Toerisme Vlaanderen en minister Demir over groeiend cruisetoerisme: ‘Slechts een fractie van inkomsten, wel veel vervuiling’  

Naar aanleiding van een recente studie van Toerisme Vlaanderen wil het agentschap samen met Vlaams minister van Toerisme Zuhal Demir (N-VA) de komende weken in gesprek gaan met het Vlaams Parlement over de toekomst van het cruisetoerisme in Vlaanderen. “Het cruisetoerisme zorgt niet voor de hoogste inkomsten, wel voor veel vervuiling. Er moet een debat worden gevoerd over de beperking en de spreiding van de impact”, aldus Demir.

“Er moeten enkele beleidsmatige keuzes gemaakt worden om de cruisetoerisme in Vlaanderen beter te ontwikkelen”, aldus Marjan Nauwelaert, onderzoeker van het Agentschap Toerisme Vlaanderen. Jaarlijks ontvangt Vlaanderen internationale zee- en riviercruises in Antwerpen, Zeebrugge, Gent, Oostende en Brussel. Maar uit een bewonersenquête van Toerisme Vlaanderen in 2021 blijkt dat de helft van de bewoners van Brugge, Antwerpen en Gent de cruisetoeristen niet graag zien komen. Zij wensen er minder in hun stad, vanwege de drukte en de negatieve ecologische impact op de stad.

“We mogen de perceptie die bewoners van cruiseschepen hebben niet onderschatten, maar sommige uitspraken kunnen we gedeeltelijk weerleggen”, aldus Nauwelaert. “Er zijn bewoners die zeggen dat cruisepassagiers aan land komen in de haven en met een bus naar een andere stad rijden en dat ze zo inkomsten missen. Maar wij zien dat cruisepassagiers toch heel vaak de bestemming bezoeken waar ze aanmeren.”

De bewoners hebben wel gelijk over de negatieve ecologische impact van cruiseschepen. Zo schat Toerisme Vlaanderen in dat alle cruiseschepen in Vlaanderen in 2019 10.839 ton CO2 uitstootten tijdens hun bezoek aan de havens. Dat heeft een negatief effect op de luchtkwaliteit.

Volgens Toerisme Vlaanderen is de uitstoot van broeikasgassen wel afhankelijk van het bouwjaar, de snelheid en de grootte van het schip. De zeecruiseschepen vervuilen het meest. In 2019 genereerde een zeecruiseschip gemiddeld 50 ton CO2. Bij een riviercruiseschip was dat 1,1 ton CO2. De cruises zijn verantwoordelijk voor 2 tot 4 procent van de uitstoot van de zeescheepvaart, terwijl ze slechts een beperkt aandeel van de scheepvaart vormen.

Zeebrugge als grootste trekpleister

Wel zitten cruises in Vlaanderen in de lift, met sinds 2005 een gemiddelde stijging van 8 procent per jaar. “De pandemie deed het aantal aanlopen van cruises kelderen, maar de cijfers stijgen opnieuw razendsnel. Als we naar Europese rapporten en de cijfers van de havens kijken, is de cruisesector niet van plan in te krimpen”, aldus Marjan Nauwelaert van Toerisme Vlaanderen.

Zo verwelkomden Vlaanderen en Brussel 1.302 cruiseschepen in 2019, waarvan 1.110 riviercruises. Toch bevond het grote aandeel aan passagiers zich op de zeecruises. Die cruises brachten dat jaar zo’n 398.565 passagiers binnen, met Zeebrugge als grootste trekpleister. De cruises die aankwamen in Vlaanderen en Brussel leverden iets meer dan 519.000 passagiers op, wat een gemiddelde groei van 13 procent is in verhouding met 2005.

Maar de cruiseschepen en hun passagiers maken slechts een beperkt aandeel uit van de scheepvaart en de toerismesector. Zo maken de zeecruiseschepen nog geen 1 procent uit van de hele zeescheepvaart in Vlaanderen. Ook zijn cruisetoeristen het kleinste aandeel van bezoekers in de havens en steden ten opzichte van dag- en verblijfstoeristen. Zo was slechts 3 procent van alle toeristen in 2019 in Brugge een cruisepassagier.

Hoeveel geven ze uit?

Dat weerspiegelt zich ook in de inkomstenstroom van het cruisetoerisme. 90 procent van alle cruisepassagiers gaat aan wal en brengt gemiddeld vijf uur door op de bestemming. Winkelen en monumenten, kerken of musea bezoeken zijn de meest populaire activiteiten.

Een zeecruisepassagier gaf bij zo’n uitstap gemiddeld 41 euro uit in 2019, een riviercruisepassagier 38 euro. Alles samen gaven cruisepassagiers, de crew en de rederijen 25.612.143 euro uit in 2019. “De totale waarde van de toerismesector bedraagt 5 miljard euro. Het cruisetoerisme geeft daar dus maar een fractie van uit”, aldus Nauwelaert, die het nieuwe onderzoek over het cruisetoerisme uitvoerde.

Voor de onderzoeker zit de oplossing in een doordachte ontwikkeling van het cruisetoerisme in Vlaanderen. Voor de zeecruises moet er op federaal niveau overlegd worden, op lokaal niveau kan er volgens Nauwelaert al beleidsmatig aan de slag gegaan worden. Zo kan de keuze voor bepaalde marktsegmenten en rederijen tot een betere spreiding van schepen, minder uitstoot van broeikasgassen en een inperking van het aantal cruisetoeristen leiden.