Van snack-koning tot ijsprins

De Nederlandse zakenman Marcel Mourmans bouwde dertig jaar aan zijn eigen bedrijf Mora, verkocht het vervolgens aan Unilever, en begint nu een tweede zakenleven in ons land. Met de opeenvolgende overnames van Frisa en Artic treedt hij het ijstijdperk binnen.

De Nederlandse snack-koning Marcel Mourmans nam pas een maand geleden met stijl afscheid van zijn werknemers bij Mora. Ruim drie decennia lang hadden ze ruimschoots hun steentje bijgedragen tot het sukses van het familiebedrijf van Mourmans. En voor wat hoort wat : Marcel Mourmans nodigde 2000 mensen uit voor een driedaagse in Disneyland Parijs. “Dat is typisch Mourmans, ” zegt Jacques Lesire, Belg en sinds enkele jaren vertrouwensman van Marcel Mourmans. “Strikt genomen was de episode Mora afgesloten, want verkocht aan Unilever. Maar Mourmans vergeet zijn verleden zomaar niet. “

Marcel Mourmans begint nu een tweede leven. De Nederlander gaf de bedrijfsekonomische herfst in België mee kleur door in pakweg één maand tijd twee overnames op zijn aktief te schrijven : eerst was er het Kortrijkse ijsroombedrijf Frisa (1,1 miljard frank omzet, 170 werknemers), vervolgens Artic, een ietwat in verval geraakte “grote naam” in de ijsroommarkt.

Mourmans, die in de Nederlandse pers al eens het etiket snack-koning kreeg opgeplakt (omwille van de explosieve groei van zijn snack-bedrijf Mora), wordt nu een ijsprins. Maar dat er sprake is van een “regelrechte aanval op de ijsmarkt” (zoals De Telegraaf blokletterde) wordt in kringen rond Marcel Mourmans ontkend. Zegt zijn rechterhand Reinoud Plantenberg, die nu Frisa onder zijn hoede krijgt : “Mourmans zelf was wat ontstemd toen hij die titel las, omdat hij niet strookt met de werkelijkheid. U moet weten dat ook op de Europese ijsroommarkt steeds grotere groepen, zoals Nestlé, Campina of Masterfood, een positie hebben ingenomen. Tegen deze groepen willen wij niet ingaan. Het ligt wél in onze bedoeling om zowel Frisa als Artic een nieuw elan te bezorgen. Groei staat wel degelijk in ons woordenboek. En we zien genoeg kansen om die uitdaging ook waar te maken. Hoe ? Gun ons wat tijd en beoordeel ons op onze daden. “

AKTIE, REAKTIE.

De nieuwe groep rond Marcel Mourmans heeft een naam gekregen (de holding Moraco, met zetel in Maastricht) en werd financieel flink gespekt door het geld dat Unilever op tafel legde voor Mora. En Moraco is, alvast op de werkvloer van het Kortrijkse Frisa, meteen tot de aktie over gegaan. “Voor het eerste jaar plannen we zo’n 35 à 40 miljoen nieuwe investeringen bij Frisa, ” heet het bij Moraco. “En aan dat tempo willen we doorgaan. ” Frisa, zoveel is inmiddels duidelijk, zal voortaan het leeuwedeel van de produktie van broer Artic herbergen.

Jacques Lesire is de commerciële man achter Marcel Mourmans en inmiddels gepromoveerd tot de nummer één bij Artic (België en Frankrijk) : “Artic, destijds een groot Belgisch merk, was onder de vleugels van het Amerikaanse Beatrice Food een beetje ingedommeld. Wij willen de schone slaapster opnieuw tot leven wekken. De Artic-produkten werden voor een deel te ver van huis (Denemarken, Spanje) aangemaakt door derden. Die afstand tussen fabriek en konsument wordt kleiner dankzij de ateliers van Frisa. “

Norbert Leenknecht ging tot begin september als “Mijnheer Frisa” door het leven. Hij heeft het brave, louter lokaal opererende familiebedrijf dat bekend stond als Gaston, in de voorbije dertig jaar een plaats onder de zon bezorgd met de roepnaam Frisa. Het “kleintje” is doorgegroeid tot 1,1 miljard frank en wist zich met zijn ijsprodukten een stek te veroveren via drie Belgische afzetkanalen (huis-aan-huis, horeca, groothandel). Leenknecht ging nog verder : hij ging ook radikaal de exporttoer op, eerst nog voorzichtig (in de buurlanden), later meer doelgericht (met ruime aandacht voor het hele Oostblok). Leenknecht : “Ik wist dat Mourmans speelde met de idee om ook Artic op te kopen. Dit heeft mijn beslissing beïnvloed. Toen ik mijn eigen familiebedrijf te koop stelde, wilde ik vooral dat de zaak een nieuw elan zou kennen : ik wilde groei en kontinuïteit voor het bedrijf en zekerheid voor de mensen. De Artic-strategie beantwoordt daaraan. “

Waarom gaat een zaakvoerder van een familiebedrijf, met de stempel “klein maar fijn”, over tot een uitverkoop ? Op 6 april 1989 verklaarde Norbert Leenknecht aan Trends : “Ik zou mij unheimlich voelen bij de idee om voor een ander te moeten werken. ” Vandaag zegt hij : “Dat blijft zo, want per 1 januari verlaat ik het bedrijf. Dat is in ieders belang. Voor de verkoop zijn er verschillende redenen. Maar vooral : elk familiebedrijf moet vroeg of laat vaststellen dat er veel kapitaal nodig is om door te groeien. Die herhaalde financiële inspanningen kan je op lange termijn maar moeilijk volhouden. Als je dan, zoals in België, nog in een bedrijfsonvriendelijk klimaat aan de slag bent, dan denk je op een mooie dag na. Ik ben zelf 59 en je moet rationeel besluiten trekken. Hoe emotioneel dat hele proces ook is. “

BAKKERSFIETS.

Van Marcel Mourmans, die in Lanaken woont, is in België nauwelijks meer geweten dan dat hij een “Nederlander” is en “aktief in zaken”. Het prototype van de selfmade man is hij zeker : tot veertien jaar naar school, en dan al aan de slag in de ouderlijke slagerij. Nog tiener maar al aangetrokken door het ondernemerschap. Het zijn de vroege jaren zestig in Nederlands Limburg en Marcel Mourmans zet in een hoekje van de slagerij van zijn ouders een produktie-atelier op. Daar worden binnen de kortste keren gehaktballen, bierworstjes, knakworstjes en kroketten geboren. Het aanbod wordt aan de lokale horeca in Maastricht per fiets aangeboden. Indische vrouwen leren hem loempia’s bereiden en die vormen een aanvulling op het assortiment.

Naarmate het aantal klanten groeit, ruilt Mourmans de bakkersfiets voor een Austin Mini-bestelwagen en gaat nu ook buiten Maastricht “aanbellen”. In 1991 heeft Mora (een samensmelting van Mourmans en Robbie Ramakers, zijn echtgenote) zich zowel in Nederland, in bepaalde delen van Duitsland als in België opgewerkt tot geprivilegieerd leverancier van de horeca, maar dan vooral van de frituren. “Er is geen enkele Belgische frituur, en er zijn er toch 4500, die niet minstens enkele Mora-produkten van frikadellen, tot vleesbrochettes in huis hebben, ” zegt Jacques Lesire.

“Mora had in Mol een eigen fabriek waar ruim 250 werknemers al het lekkers hielpen klaarstomen. Mourmans was dé trendsetter in het milieu, omdat hij altijd als eerste met innovatieve produkten kwam aandraven. “

In 1991 neemt Marcel Mourmans een op het eerste gezicht wat vreemde beslissing : hij verkoopt de aandelen in zijn “geesteskind” Mora (inmiddels een groep van 225 miljoen gulden aan omzet, zowat 4,5 miljard frank) aan het grote Unilever. Begin 1995 wordt het laatste en grootste aandelenpakket (de resterende 51 % in Mora) definitief overgedragen. Maar Mourmans heeft, benevens een pak geld, nog wel voldoende op zak. Zijn groothandelszaken richting horeca, zowel in Nederland (Groothandel Mourmans, Maastricht) als in België (Horesca, Lanaken), blijven hem toebehoren. En in zijn eigen Maastricht heeft hij ook nog altijd zijn Snack Exploitatie Maatschappij, kortweg SEM, een moedermaatschappij waaruit twee zonen geboren worden : Snacksons (een franchiseketen van fastfood-restaurants) en Snackpoint (een snel groeiend samenwerkingsverband met zelfstandige snackzaken, de zogenoemde kleine horeca).

TWEELINGBROERS.

Het Unilever-geld heeft niet lang gesluimerd in Mourmans’ vestzak. De nieuwe ijsprins mikt met Frisa en Artic, qua omzet zowat gelijkwaardige partners, op een ruimer marktaandeel. Daartoe zullen op het niveau van de produktie, de marketing en de reklame fikse inspanningen worden geleverd. Frisa en Artic lijken ook in een ander opzicht op tweelingbroers : allebei aanwezig in de buurlanden, en allebei terug te vinden in het circuit van de grootdistributie. “We zullen met beide merken de markt verbazen, ” zegt Jacques Lesire namens Moraco. Hoe ? “Wait and see. ” Lesire en Plantenberg, op het terrein de twee speerpunten van Marcel Mourmans, zijn allebei weggekocht bij Unilever, mannen met ervaring dus. Norbert Leenknecht volgt de zaken nog een dikke maand op, en hij ziet voorlopig dat het goed is.

“Met Mourmans had ik meteen het gevoel dat het klikte, ” zegt Leenknecht. “Ik heb een groot vertrouwen in zijn gedreven aanpak. Zelf wil ik, vanaf volgend jaar, nog een nieuwe aktiviteit opstarten. Ofwel als stille vennoot, ofwel in de rol van advizeur. Ik kijk wel uit. Inmiddels rest er wat meer vrije tijd, onder meer voor tennis. Ja, misschien wel een partijtje met mijn leeftijdgenoot Marcel Mourmans, die ook op het tennisveld een hele reputatie meedraagt. We hebben allebei een stekje aan de kust, ik in Nieuwpoort en hij in Knokke. Dat moet dus lukken. ” Wedden dat het eindigt met een tiebreak ?

KAREL CAMBIEN

MARCEL MOURMANS Nieuw elan voor Artic en Frisa.