Vanavond niet, schat

Donderdag 8 maart is internationale vrouwendag. Centraal thema dit jaar: geweld op vrouwen.

Precies honderd jaar na de eerste internationale vrouwenconferentie in Stuttgart, in 1907, blijft huiselijk geweld een actueel en prangend probleem. Partnergeweld komt in alle kringen voor en kan zelfs de beste relatie bedreigen. Wekelijks staan er berichten in de kranten over geweld tegen vrouwen, veelal door hun partner. Nochtans is partnergeweld pas sinds 1997 wettelijk erkend als misdrijf.

Vrouwen die een gewelddadige dood sterven, worden in bijna de helft van de gevallen gedood door hun (ex-)partner. Of zoals Jef Vermassen het ooit uitdrukte naar aanleiding van zijn bestseller Moordenaars en hun motieven: “Een vrouw loopt meer gevaar op geweld in eigen huis dan alleen in een donker bos.”

De incidentiecijfers over partnergeweld op vrouwen lopen uiteen. Dat komt omdat geweld zo moeilijk af te bakenen is. Heel vaak sluipt het langzaam en ongemerkt de relatie binnen. Het begint met een kleine verwensing hier, een onschuldige controle daar, misschien zelfs een onbedoelde klap en dan twee jaar niets meer. De vrouw heeft er nauwelijks aandacht aan geschonken, want op zich leek het toch niet veel voor te stellen. Toch monden zulke onschuldig lijkende aanvaringen vaak uit in een escalatie van het geweld, waarbij de aanvankelijke psychologische (vernedering, controle), verbale (schelden) en economische (geen zakgeld meer) onderdrukking na verloop van tijd overgaat in lichamelijk en/of seksueel geweld. De meeste slachtoffers raken murw en uitgeput. Ze weten niet meer wie ze zijn en wat ze willen.

Onbevredigde behoeften en frustraties

Gewelddadige mannen zijn niet in staat te vertrouwen, te geven of zich te binden, al snakken ze wel naar liefde en erkenning. Helaas stellen ze bijna eindeloze verwachtingen aan hun vrouw en verdragen het niet teleurgesteld of afgewezen te worden. Verlatingsangst en een overmatige drang om zichzelf te bewijzen en de ander de baas te blijven, zijn de mazen waardoor het geweld een relatie binnensluipt. Hij staat er niet eens bij stil dat de beslissingen en de macht in een relatie heel eenvoudig gedeeld moeten worden. In zijn ogen is zijn vrouw geen persoon met een eigen plaats en status, maar het voorwerp van zijn behoeften en verlangens. Vaak heeft de vrouw van haar kant geleerd dat ze lief en begripvol moet zijn, dat ze haar partner niet boos mag maken of teleurstellen. De onderdanige houding die ze hierdoor van meet af aan aanneemt, bevestigt de man in zijn overtuiging dat het zijn taak is om haar te domineren.

Mannen die zich schuldig maken aan partnergeweld hebben er vaak de grootste moeite mee om hun gevoelens en behoeften te ervaren en juist uit te drukken. Vooral gevoelens als verdriet, angst, twijfel, verlangen en boosheid worden meteen vertaald in haat, woede en geweld. Gewelddadige mannen proberen hun frustraties – veroorzaakt door onbevredigde behoeften – en onderdrukte emotionele verlangens te compenseren.

Geweldpleging is niet eigen aan mannen. De internationale vrouwendag focust weliswaar op vrouwelijke slachtoffers, maar dat neemt niet weg dat ook mannen slachtoffer zijn van partnergeweld. Fysieke letsels treffen vooral vrouwen, terwijl mannelijke slachtoffers eerder te maken krijgen met wreedheden, sadisme en ook met seksueel geweld.

Marleen Finoulst