TRANSMISSIE. Telefoon maakt televisie

Als Belgacom niet kan samenwerken met Telenet Vlaanderen, kan het nog altijd breedbanddiensten bieden via koperdraad. Dat wordt uitgetest in het Tectris-projekt.

Video-op-aanvraag via telefoonlijnen ? Het kàn met bestaande technologie. Belgacom onderzoekt sinds eind 1994 in de praktijk hoe zo’n dienst best kan worden aangepakt. “Eind dit jaar, begin volgend jaar moeten we een idee hebben van de mogelijkheden, ” zegt ingenieur Geert De Jonghe, die het zgn. Technical Trial for Interactive Services (Tectris)-projekt leidt. Deze test wordt uitgevoerd in samenwerking met de tijdelijke vereniging Alcatel Bell-Digital Equipment en zit in de labofaze de apparatuur staat bij Alcatel Bell in Antwerpen. Eind dit jaar verhuist het opzet naar het veld en kunnen 50 Brusselse telefoonabonnees films en dokumentaires opvragen.

“Het algemene gevoel is dat grootschalige toepassing van dergelijke diensten nog niet voor morgen is, ” waarschuwt De Jonghe. Er zijn niet alleen de technische problemen, maar ook de vragen op het vlak van marketing, strategie, kostprijs en “zeker niet te vergeten, ” werpt direkteur Nieuwe Ontwikkelingen Dirk Frimout tussen de juridische kwesties. Frimout : “Uiteindelijk moet je een produkt leveren dat betaalbaar is voor de klant, dus vergelijkbaar met de kostprijs van het huren van een film, bijvoorbeeld. “

OVERGANG.

De Jonghe : “Het huidige telefoonnetwerk is gericht op verkeer van 64.000 bits per sekonde. Voor MPEG-gekomprimeerde bewegende video heb je 2 miljoen bits en meer per sekonde nodig. Daarvoor moet je het bestaande netwerk verbeteren, ofwel door nieuwe toestellen in het netwerk te plaatsen, ofwel door een aanpassing van het netwerk zelf, bijvoorbeeld door fiber (nvdr glasvezel) of een kombinatie van fiber encoax te gebruiken in plaats van koperdraden. Nieuwe kabels trekken, vergt echter het opengooien van de straten, wat enorm duur is. “

Niemand twijfelt eraan dat telekommunikatienetwerken (nvdr draadloze netten buiten beschouwing gelaten) over afzienbare tijd grotendeels in glasvezel zijn, zegt Frimout : “De vraag is, hoe vangen we die overgangsfaze op ? “

Zowat alle telefoonmaatschappijen in de wereld onderzoeken momenteel in hoever zij hun koperdraden, en dan vooral het deel tussen de lokale telefooncentrale en de abonnee, voor breedbanddiensten (alle diensten vanaf 1,5 of 2 megabit per sekonde) kunnen gebruiken. Belgacom gaat in het Tectris-projekt na hoe de zogenaamde Asymmetric Digital Subscriber Line (ADSL)-transmissietechnologie zich in het Belgische net gedraagt : een signaal van 2 megabit per sekonde richting abonnee en een terugweg van 10 kilobit per sekonde. Haalbare afstand : 3,5 km. “Genoeg om het merendeel van de abonnees te bereiken, ” aldus De Jonghe. Hij geeft de drie grote voordelen van de ADSL-technologie aan : zij werkt op het bestaande netwerk, zij laat toe van de huidige telekomdiensten te blijven aanbieden en ze maakt een selektieve introduktie van breedbanddiensten mogelijk.

ADSL is bij uitstek geschikt voor opvraagdiensten (retrieval services) omwille van de asymmetrie waaraan de techniek zijn naam dankt : er gaat veel meer verkeer richting abonnee dan omgekeerd. De terugweg dient enkel voor de kommando’s waarmee de dienst wordt gevraagd en bestuurd. De keuze van de transmissietechnologie is dus meteen een beperking voor het type diensten dat later kan worden aangeboden.

ALTERNATIEVEN.

ADSL, waarvan de modems in het Tectris-projekt door het Amerikaanse Westell worden geleverd, is in principe niet geschikt voor symmetrische breedbandkommunikatie, zoals voor het live uitwisselen van filmbeelden. Daarvoor bestaat dan wel de High Data Rate Subscriber Line (HDSL)-standaard, waarvoor onder meer de Antwerpse firma Sparnex een eigen chipset heeft ontwikkeld. “Een investering van 85 miljoen, ” zegt direkteur Jo Maes van Sparnex, dat in het voormalige Oost-Duitsland, waar het telefoonnet in rekordtempo wordt vernieuwd, 3000 HDSL-modems kon leveren. HDSL haalt nu in goede omstandigheden 2,3 megabit per sekonde over 3 km. De techniek wordt door andere werkgroepen binnen Belgacom onderzocht. Volgens Jo Maes kosten MPEG-2-ADSL-aansluitingen (2 modems) nu nog in de orde van 150.000 frank (tegen 100.000 frank voor HDSL, dat echter bidirektioneel is). Er wordt aangenomen dat die prijzen bij volumes vanaf 100.000 stuks zouden terugvallen tot circa 20.000 frank.

Een alternatief voor ASDL-over-koper, dat het Tectris projekt wel uitprobeert, zijn de passieve optische netwerken (PON) waarop transmissiesnelheden van 155 miljoen bits per sekonde (Mbps) tot zelfs 622 Mbps kunnen worden gehaald, die dan kunnen worden verdeeld over 16 of 32 gebruikers. Hier is de beperkende faktor niet de geleider, maar de eindapparatuur. Kombinaties met glasvezel tot vlak in de buurt van de gebruikers, en dan koper of coax zijn mogelijk.

STANDAARDEN.

Naast de transmissie naar de abonnee test Tectris nog tal van andere elementen uit, die samen een systeem voor broadband multimedia retrieval services moeten gaan vormen.

– De “software”. Films moeten uiteraard gedigitalizeerd, maar ook gekomprimeerd worden (om de transport- en opslagkosten te beperken). Dit gebeurt nu in de test volgens de MPEG-1-standaard van de Motion Picture Expert Group (MPEG). MPEG-1 is ontworpen voor cd-i-toepassingen. In de toekomst zal echter MPEG-2 worden gebruikt, een norm ontworpen voor tv, die komprimeert tussen 1,5 en 8 megabit per sekonde afhankelijk van de gewenste kwaliteit en toepassing.

– De videodatabase en -server : in dit geval een 64-bit Alpha Interactive Media Server van Digital Equipment.

– De koppeling tussen videoserver en het netwerk. De standaardizatie hiervan is werk voor het Digital Audio Visual Council (Davic), dat tegen het einde van het jaar een eerste standaard voor video-op-aanvraag hoopt klaar te hebben. De Davic-standaard moet ervoor zorgen dat gelijk welke server aan gelijk welk netwerk kan worden gekoppeld, ongeacht de manier waarop dat netwerk is opgevat (satelliet, tree-and-branch coaxnetwerk, klassiek stervormig telekomnetwerk).

– De transmissie binnen het netwerk : hiervoor zal de Asynchronous Transfer Mode (ATM) standaard worden gebruikt, een moderne vorm van pakkettenschakeling aan zeer hoge snelheden. Pakkettenschakeling laat toe van digitale informatie, van welk type ook, op te delen en elk pakket afzonderlijk van een bestemming te voorzien. Voor het Tectris-projekt levert Alcatel, een koploper in de ATM-technologie, de ATM-PON-apparatuur en de breedbandschakelaar.

– De zogenaamde set top box : het apparaatje bij de eindgebruiker dat tussen de telefoonlijn en de tv komt te staan en dat met afstandsbediening wordt bestuurd, met de funktionaliteit van een videorecorder. De set top box, in de test door Apple Computer geleverd, bevat een MPEG-decoder waarvan de standaard al vaststaat. Maar die standaardizering op zich is onvoldoende om de set top box al in massa aan te maken.

– Er is namelijk nog de interface tussen de set top box en het netwerk en de kommunikatie tussen de server en de set top box die moeten worden geregeld. Ook weer werk voor de Davic-groep. Doel is van één standaard set top box te kunnen koppelen aan gelijk welk type netwerk.

Hoeveel Belgacom voor de test heeft vrijgemaakt op haar budget valt onder een non-disclosure agreement tussen de partners. Maar vele belangrijke technische keuzes hangen af van de fundamentele vraag of Belgacom en de kabel-tvmaatschappijen samen een netwerk voor interaktieve breedbanddiensten zullen opzetten, of elk afzonderlijk gaan werken ?

Wie dan naar de rest van Europa kijkt, ziet dat telefoonmaatschappijen die ook kabeldistributie doen zoals PTT Telecom in Nederland, Deutsche Telekom en France Télécom alle de neiging hebben om video-op-aanvraag via hun kabelnetwerk aan te bieden. Van de zes proefprojekten in Duitsland is er maar één dat ADSL gebruikt. Vier gebruiken het kabelnet. De enige in Europa die hard vasthoudt aan ADSL is British Telecom, dat zich volgens de huidige regelgeving niet met kabeldistributie in Groot-Brittannië mag bezighouden.

Als Telenet Vlaanderen en Belgacom elk hun eigen weg gaan, krijgen we in ons land mogelijk een telekommaatschappij die in het ene landsdeel via het telefoonnetwerk breedbanddiensten aanbiedt en in het andere landsdeel via de kabel. In Wallonië werkt Belgacom in het Titan-projekt immers wèl met de kabeldistributeurs samen…

BRUNO LEIJNSE

GEERT DE JONGHE EN OLIVIER PONCIN (BELGACOM) MPEG maakt televisie over telefoondraad mogelijk.