Ursula von der Leyen komt (een beetje) thuis: welk parcours legde de volgende Commissievoorzitter af?

Sommigen zijn er nog altijd verbaasd over, maar de Duitse christendemocrate Ursula von der Leyen is wel degelijk de volgende voorzitter van de Europese Commissie. Haar politieke parcours is niet onbesproken, maar ook niet zonder succes.

Vandaag stelde de volgende voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen haar nieuwe ploeg voor, waarin voor het eerst evenveel vrouwen als mannen zitten. Ook al moeten de commissarissen nog een kruisverhoor in het Europees Parlement doorstaan, Von der Leyen is zeker van haar zitje nadat ze voor de zomer een nipte meerderheid van de Europarlementsleden voor zich wist te winnen.

Als eerste vrouwelijke Commissievoorzitter zal zij de koers van de Europese Unie bepalen. Een hele taak gezien de woelige wateren veroorzaakt door onder meer de neerwaartse conjunctuuromslag, een aanslepende migratiecrisis en het toenemende populisme. In haar relatief korte politieke loopbaan in de Duitsland heeft ze echter genoeg stuurmanskunsten geleerd om tegen de stroom in te gaan.

Sociaal tegen de stroom in

Ursula von der Leyen is al bijna vijftien jaar een vaste waarde in de regeringen van Angela Merkel. Sinds 2005 bekleedde ze onafgebroken ministerposten. Tussen 2005 en 2009 was ze minister van Gezins- en Jeugdzaken. Haar grootste successen waren de uitbreiding van de kinderopvangplaatsen en het vaderschapsverlof. Tegen protest van binnen haar eigen partij in, maakte ze daar meer dan miljard euro voor vrij.

In 2009 kreeg ze een uitgebreidere portefeuille als minister van Arbeid en Sociale Zaken. Binnen de CDU bevond zij zich eerder op de progressieve sociale flank. Ze ging vaak in tegen de conservatieve krachten in haar partij. Dat deed ze onder meer door te stemmen voor de invoering van een minimumloon, de legalisering van het homohuwelijk en een quotum voor vrouwen in raden van bestuur van ondernemingen. Voor dat laatste haalde ze haar slag niet thuis.

Van 2013 tot nu was ze minister van Defensie, met als ondankbare taak het kapotbespaarde Duitse leger opnieuw op rails te zette. In die functie oogstte ze veel minder lof dan voordien, ook al boekte ze een paar successen. Zo was ze de eerste minister sinds het einde van de Koude Oorlog die een verhoging van de militaire uitgaven door het Duitse parlement goedgekeurd kreeg. Alleen was dat onvoldoende om de problemen van gebrekkige militaire machinerie en onvoldoende rekruten op te lossen.

Een veelgehoorde kritiek is dat ze vooral inzet op imagomanagement, maar te weinig eensgezindheid kweekt in haar ploegen. Er loopt ook een parlementair onderzoek naar corruptie in het departement Fefensie. Consultancykantoren, waaronder McKinsey en Accenture, zouden buiten de aanbestedingsregels om contracten van enkele honderden miljoenen euro’s hebben binnengehaald.

Adellijke familie

Ook al was haar benoeming voor velen een verrassing, voor haar is het thuiskomen in Brussel. Als dochter van een Europees ambtenaar is ze geboren en opgegroeid in onze hoofdstad. Haar vader, Ernst Albrecht, was kabinetsmedewerker voor verschillende Europese commissarissen.

Aan het begin van de jaren zeventig verhuisde het gezin Albrecht naar Hannover, waar haar vader de regionale politiek inging. Voor de christendemocratische CDU was hij meer dan tien jaar de eerste minister van de deelstaat Nedersaksen.

Aan het einde van het decennium begon Ursula, toen nog Albrecht, aan economiestudies, om in 1980 over te schakelen naar geneeskunde. Na haar afstuderen als arts trouwde ze met Heiko von der Leyen, een telg uit een adellijke familie die als zijdehandelaren en -wevers haar fortuin hadden opgebouwd.

De Von der Leyens woonden enkele jaren in de Verenigde Staten waar Heiko, eveneens arts, les gaf aan de universiteit van Stanford, Californië, en Ursula thuisbleef bij de kinderen. Toen ze aan het einde van de jaren negeting terugkeerden naar Duitsland, gaf zij ook nog enkele jaren les in de epidemiologie aan de Hannover Medical School.

Rond de millenniumwissel trad ze in de politieke voetsporen van haar vader door eerst regionaal voor de CDU op te komen. Ze stootte vrij snel door tot het federale niveau nadat Angela Merkel, toen nog in de oppositie, Von der Leyen onder haar vleugels had genomen.

Kwatongen zeggen dat ze naar Europa is weggepromoveerd. Feit is dat ze er voor de komende vijf jaar aan het roer zal staan. Als moeder van zeven heeft ze hopelijk voldoende pedagogisch inzicht om de neuzen van de 27 lidstaten in dezelfde richting te krijgen. En wie weet slaagt ze er als epidemiologe in de populismeplaag die door Europa waart terug te dringen.