Nuon is Hollands ambitieus. De energiemarktleider in Nederland wil op de Belgische markt tegen 2010 een marktaandeel van ten minste 20 % veroveren. Tot 10 % goedkopere tarieven en de recente overname van de Nederlandse centrales van Reliant moeten de groeistrategie de nodige ruggensteun bieden.
Vanaf 2015 wil België het rooien zonder kernenergie. Dat is een nobele doelstelling, maar vandaag wordt nog meer dan de helft van de verkochte stroom opgewekt door de kerncentrales van Electrabel. Daarom luidt de nog grotendeels onbeantwoorde vraag: is er op termijn een behoorlijk alternatief voor kernenergie?
” Nuon is een alternatief voor u,” repliceert Ludo van Halderen kurkdroog op dit vraagstuk. De uitspraak van de bestuursvoorzitter van het Nederlandse energieconcern Nuon is commercieel geïnspireerd en gedrenkt in Hollands lef, maar Ludo van Halderen méént het. “We willen een marktaandeel van enkele tientallen procenten op de Belgische energiemarkt, zowel inzake elektriciteit als gas. Ja, we willen de tweede grootste speler op de Belgische markt worden.”
Nuon is op de eerste plaats een verdeler van stroom. De klantenportefeuille vormt het hart van het bedrijf. De bijna 3 miljoen klanten leveren het marktleiderschap op in Nederland, maar de cijfers voor 2002 waren ontgoochelend. Het bedrijfsresultaat daalde met 28 % tot 350 miljoen euro, op een ongeveer stabiele omzet van 4,7 miljard euro. De vrijmaking van de Nederlandse energiemarkt laat dus sporen na in het resultaat van het concern dat ruim 10.000 werknemers telt, en een koploper is inzake duurzame energie. “De verbetering van processen en systemen om de klanten goed te kunnen bedienen vereiste meer investeringen dan gedacht,” zegt Ludo van Halderen.
Het bedrijf is ook nog in publieke handen. De grootste aandeelhouders zijn de provincies Gelderland, Noord-Holland en Friesland en de stad Amsterdam. Maar een privatisering, al dan niet met een beursgang van de energieverdeler staat op de agenda zodra de wetgeving die operatie toelaat.
Nuon verruimt de horizon. Ludo van Halderen: “De verkoop van stroom aan de eindklant blijft het vertrekpunt voor de verdere uitbouw van het bedrijf. We willen onze business uitrollen in België en Duitsland.” Wim Heyselberghs, de gedelegeerd bestuurder van Nuon België, weet dus wat hem te doen staat: een marktaandeel van ten minste 20 % veroveren. Elec-trabel blijft hors catégorie, maar dergelijke marktstek zou Nuon voorbij Luminus – de huidige nummer twee op de Belgische markt met een marktaandeel van ongeveer 20 % – en andere serieuze kapers op de kust – zoals de tandems SPE-Electricité de France of WattPlus/Essent – katapulteren. “Op welke termijn onze ambitie te realiseren valt? Dat moet nog in dit decennium lukken,” zegt Wim Heyselberghs.
Wat is de tussenstand vandaag? Ludo van Halderen: “Eind vorig jaar telden we meer dan duizend klanten in België, goed voor enkele procenten van de markt. Nuon België draait na het verteren van de opstartkosten min of meer break-even.” Wim Heyselberghs vult aan: “Ons objectief voor 2003 hebben we intussen al gehaald. Van de klanten die van leverancier veranderen, halen we ongeveer de helft binnen”. Nuon verkiest daarbij de gestage opbouw. Ludo van Halderen.” Energie is een langetermijnbusiness. We zijn geen prijsvechter die kort nadien het strijdtoneel moet verlaten. We profileren ons op de Belgische markt als Belgisch bedrijf. We zijn hier om te blijven.”
De expansie op buitenlandse markten doet Nuon traditiegetrouw samen met lokale partners. Nu zijn er op de Belgische markt nauwelijks nog uit te huwelijken energiespelers. SPE is in zee gegaan met EdF, Luminus is het kind van de samenwerking tussen de zuivere intercommunales en het Britse Centrica, terwijl de gemengde intercommunales nog voor jaren aan Elec-trabel verbonden blijven. Maar zegt Wim Heyselberghs: “We praten vooral met industrieel-financiële groepen die in de energiesector willen investeren.”
De slag om de Vlaamse klant
1 juli 2003 staat al lang aangekruist in de agenda’s van Nuon. Vanaf die dag kunnen alle Vlaamse gezinnen en bedrijven hun stroomleverancier vrij kiezen. Maar de aanslepende onzekerheid over de transport- en distributie-tarieven verlammen de markt in de aanloop naar de totale vrijmaking. De federale toezichthouder, de Commissie voor de Regulering van het Gas en de Elektriciteit ( Creg), keurde weliswaar voorlopige transporttarieven (voor het transport over het hoogspanningsnet) goed, maar over de distributietarieven (voor transport over het laagspanningsnet) wordt nog hard gebakkeleid. Electrabel en de gemeenten hebben als aandeelhouder van de distributienetbeheerders belang bij zo hoog mogelijke tarieven. De rest van de economie heeft belang bij normale tarieven.
Wim Heyselberghs. “De tarieven die de distributienetbeheerders tot nu toe afficheerden, zijn absurd. Een klein bedrijf kan in België tot meer dan 110 euro per MWh voor transport en distributie betalen, in Nederland is dat 32 euro per MWh. Ter illustratie: de eigenlijke productiekost van elektriciteit geleverd aan de gezinnen bedraagt maar 40 euro per MWh. De verdoken subsidie aan de gemeentekas via de distributie van stroom – 12 euro per MWh – verklaart dit verschil niet. Deze kostenstructuur leidt tot prijsoffertes waarmee we geen enkele klant kunnen aantrekken. De distributie- tarieven moeten halveren in vergelijking met het buitenland.”
Nuon verwacht op korte termijn dat er witte rook komt uit de schouw en dat de Creg distributietarieven goedkeurt die concurrentie mogelijk maken. Nuon nam daarom vorige week het risico om de gezinnen een all-inprijs aan te bieden, tot 10 % onder de huidige tarieven en vast voor één jaar.
Maar ondertussen ondermijnt de onzekerheid over de distributietarieven de eerlijke concurrentie, zegt Wim Heyselberghs: “Het is oneerlijk als een partij, Electrabel, weet hoe de tariefonderhandelingen evolueren. Hoge distributietarieven versassen ook te veel geld van het vrije naar het gereguleerde deel van de markt.” En zegt Ludo van Halderen: “Electrabel kan hoge distributiekosten recupereren als aandeelhouder van de distributienetbeheerder. Andere partijen hebben die positie niet en dus is er geen gelijk speelveld.”
Het strategisch risicobeheer van de aanvoerlijnen
Klanten veroveren is een zaak, ze de beloofde stroom leveren is nog een ander vraagstuk. Hoe zal Nuon de Belgische klanten bevoorraden – zeker in het geval het een respectabel marktaandeel verovert – op een markt waar Electrabel de productiecapaciteit grotendeels in handen heeft en de invoer van elektriciteit beperkt is?
Nuon maakte de Belgische ambitie alvast een stuk geloofwaardiger door in februari jongstleden aan te kondigen Reliant Energy Europe te willen overnemen. Voor 985 miljoen euro kocht Nuon van de Amerikanen een in Nederland opgesteld productiepark van 3500 MW. Met die centrales kan Nuon ook de Belgische klanten bevoorraden, omdat er geen flessenhals is voor het transport van stroom van Nederland naar België. Precies omdat er een fysieke link is met productiebasis Nederland mikt Nuon op de eerste plaats op de Belgische en Duitse markt, waar het evenveel volume wil verkopen als in België.
En zegt Ludo van Halderen: “Als we in België groeien, en dat doen we, dan zal er een moment komen waarop we ook in nieuwe productiecapaciteit zullen investeren op de Belgische markt. Dat kunnen duurzame, maar ook conventionele projecten zijn.” Nuon is ook geïnteresseerd in de veiling van productiecapaciteit die de overheid Electrabel wil opleggen, net als in een Belgische stroombeurs. Ludo van Halderen: “Elk project dat de liquiditeit van de groothandelsmarkt van stroom verbetert, zijn we genegen.”
De bouw van eigen centrales en de overname van Reliant is een strategische beslissing inzake risicobeheer, die te maken heeft met een vervelende eigenschap van elektriciteit: het goedje kan niet worden opgeslagen. De geproduceerde stroom moet dus te allen tijde in balans liggen met de verkochte stroom. Leveranciers die deze wetmatigheid overtreden, riskeren ernstig de vingers te verbranden. Want als een bedrijf meer elektriciteit heeft verkocht (tegen een vaste prijs) dan het heeft ingekocht of geproduceerd (tegen een vaste prijs), dan moet het dat tekort inkopen op de spotmarkt om aan de leveringsplicht te voldoen. Moet dat op een ogenblik dat de elektriciteit op de spotmarkt peperduur is, dan kan de factuur de jaarwinsten wegvreten of kleinere spelers zelfs de nek omwringen.
Maar ook om zich in te dekken tegen prijs- en aanbodeffecten op langere termijn hebben energieverkopers graag eigen centrales achter de hand, of toch ten minste langetermijncontracten met andere leveranciers. Maar wie als verkoper zijn marge graag zelf controleert, geeft de voorkeur aan eigen centrales.
Nuon heeft wel een sterk uitgebouwde tradingdivisie om de aankoop van elektriciteit af te stemmen op de verkochte hoeveelheden stroom, maar voegt daar dus nu ook eigen centrales aan toe om te kunnen leveren wat aan de klant is beloofd. Ludo van Halderen: “Er is een groothandelsmarkt in Europa, maar die is vandaag nog te risicovol om er helemaal op te leunen. We hebben met de voorgenomen overname van Reliant 60 % van onze verkoop afgedekt met eigen centrales. Dat achten we in combinatie met onze tradingdivisie genoeg omdat we geloven in marktwerking. We verwachten op die groothandelsmarkt voldoende aanbod om daar een keuze te kunnen maken.”
Gespekte oorlogskas
De ommezwaai is opmerkelijk omdat Nuon in 1999 nog centrales van de hand deed. Nuon en Essent verkochten toen de gasgestookte centrales van Epon aan Electrabel. Nuon en Essent waren elk voor 50 % aandeelhouder van Epon. Nauwelijks enkele jaren later is Nuon dus opnieuw een koper van centrales. In 2001 kocht Nuon ook al Demkolec uit Nederlands Limburg met een capaciteit van 250 MW. Vanaf 2005 zal Nuon ook alle stroom afnemen van Intergen, een centrale op de Maasvlakte met een capaciteit van 800 MW. In Nederland heeft Nuon al een opgesteld windvermogen van 150 MW.
Ludo van Halderen licht de bocht van 180 graden om toch maar weer centrales te kopen verder toe. “De Amerikanen zijn weg uit de Europese markt. En ook bij Nuon is er wat veranderd. Er is een ander management, een andere visie. Wij willen de risico’s afdekken.” Overigens, op het ogenblik dat Epon aan Electrabel werd verkocht, was Ludo van Halderen bestuursvoorzitter van Epon en rapporteerde hij aan Willy Bosmans, de topman van Electrabel. Twee jaar geleden stapte Ludo van Halderen over naar Nuon.
En Nuon heeft aan het gegoochel met centrales een flinke stuiver verdiend. Ludo van Halderen. “Nuon heeft daar een klein miljard euro aan verdiend.” De oorlogskas is dus gespekt.
Daan Killemaes
“Ja, we willen de tweede grootste speler op de Belgische elektriciteits-markt worden.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier