Upgraden zullen we!

Vanaf 17 februari bestaat er geen twijfel meer over dat we in een nieuwe eeuw zijn aanbeland: op die dag lanceert Microsoft ‘Windows 2000’, het nieuwe besturingssysteem voor bedrijfsomgevingen. Hoeveel beter is Windows 2000 in vergelijking met Windows NT? En is upgraden echt nodig? Eén ding staat in ieder geval vast: zelfs al zou Windows 2000 niet aantrekkelijk zijn, dan nog zijn er mechanismen die ervoor zullen zorgen dat het product in de markt geraakt.

“Je bent altijd de gevangene van iemand. Dan kies ik voor een gevangenis die zo groot en luxueus mogelijk is,” grijnst Ludo Croes, informaticadirecteur van de Landsbond der Christelijke Mutualiteiten. Hij is net terug van het hoofdkwartier van Microsoft en zweert dat er een nieuwe wind waait in Redmond.

“Vier jaar geleden baalde ik van die mensen. Maar sindsdien hebben ze ingezien dat informatica voor een groot bedrijf iets anders is dan een pc’tje met Windows opladen in de winkel op de hoek.” Hij prijst vooral de servicegerichtheid en luisterbereidheid van het ‘nieuwe’ Microsoft, waar de verkopersbonussen minder aan omzet dan aan klantentevredenheid zijn gekoppeld. “Ze beginnen te lijken op IBM,” zegt hij.

De Landsbond, die per dag zowat 1 miljard frank uitbetaalt en waarbij zo’n 44% van de rechthebbenden in ons socialezekerheidssysteem is aangesloten, is één van de zeldzame Belgische organisaties – en veruit de grootste – die al in zee zijn gegaan met Windows 2000. De oude bedrijfskritische systemen op de Siemens-mainframe worden er vervangen door Windows 2000-toepassingen – een teken dat het nieuwe platform een regelrechte concurrent wordt voor de krachtigste systemen van IBM of Sun Microsystems. “De nieuwe Windows-architectuur levert voldoende schaalbaarheid en beschikbaarheid,” meent Robert Saerens van Jovenko, de consultant die het project leidt. Nog dit jaar zullen bij de Landsbond zo’n 3000 van de meer dan 5000 pc’s van Windows NT 4 naar Windows 2000 zijn omgeschakeld.

Voor Microsoft moeten dergelijke projecten de recente groeivertraging in ‘Windows Platforms’ ombuigen. De divisie vormt met haar 9 miljard dollar omzet en (volgens Fortune) 79% bedrijfswinst de kern van Microsofts geldmachine. Maar het is sinds Windows 95, vier en een half jaar geleden, dat ze nog een echt vernieuwend product heeft voorgesteld. En de tragere vraag naar bedrijfspc’s in het jongste kwartaal bracht de groei van de divisie zelfs terug tot 5,9% in vergelijking met 1998.

Financieel directeur John Connors van Microsoft was in januari “extremely excited” om met Windows 2000 een “nieuw tijdperk in persoonlijke en zakelijke computing in te luiden”. Hij bleef desondanks “voorzichtig” over de rest van het boekjaar. Windows 2000 is geen consumentenproduct (de “full” pc-versie kost 13.900 frank, de server-versie 45.500 frank, exclusief BTW) en het is te nieuw om in een oogwenk door het bedrijfsleven geaccepteerd te worden.

Victor Driessens is verantwoordelijk voor datacommunicatie en infrastructuur bij Electrabel, dat 12.000 werkstations en een vierhonderdtal Windows NT-servers heeft. Zijn ambitie is vooral om de opleidings-, beheers-, en onderhoudskosten te drukken door iedereen zoveel mogelijk op dezelfde softwareversie te houden. “De eindgebruikersproducten van Microsoft zijn niet duur, maar het drama is dat ze ongelooflijk veel kosten meebrengen voor het bedrijf,” zegt hij. “Dat maakt dat we twee keer nadenken voor we naar een volgende versie overgaan. Er moet een goede reden voor zijn.”

“Migreren naar Windows 2000 kost een verschrikkelijke hoop geld,” bevestigt Ed Thompson, vice-president en researchdirecteur van GartnerGroup, verwijzend naar een Scandinavische multinational met 60.000 pc’s die er 140 miljoen dollar (5,6 miljard frank) aan spendeert. De return on investment hangt sterk af van de manier waarop de huidige infrastructuur wordt beheerd. Windows 2000 verleidt met zijn nieuwe managementfuncties voor genetwerkte desktops: IntelliMirror (de gebruiker krijgt altijd zijn eigen vaste werkomgeving, onafhankelijk van waar hij inlogt op het netwerk), Group Policy (beveiliging), Remote Installation Server (softwaredistributie) en zo meer. Thompson: “We zeggen niet dat dat slechte technologieën zijn, maar je kan vandaag producten kopen die een zeer vergelijkbare job doen zonder dat je hoeft te migreren. Die producten brengen ook kosten mee, maar veel minder dan een migratie.”

Wie al een goed beheerde infrastructuur heeft, moet dus volgens GartnerGroup geen rendement verwachten van een migratie naar Windows 2000 in de eerste drie jaar. Wie totnogtoe heeft aangemodderd, kan de kosten van een migratie mogelijk al op een kleine acht maand terugverdienen – als hij zich daarna beter organiseert. Het addertje is ook dat de Microsoft-oplossing alleen werkt in een Windows 2000-omgeving. Wie een gemengde omgeving heeft – en bijna alle grote bedrijven hebben dat – zal toch nog bijkomende software nodig hebben.

Maar er zijn natuurlijk nog andere gronden die een overstap naar Windows 2000 kunnen rechtvaardigen. Thompson: “Om gefuseerde bedrijven op een gemeenschappelijke infrastructuur te brengen, bijvoorbeeld. Of omdat je een toepassing wil die Active Directory of Com+ ( nvdr – de Windows 2000 tegenhanger van de Java-programmmeeromgeving) gebruikt.”

Active Directory is het Paard van Troje in Microsofts Windows 2000-strategie. Het is de database waarin Windows 2000 zijn ‘managementinformatie’ over programma’s, gebruikers en apparaten opslaat – de vervanger van de vroegere ‘registry’. Met dit verschil dat Active Directory openstaat naar het hele netwerk. Wie inlogt op het netwerk meldt zich dus aan bij de Active Directory. Langs daar vindt hij de informatie over de objecten op zijn werkblad en de bestanden die hij mag gebruiken, zodat hij altijd in zijn vertrouwde omgeving werkt. Omgekeerd krijgt de netwerkbeheerder een veel sterkere controle over de pc’s en portables op het netwerk. (En voor we het vergeten, de dominerende leverancier van internethardware Cisco gaat Active Directory gebruiken voor een veel gesofisticeerde beheer van internetverkeer.)

Bedrijven die optimaal gebruik willen maken van de voordelen van Active Directory zullen echter, zoals de Landsbond, hun hele informatica op Windows 2000-leest moeten schoeien. Er is een complete redesign van het netwerk voor nodig en er is geen weg terug.

Op basis van Active Directory gaat Microsoft een reeks nieuwe toepassingen uitbrengen: Exchange 2000 groupware, Commerce Server 4.0, BizTalk Server (berichtenuitwisseling via XML), een opvolger voor de SQL Server database… Externe ‘Certified for Windows 2000 Professional’ toepassingen zijn totnogtoe verbazend zeldzaam: tot begin deze week telden we er nauwelijks acht, waaronder het Deense Navision Financials 2.6. Daarnaast zijn er een 7000 ‘Windows-2000 Ready’ toepassingen, die eigenlijk voor Windows NT zijn geschreven.

Maar ook al zou Windows 2000 op zich niet aantrekkelijk zijn, dan zijn er nog altijd mechanismen die ervoor zorgen dat het product toch in de markt geraakt. “Microsoft zal druk uitoefenen op de hardwareverkopers om de oudere besturingssystemen niet meer te leveren. Zij zullen gewoon stoppen met ze in licentie te geven,” zegt Ed Thompson van GartnerGroup. “Waarschijnlijk gaan Windows NT 4 en Windows 2000 nog minstens een jaar naast elkaar bestaan,” meent marketingdirecteur Robert Crabbé van de Belgische pc-bouwer Kaiser. “Voor ons zal het afhangen van wat de pc-merken met Microsoft afspreken,” zegt Jean Marc Lebrun, de verantwoordelijke voor de Microsoft-licenties bij de beursgenoteerde IT-distributeur Systemat, die onder meer IBM, Compaq, HP en Toshiba verdeelt. Product manager voor Windows 2000 Alain Meeus van Microsoft: “Grote klanten hebben een standaardplatform, vaak NT 4, en gaan daar nog een tijd mee door, terwijl ze kleinere projecten opzetten met Windows 2000. Onderaan de markt zal men sneller Windows 2000 adopteren. Daar ligt de grote opportuniteit voor de OEM’s ( nvdr – fabrikanten die Windows met de pc meeleveren). Heel wat bedrijven zijn gestandaardiseerd op Windows 95 en zijn niet naar Windows 98 overgestapt. Zij wachten op Windows 2000.”

In zijn OEM-reglement stipuleert Microsoft dat het besturingssysteem niet los van de hardware kan bestaan. Klanten krijgen de nieuwste versie, tenzij ze dat expliciet anders vragen. Licenties die met de pc zijn meegeleverd, mogen niet overgedragen worden. “Als uw 80486 pc het loodje legt, dan verdwijnt de licentie,” zegt Jean Marc Lebrun, die de licenties voor bedrijven als BASF, Electrabel of De Post beheert.

Lebrun: “Klanten denken vaak dat zij op een pc met een Windows 98 licentie, Windows 95 mogen installeren. Dat heet downgraden en het is een vorm van – vaak onbewuste – piraterij. Klanten die hun besturingssysteem willen downgraden, moeten een onderhoudscontract hebben.” Volgens Alexa Bona, senior analist bij GartnerGroup, behoren nu precies die onderhoudscontracten van Microsoft tot de duurste in de industrie, met prijzen die (in 1999) afhankelijk van het product van 18% tot 96% van de licentieprijs per jaar beliepen. In tegenstelling tot wat gebruikelijk is in de industrie, omvatten ze ook alleen het recht op upgrades en niet het recht op support. Daarvoor heeft Microsoft afzonderlijke contracten.

Door het onderhoudscontract te eisen, heft Microsoft als het ware een ‘leegstandtaks’ op cliënten die niet snel genoeg upgraden en nieuwe producten kopen en compenseert het zich dus voor het gederfde inkomen.

Dergelijke clausules zijn perfect legaal. “Softwareontwikkelaars zijn vrij om het gebruiksrecht dat zij verlenen op alle mogelijke manieren in te perken en daar voorwaarden aan te verbinden, afgezien van de uitzonderingen die de wet voorschrijft,” zegt professor Jos Dumortier van het Leuvense ICRI, verwijzend naar de wet op de bescherming van computerprogramma’s van 30 juni 1994. Dumortier: “Hoever zij daarin kunnen gaan, wordt door normaal door de markt bepaald.”

Ook op andere terreinen

wijst Microsoft de klanten de goede weg. Eind 2000 zal de opleiding van Microsoft Certified Professionals op NT4 worden gestaakt en worden vervangen door Windows 2000-opleidingen, bevestigt Alain Meeus.

Microsoft laat het welslagen van Windows 2000 dus niet echt alleen aan de goede wil over van zijn klanten. De inzet is ook veel te belangrijk. Windows 2000 moet het hart gaan vormen van wat Microsoft Next Generation Windows Services noemt. Een visie waarin Windows de lijm wordt die het nieuwe, alomtegenwoordige internet bij elkaar houdt…

bruno leijnse