Van Noten binnenstebuiten

Dries Van Noten heeft het tot in het Louvre geschopt. De Antwerpse modeontwerper krijgt een grote solo-expo in de vleugel met toegepaste kunsten.

Dat Dries Van Noten ooit een grote solotentoonstelling zou krijgen, dat stond als een paal boven water. Maar dat het Musée des Arts Décoratifs en niet het Antwerpse Modemuseum met de primeur zou gaan lopen, dat is verrassend. Van Noten — beter bekend als ‘Dries’ in de modewereld — wordt gerekend tot de ‘Zes van Antwerpen’.

Samen met Walter Van Beirendonck, Dirk Van Saene, Ann Demeulemeester, Marina Yee en Dirk Bikkembergs trokken de ontwerpers samen naar Londen in 1986, op zoek naar internationale verkooppunten voor hun prille collecties. Na de golf van Japanse mode, voelde de beeldtaal van Belgen erg vernieuwend aan. Dries Van Noten debuteerde toen met een gewaagde mannencollectie. Al sinds het midden van de jaren tachtig heeft Van Noten een zeer herkenbare stijl die etnische en artistieke invloeden combineert met een enorm raffinement. Hij wordt door modejournalisten en fans geroemd om zijn gevoel voor kleuren, volumes, stoffen, patronen en combinaties.

Toch is de tentoonstelling in Parijs geen gortdroge showcase van de beste silhouetten uit al zijn collecties. De ontwerper keerde zijn archieven binnenstebuiten om zijn inspiratiebronnen, werkmethodes, visies en ideeën te kunnen tonen. De expo toont zelfs het proces dat Van Noten en zijn team afleggen, voor een collectie op de catwalk en in de winkels terechtkomt. Een interessant aspect, dat nauwelijks aan bod komt in modetentoonstellingen.

Bacon

Goed nieuws voor de Vlaamse fans: de expo ‘Dries Van Noten: Inspirations’ reist in het najaar ook door naar Antwerpen. Meer bepaald naar het Modemuseum, vlakbij Dries Van Notens flagshipstore in de Nationalestraat. Bij beide exposities hoort ook een salontafelboek, dat bij Lannoo verschijnt. In die catalogus staan uiteraard veel collectiebeelden, maar ook verrassende foto’s van Van Notens tuin en privéwoning in Lier. En — misschien nog het interessantst — de verborgen inspiratiebronnen van zijn collecties: schilderijen, films, etnischekunstobjecten, noem maar op.

“Wie zoals ik vier collecties per jaar tekent, moet voortdurend geven. Heel normaal dus dat ik mezelf ook voortdurend moet voeden. Ik ben net een spons”, zei Van Noten daarover in een interview. Het boek presenteert Van Notens silhouetten naast hun respectieve inspiratiebronnen. Die nevenschikkingen leveren vaak verrassende beeldrijmen op.

Van Noten haalde bijvoorbeeld de mosterd bij de Britse schilder Francis Bacon. Zowel zijn kleuren als de manier waarop hij zijn portretten vervormde, inspireerde hem overduidelijk voor zijn wintercollectie in 2009. Bij kunstenares Elizabeth Peyton bewondert hij haar manier waarop ze portretten van beroemde mannen schildert: een directe inspiratiebron voor zijn eigen mannenlijn. Zowel het werk van Bacon als dat van Peyton hangt naast Van Notens collectiestukken op de tentoonstelling.

De ontwerper dook zelf onder in het archief van Musée des Art Décoratifs voor een bloemlezing. Enkele archiefstukken van Dior confronteerde hij met moderne kunst van bijvoorbeeld Yves Klein of Marcel Broodthaers, die voor de gelegenheid aan het Louvre werden uitgeleend. Bovenal is de expo een ode aan mode en het achterliggende vakmanschap, waar Van Noten veel bewondering voor heeft. Denk maar aan stoffen weven, borduursels maken, patronen tekenen en weefsels kleuren.

Vier collecties

Dries Van Noten is de derde generatie van een Antwerpse modedynastie. Zijn grootvader was kleermaker, zijn vader had twee modeboetieks in Antwerpen. Dries Van Notens hoofdkwartier ligt aan de Godefriduskaai, vlakbij het MAS aan het Willemsdok in Antwerpen.

Van Noten runt zijn modebedrijf nog altijd zelf. Dat is intussen een zeldzaamheid in de modewereld, die gedomineerd wordt door grote luxegroepen. Hij richtte zijn nv Van Noten Andries op in 1986. Zelf is hij tegelijk CEO en creatief directeur: een opmerkelijke cumul. Aanbiedingen om zijn bedrijf over te nemen waren talrijk, maar sloeg hij allemaal vriendelijk af. In plaats daarvan voer hij de onafhankelijke koers die hem nog altijd zo dierbaar is.

Sinds 1986 bouwt Van Noten zijn eigen label succesvol uit. Een trage maar gestage groei wil hij consolideren sinds de beginjaren. Dat zijn eerste mannendefilé in Parijs pas in 1992 was, is veelbetekenend: veel modeontwerpers maken sneller die sprong in hun carrière en gaan gemakkelijker over de kop. In 1993 startte Dries ook met vrouwencollecties. Hij had ook eventjes een kinderlijn, maar die zette hij na enkele seizoenen alweer stop.

Nu tekenen Van Noten en zijn team jaarlijks nog vier collecties: zomer en winter voor mannen en vrouwen. Dus geen pre-, cruise- of capsulecollecties, die de modecarrousel nóg sneller laten draaien. Elk silhouet dat bij Van Noten op de catwalk te zien is, wordt verkocht in de winkel. Daarmee is hij ook een uitzondering. Voor veel modeontwerpers is het defilé een extreme versie van de bravere collectiestukken in de boetieks. Eveneens uitzonderlijk: Van Noten adverteert nooit. Hij investeert zijn geld liever in ontwikkeling en creatie dan in marketing en reclame.

Kweekvijver

De voorbije 30 jaar werkten bij Van Noten tal van bekende modenamen, die nadien een eigen lijn of carrière startten. Ontwerper Tim Van Steenbergen hielp hem als jobstudent op defilés. Christian Wijnants werkte in zijn designteam. En An Vandervorst was jaren de rechterhand van Van Noten voor ze samen met haar partner Filip Arickx het label A.F. Vandervorst startte.

Voor de strafste carrièreswitch tekende ongetwijfeld Etienne Russo: hij was ooit fotomodel, maar schopte het tot producer van defilés voor Chanel, Dior, Lanvin, Hermès en Sonia Rykiel. Russo’s Brusselse bedrijf Villa Eugénie is wereldtop in luxueuze events organiseren voor grote bedrijven of private klanten. Het defilé van Van Noten in Parijs verzorgt Villa Eugénie ook nog steeds. En nog altijd met evenveel succes, zo bleek ook gisteren weer toen Van Noten in Parijs zijn nieuwe wintercollectie showde.

Dries Van Noten, Inspirations, van 1 maart tot 31 augustus in Musée des Arts Décoratifs in Parijs. En van 4 oktober tot 22 februari 2015 in het MoMu in Antwerpen. Het boek Dries Van Noten verschijnt bij Lannoo.

IRIS DE FEIJTER