De werkzaamheidgraad bij vijftigplussers bedraagt meer dan 60 procent. Dat is een forse stijging in vergelijking met de voorbij jaren. Toch is er weinig veranderd in de manier waarop werkgevers met hun oudere werknemers omgaan. Bedrijven hebben nog altijd geen positieve aanpak voor de vergrijzing op de werkvloer.
Tien jaar geleden onderzocht de hr-dienstverlener Tempo-Team hoe bedrijven en organisaties investeren in hun vijftigplussers. Dat leverde geen positief beeld op. In samenwerking met prof. dr. Anja Van den Broeck, arbeidsmotivatie-expert aan KU Leuven, schuift Tempo-Team nu een nieuw onderzoek naar voren. Daarvoor ondervroeg het een representatief staal van 250 Belgische werkgevers en 2.500 werknemers, onder wie 455 vijftigplussers.
“Nu de gevolgen van de vergrijzing zich algemeen en versneld laten voelen op de werkvloer, is er voor bedrijven nog heel wat ruimte om hun oudere werknemers te begeleiden naar langer tevreden werken”, aldus Wim Van der Linden, woordvoerder van Tempo-Team.
‘Rustig afscheid nemen’
“In de huidige war for talent hebben we elk paar handen en hersenen nodig om de arbeidsmarkt draaiend te houden”, zegt Anja Van den Broeck. “Het gaat niet enkel over hoe we oudere werknemers langer aan de slag kunnen houden zonder dat ze vervroegd op pensioen gaan, maar ook over hoe we kunnen voorkomen dat ze uitvallen wegens ziekte. Er is nog altijd te weinig aandacht voor diegene die wel aan de slag willen blijven.”
Daarom pleiten Van den Broeck en Tempo-Team voor een aangepaste kijk en een aangepast beleid voor oudere werknemers in organisaties. Die aanpak op maat blijft echter uit in de praktijk. Zo voorziet slechts 17 procent van de bedrijven voor zijn vijftigplussers in landingsbanen, waarbij een werknemer door een RVA-uitkering de optie heeft om over te schakelen op halftijds of viervijfde werk. Ook maakt slechts 11 procent van de bedrijven uitzonderingen voor ouderen die aan zwaar fysiek werk doen.
“Het gaat niet enkel over hoe we oudere werknemers langer aan de slag kunnen houden zonder dat ze vervroegd op pensioen gaan, maar ook over hoe we kunnen voorkomen dat ze uitvallen wegens ziekte.
prof. dr. Anja Van den Broeck, arbeidsmotivatie-expert KU Leuven
“Werkgevers zijn daar voorzichtig mee, vermits zij het liefst hun mensen maximaal inzetten in plaats van te zoeken naar hoe ze rustig afscheid kunnen nemen”, constateert Van den Broeck. “Maar ook bij de werknemers is er al te vaak het klassieke beeld van ‘een carrière is altijd meer, beter of anders en zeker geen stap terug’.”
Daarbovenop heeft de verwaarlozing van de aanpak rond het einde van de loopbaan het gevolg dat heel wat kennis en expertise verloren gaat. Zo maakt maar één op de vijf werkgevers van oudere werknemers peters of meters voor starters. “Als die generatie op pensioen vertrekt, dreigt heel wat kennis met hen te verdwijnen”, vreest Van den Broeck. “Organisaties moeten oudere werknemers inzetten als buddy terwijl ze nog aan de slag zijn. Op die manier kan de job ook verlicht worden of boeiend blijven voor de oudere.”
Voordelen in plaats van vooroordelen
In vergelijking met het onderzoek van Tempo-Team tien jaar geleden zijn de hardnekkige vooroordelen over oudere werknemers fors verminderd. Toch gelooft nog één op de drie werknemers in vooroordelen over hun oudere collega’s. Dat is problematisch, zeker wanneer het zou leiden tot discriminatie. Zo denkt 37 procent dat oudere medewerkers meer tijd nodig hebben om te leren, 28 procent dat ze door gezondheidsproblemen hun werk minder goed doen en 38 procent dat ze minder gemotiveerd zijn om een opleiding te volgen.
Het omgekeerde blijkt waar. Zo is ongeveer 30 procent van de jongeren makkelijk verveeld en gedemotiveerd, tegenover zo’n 15 procent bij de vijftigplussers. “Oudere werknemers zien meer de zin in van hun job en kunnen de waarde ervan beter inschatten”, beweert Van den Broeck.
Volgens Tempo-Team wordt de meerwaarde van oudere werknemers dus sterk onderschat. “De bereidheid van oudere collega’s om door te werken neemt toe. Hun inzet en dynamiek versterkt. Oudere collega’s zijn door hun lange ervaring ook vaak een goed klankbord en zeer complementair voor hun jongere collega’s”, aldus Van der Linden.
Leeftijdspiramide
Arbeidsmotivatie-expert Van den Broeck adviseert organisaties om aan de slag te gaan met leeftijdspiramides. “Als organisatie check je hoeveel werknemers je hebt per leeftijdscategorie. Dan maak je een projectie van hoe de situatie er over vijf tot tien jaar zou uitzien”, legt ze uit. “Dat kan echt een eyeopener zijn om te zien in welke functies medewerkers op pensioen zullen gaan en welke stappen er ondernomen moeten worden om die kennis goed te waarborgen.”
