueel zou het zoveel logischer zijn om alle interesten – onder welke vorm ook: beveks, verzekeringscontracten of spaarrekeningen – tegen 15 % te belasten en de oude heffing van 25 % op dividenden af te schaffen, zodat die vergoedingen ook op 15 % terugvallen. In Nederland stopt de fiscus alle inkomsten van één bepaald type in één box en heft daar een uniform tarief op. Bij ons heeft de regering daar niet de politieke moed of het inzicht voor. Als de paarse coalitie echt de ondernemingszin wil stimuleren, zou ze beter de vrijstelling op de meerwaardebelasting bij de verkoop van een bedrijf (afscheid als ondernemer) afschaffen en dit geld gebruiken voor een substantiële belastingverlaging voor starters, gekoppeld aan de wettelijke waarborg om nooit een algemene vermogensbelasting in te voeren.”

Marc Stevens, vennoot van beursvennootschap Stevens & Co, bevestigt dat een hogere belasting op het roerende vermogen onvermijdelijk is om de lasten op arbeid te doen dalen. “Hierbij volgen we het Amerikaanse systeem, waarvan we de regelgeving in verband met de werking van de financiële markten en haar tussenpersonen kopiëren. België is nu nog een fiscaal paradijs met zijn praktisch gratis handgift, zijn lage successierechten, zijn belastingvrije meerwaarde, zijn burgerlijke maatschappen en zijn private stichtingen. Een verschuiving naar kapitaalbelastingen dringt zich op. Hopelijk blijft ons land in lijn met de andere lidstaten, anders dreigen we aan fiscale concurrentie ten onder te gaan.”

Rijken moeten onze pensioenen betalen

Ook is een sluitende wetgeving nodig, zodat iedereen gelijke kansen krijgt en weet waar de klepel hangt. Stevens: “Op dat vlak is het geduld van de financiële sector met de voluntaristische aanpak van minister van Financiën Didier Reynders (MR) op. De haast waarmee hij nu de rente op obligatiefondsen belast, doet vermoeden dat het om een kortzichtige vestzak-broekzakoperatie gaat. Zo kan de onterecht geïnde beurstaks aan de gedupeerde beleggers terugbetaald worden.”

Maar de beroepsfederatie Febelfin is niet gelukkig met de genomen maatregel. Volgens een woordvoerder staat de introductie van een belasting op de meerwaarde vanaf 2008 haaks op de Europese spaarrichtlijn, die de grondslag (belastbare basis) beperkt tot de interesten. Bovendien is de informatica van de financiële instellingen niet afgestemd op het berekenen van de individuele meerwaarde die elke belegger in zijn fonds realiseert. Voorts moet dan ook de minwaarde in rekening gebracht worden, wat de zaak nog complexer maakt. Uiteindelijk zal de spaarder zelf beslissen wat hij nu met zijn geld gaat doen. In ieder geval stelt Febelfin vast dat de afgelopen maand de beleggers niet meer op klassieke obligatiefondsen van minimaal 40 % intekenen. “Dit product droogt op,” aldus de woordvoerder.

Voorts maakt macro-econoom Jef Vuchelen (VUB), voormalig lid van de Hoge Raad van Financiën, gewag van een fundamentele trendbreuk: “Het is de eerste maal dat de meerwaarde op financiële producten in de personenbelasting opduikt. Ik beweer niet dat nu het hek van de dam is, maar deze toegeving van de liberalen betekent toch een opening voor de mogelijke invoering van een vermogensbelasting. In de toekomst zal nog veel naar deze passage verwezen worden. Bovendien heeft Reynders twee weken na de bekendmaking van het principe in het parlement toegegeven dat we moeten gaan nadenken over de wijze waarop vermogenden kunnen meebetalen aan het pensioen van de andere Belgen.”

Volgens de regering komt ons land met de invoering van een belasting op obligatiefondsen nu op één lijn met het buitenland. “Een vergelijking met andere lidstaten gaat niet op,” weerlegt Vuchelen deze opmerking. “Je moet dan het belastingsysteem in zijn geheel bekijken. Zo beschikken de Verenigde Staten inderdaad over een meerwaardebelasting. Maar hun tarieven in de personenbelasting liggen veel lager. Uiteindelijk gaat de regering – ook in de discussie over het Generatiepact – voorbij aan de kern van het probleem: de ontsporing van de overheidsuitgaven. Aangezien de politici om electorale redenen in deze posten niet durven te snoeien, grijpen ze altijd terug naar bijkomende ontvangsten. Op termijn is dat een zeer ongezonde situatie.”

Bekochte beleggers

Voorlopig stelt Johan Baetens, directeur patrimoniale zaken bij Dexia, nog geen grote veranderingen in kapitaalstromen vast. “Toch worden we overstelpt met vragen van de cliënten. Voorlopig heeft de regeringsmaatregel nog geen invloed op de samenstelling van hun portefeuilles, maar ze geeft wel een negatief signaal naar de beleggers. Zij voelen zich bekocht. Na de eenmalige bevrijdende aangifte repatrieerden zij grote sommen geld naar ons land om ze opnieuw te beleggen in fiscaalvriendelijke producten van eigen bodem. Die worden nu hard aangepakt.”

Baetens ziet een logica in de beslissing – kapitalisatiefondsen worden nu gelijkgesteld met de distributiefondsen -, maar hekelt het wispelturige karakter van de regering. De vermogensbeheerder van Dexia verwacht drie verschillende reacties: “Een deel van de beleggers zal gebruikmaken van de overgangsperiode om over te schakelen op distributiefondsen. Een andere fractie kiest voor een meer risicovol profiel. Maar de meeste cliënten gaan voor gemengde levensverzekeringen gekoppeld aan beleggingsfondsen (Tak 21 en Tak 23) in het buitenland. Voorlopig ontsnappen deze producten aan de Europese spaarrichtlijn, en dus aan roerende voorheffing of informatie-uitwisseling. Maar ze bieden geen waarborgen voor successieplanning. In tegenstelling tot wat vele makelaars beweren, moeten de erfgenamen wel degelijk de inkomsten op hun aanslagbiljet invullen Ze betalen dus geen roerende voorheffing vooraf, maar wel belastingen achteraf.”

Aangezien Dexia een totale service biedt, zal de belasting op obligatiefondsen op groepsniveau weinig effect hebben. Wel vreest Baetens dat de maatregel voor de schatkist niet de gewenste opbrengst zal opleveren: “Het is bekend dat heffingen die de mensen als onrechtvaardig beschouwen, contraproductief werken. De kans bestaat dus dat we achteraf nog een nieuwe belasting op ons bord krijgen. Het gebrek aan fiscale stabiliteit is het eeuwige probleem in België. Daarom raad ik de regering aan een sterk signaal te geven dat er in de toekomst vast en zeker geen vermogensbelasting komt. Ten slotte verwacht ik dat de heffing op obligatiefondsen een negatief effect zal hebben op de spontane regularisatie. Door het geschonden vertrouwen van het publiek zullen veel beleggers met hun zwarte geld in het buitenland blijven zitten.”

Eric Pompen