‘Verkoop de Vlaams-Nederlandse havendelta wereldwijd als een geheel’

Oost-Vlaanderen heeft twee havens, één universiteit, 46 Seveso-bedrijven, een bloeiende sierteeltsector en dito biotechcluster. En een stille diplomaat als gouverneur. Een gesprek met Jan Briers over zijn provincie.

Gouverneur Jan Briers doet zelf de deur open van zijn ambtswoning aan de Vlasmarkt. De witte neoclassicistische gevel valt op in het Gentse straatbeeld, maar zonder protserig te zijn. Een passende omgeving voor een gouverneur. “Ik heb geen geld en geen macht. Het enige wat ik kan doen, is mensen samenbrengen.”

“Terwijl de Vlaamse en federale regering alle mogelijke maatregelen nemen om Volvo te helpen, probeer ik mijn bijdrage te leveren door Li Shu Fu (topman van Volvo-eigenaar Geely, nvdr) in contact te brengen met de universiteiten voor hernieuwbare energie, en met andere ondernemers. ArcelorMittal en Volvo zijn samen goed voor 11.000 banen, en onrechtstreeks zelfs 32.000 jobs. Dat is de helft van de volledige haven. Zolang er voldoende wordt geïnvesteerd in die industriële kleppers, moeten we niet ongerust zijn, maar we moeten wel alert blijven.”

De dreigingen voor de Oost-Vlaamse bedrijven zijn dezelfde als elders: energie en loonkosten, en de zoektocht naar personeel in een globaliserende wereld. “De provincie kan enkel mensen en overheden samenbrengen, en plaatsen ontwikkelen waar nieuwe investeringen kunnen gebeuren.”

Dat zal nodig zijn, met files die alleen maar lijken toe te nemen. U hebt weinig zeggenschap over de Waaslandhaven, terwijl vooral in dat gebied de mobiliteit dreigt te verzanden.

JAN BRIERS. “We brengen momenteel de impact in kaart van de Oosterweelverbinding, en van de tolheffing op de Liefkenshoektunnel en de Westerscheldeverbinding. De verhuizing van rederij MSC van de rechter- naar de linker- oever zal vooral een effect hebben op het verkeer door de Kennedytunnel. In Gent zijn we al blij met de versnelde ombouw van de R4, de ring rond Gent.

“De grootste uitdaging voor Oost-Vlaanderen is de realisatie van de Seine-Scheldeverbinding. Als die operatie is afgerond, kan het kanaal Gent-Terneuzen dé plek zijn waar je alles op binnenschepen zet of ervan haalt. Al moeten we erover waken dat de haven geen containerparkeerplaats wordt.

“En het klopt dat het provinciebestuur weinig zeggenschap heeft in de Waaslandhaven, maar er is ook nog de Maatschappij Linkeroever die waakt over de Oost-Vlaamse belangen. Persoonlijk vind ik dat we die haven internationaal beter kunnen commercialiseren als Antwerp Left Bank, en we daarbij het Antwerpse havenbestuur moeten ondersteunen, want de tewerkstelling komt vooral Oost-Vlaanderen ten goede.

“Bovendien werken de drie directeurs van de havenbedrijven van Gent, Antwerpen en Zeebrugge goed samen. Die lokale dynamiek is nodig, al denk ik dat we ook aan een structuur daarboven moeten werken. Een gecoördineerd havenoverleg, liefst over de grenzen heen, dat de Vlaams-Nederlandse havendelta wereldwijd als een geheel verkoopt.”

Is dat realistisch? Veel van die overlegorganen eindigen als praatbarakken.

BRIERS. “Er beweegt toch wel wat. De Nederlandse premier Mark Rutte en onze minister-president beschouwen elkaar als evenwaardig, en dat laat zich voelen bij de betrokken provincies.

“Maar het moet beginnen bij de bedrijven. Ik merk dat de huidige groei van de Antwerpse haven mee te danken is aan Sea-Invest, een Gents bedrijf. Antwerpen zou moeten aanvaarden dat de afwikkeling van een aantal containerbewegingen misschien beter in het Gentse gebeurt. Dat zou een mooie compensatie zijn voor het gebrek aan zeggenschap. (lacht)”

Oost-Vlaamse bedrijven vinden intussen geen ruimte meer. In Balgerhoeke wordt een industrieterrein al jaren tegengehouden omdat er geen oversteekplaats is voor de koeien van een lokale melkveehouderij.

BRIERS. “We werken aan een oplossing, maar het is soms frustrerend hoe de Raad van State blindelings de wet toepast, in plaats van met een menselijke kijk naar oplossingen te zoeken. In onze provincie zijn er sinds 2007 liefst 400 hectare bedrijventerreinen in voorbereiding, maar nog niet bouwrijp omdat elke Europese burger het recht heeft om te protesteren. Wat met de belangen van de gemeenschap?

“De vaststelling geldt trouwens niet alleen voor industriële projecten: de nieuwe gevangenis in Dendermonde wordt nu al zes jaar tegengehouden. Dat heeft al 1,5 miljoen euro gekost: behoorlijk frustrerend.”

U bent gouverneur van Oost-Vlaanderen, maar er is geen Oost-Vlaams gevoel. Moeten we niet evolueren naar stadsgewesten?

BRIERS. “Het is mijn opdracht om het gevoel van Oost-Vlaming zijn, meer inhoud te geven. Maar als ondernemend Waasland aansluit bij Voka Antwerpen, en niet bij Oost-Vlaanderen, dan is dat omdat het havengebeuren nu eenmaal vanuit Antwerpen wordt aangestuurd.

“Vooraleer je de provincies afschaft, moeten er eerst fusies van gemeenten komen. Maar die beslissing moet genomen worden op Vlaams niveau, niet door de gemeenten zelf. Elk initiatief dat de gemeenten tot nog toe genomen hebben, liep op niets uit.

“Een aantal samenwerkingsstructuren kan perfect verdwijnen. In Oost-Vlaanderen zijn er 575 samenwerkingsverbanden tussen gemeenten, met een gemiddelde van 80 per gemeente. Van sommigen weten de burgemeesters niet eens dat ze partner zijn. Bovendien, als er grotere gemeentes zouden ontstaan, wordt een aantal intercommunales vanzelf overbodig.”

U komt uit de cultuursector. Kan de provincie die troefkaart nog beter uitspelen?

BRIERS. “Voor elke euro die de overheid in cultuur investeert, krijg je er 1,5 euro van terug. Alleen loopt dat via btw, taksen, sociale zekerheid, enzovoort, waardoor het niet noodzakelijk dezelfde overheid is die ontvangt. Rotterdam en Berlijn schakelen bedrijven in om festivals te gebruiken als promotie voor de regio. Dat kunnen wij ook. Zelf zou ik, in de vijf jaar dat ik hier nog ben, de Vlaamse Opera willen helpen in haar nieuwe structuur.

“Het enige waaraan het ons soms ontbreekt, zijn Belgische bedrijven die actief cultuur ondersteunen. Het Zuidlandtheater in Terneuzen had er nooit gestaan zonder de komst van het chemiebedrijf Dow. Hele zalen in Nederlandse cultuurtempels zijn genoemd naar sponsorende bedrijven: de Philips-zaal, de Sara Lee-zaal, die van Unilever,… Het Festival van Vlaanderen wordt meer ondersteund door buitenlandse dan door Vlaamse ondernemingen. Terwijl het voor bedrijven uiteindelijk een kwestie is van jezelf te integreren in de maatschappij. Dat stukje fierheid, dat ontbreekt nog bij velen.”

LUC HUYSMANS

“We moeten erover waken dat de haven geen containerparkeerplaats wordt”