Trots op techniek

Volgens de OESO telt ons land steeds meer hoger opgeleiden. Goed nieuws, want dezelfde studie concludeert dat hoe hoger het diploma van een werkzoekende is, hoe groter de kans dat hij een baan vindt. En ook de omgekeerde conclusie geldt, hoe lager het diploma, hoe kleiner de kans op werk.

En laat België nu net daarin ook ‘uitblinken’. Een grote groep jongeren, vooral kinderen van laaggeschoolden en niet-actieven, presteert ondermaats. Ongeveer 15 procent van de schoolverlaters heeft geen diploma.

Vlaams minister voor Onderwijs Pascal Smet (sp.a) wil het middelbaar onderwijs grondig hervormen. Volgens zijn plan worden de traditionele opdelingen in algemeen (ASO), technisch (TSO), beroeps- (BSO) en kunstonderwijs (KSO) afgeschaft. De eerste twee jaren wordt een basispakket gegeven en later kan de leerling uit verschillende interessedomeinen kiezen. De minister wil hiermee onder meer het watervalsysteem counteren waarbij kinderen starten in het ASO om dan geleidelijk aan, zoals het in de volksmond heet, af te zakken naar een ander niveau.


De plannen van Smet lokken felle reacties uit. De voorstanders vinden het belangrijk dat kinderen hun definitieve studiekeuze kunnen uitstellen tot ze een leeftijd hebben waarop ze zelf kunnen beslissen wat ze willen studeren. De tegenstanders vrezen dat door iedereen langer dezelfde opleiding te laten volgen, er te weinig gewerkt kan worden op de individuele verschillen. Er wordt daarbij te vlug en alleen gekeken naar de meer begaafde kinderen die zichzelf niet volop zouden kunnen ontplooien in het nieuwe systeem.

Voor die kinderen vormen de plannen een gevaar. Maar het gevaar is niet zo groot. Het nieuwe systeem helpt hen weliswaar niet om zich volledig te ontplooien, maar zij hebben voldoende opties om zich binnen en buiten de schoolmuren extra te ontwikkelen.

Maar wat met de kinderen die twee jaar lang in een onderwijssysteem zitten waarin ze moeilijk kunnen volgen? Wat zullen die twee jaar doen met hun motivatie en hun appreciatie voor de school? In welke mate zullen zij niet vervroegd schoolmoe zijn waardoor ze te snel een punt zetten achter hun schoolcarrière? Het gevaar dat zij vroeger afhaken, is groter dan dat de meer begaafden afhaken.


De keuze van richtingen uitstellen is geen schoolrevolutie. De echte schoolrevolutie bestaat erin ASO, TSO, KSO en BSO evenwaardig te maken. Zolang een maatschappij blijft praten over het afglijden van de ene studierichting naar de andere, zal het onderwijs ongelijkheid in stand blijven houden. De dag dat een technische opleiding evenwaardig wordt bevonden aan een opleiding Latijns-Grieks, zal er echt iets veranderen

Dat is de evolutie die het onderwijssysteem moet doorgaan. Vandaag wordt de perceptie gevoed dat Latijn studeren beter is dan een studie automechanica volgen. Hoewel er voor dat laatste vandaag evenveel jobkansen zijn.

Een goede vakman heeft een even grote, of grotere, toegevoegde waarde voor de maatschappij dan een ASO’er. Als u aan de kant staat met uw gesofisticeerde auto, als uw Blackberry het begeeft of de computer de geest geeft, vindt u dan echt dat een universitair geschoolde journalist van meer nu is dan de vakman die u uit de nood helpt?


In en rond het onderwijssysteem delen te veel mensen de opvatting dat technische opleidingen minderwaardig zijn aan algemene opleidingen. In het vocabularium van de Centra voor Leerlingenbegeleiding wordt TSO nog al te vaak beschouwd als de op een na beste oplossing.

Leerlingen in het TSO zijn anders te benaderen dan in het ASO, maar ze zijn daarom niet minder intelligent of minder begaafd. Jongeren moeten voor het TSO kunnen kiezen omdat het hen interesseert, niet omdat ze minder begaafd worden bevonden.

Zolang het onderwijssysteem te weinig respect toont voor technische richtingen, is het begrijpelijk dat vaak niet de allerbeste leerlingen of leerkrachten vrijwillig kiezen om in het TSO school te lopen of les te geven. Het zijn vaak de idealisten, zij die uitgeblust zijn en zij die niet anders kunnen, die ervoor kiezen.

Misschien moeten het ASO en KSO, waar over het algemeen weinig opmerkingen over bestaan, maar met rust gelaten worden en moeten de schaarse middelen gaan naar het TSO en het BSO. Die richtingen verdienen hervormingen.

Een opwaardering in mensen, middelen en respect, zodat deze richtingen echte professionals afleveren. Vlaanderen heeft nood aan kenniswerkers, maar evengoed aan echte vaklui. Misschien kan er wel een goede TSO-opleiding ‘politiek’ uit voortvloeien.