‘Tijdens de werkuren zijn mannen net honden’

“Vrouwelijke leiders gaan de planeet niet redden omdat ze superieur zijn.” Toch begeleidt Avivah Wittenberg Cox wereldwijd bedrijven in de zoektocht naar gendergelijkheid op de werkvloer. Dat blijkt soms gemakkelijker te zijn in voormalige communistische regimes.

Bijten doet ze niet, maar verder schijnt Avivah Wittenberg Cox de imitatie van een gretige puppy meer dan behoorlijk onder de knie te hebben. Tot het blaffen toe. Ze doet het regelmatig als ze wereldwijd spreekt over de verschillen tussen mannen en vrouwen op de werkvloer. De kans bestaat dus dat Wittenberg Cox de imitatie bovenhaalt op 3 maart in Brussel tijdens het JUMP Forum voor meer gendergelijkheid op het werk, waar ze gastspreker is. “Ach, het is grappig en iedereen begrijpt de metafoor”, glimlacht ze. Want, stelt Wittenberg Cox, tijdens de werkuren zijn mannen net honden. Ze hebben veel energie, willen altijd meer en zijn erop gebrand zo snel mogelijk een promotie te versieren. Vrouwen gedragen zich volgens Wittenberg Cox dan weer eerder als katten. Hen moet je verleiden en overtuigen van wat het bedrijf van hen wil.

“Dat katten en honden anders zijn, een andere taal spreken en zich anders gedragen, weet iedereen. Maar ook vrouwen en mannen verschillen meer van elkaar dan soms wordt aangenomen”, stipt Wittenberg Cox aan. “Hoe meer we te weten komen over die verschillen, hoe meer we elkaar ook op de werkvloer zullen waarderen en kunnen werken in teams die bestaan uit katten én honden. De vraag is namelijk niet wie je moet kiezen, de vraag is hoe je de twee kan laten samenwerken.”

Gemengde teams zijn anno 2016 nochtans al lang geen uitzondering meer. Preekt Wittenberg Cox niet stilaan voor het koor, voor zij die al overtuigd zijn dat vrouwen evengoed een belangrijke plek in een bedrijf kunnen en moeten innemen? “I wish. Ik zie in mijn baan te veel om dat te geloven. We hebben nog veel werk voor de boeg voor we gendergelijkheid in ondernemingen bereiken. Dat zal nog wel even zo blijven, vrees ik.” Wittenberg Cox geeft wel toe dat veel bedrijfsleiders het belang van vrouwen op alle niveaus in een organisatie erkennen. Alleen is er volgens haar een groot verschil tussen beseffen dat genderevenwicht in een bedrijf nodig is en er ook effectief voor zorgen dat die gelijkheid er komt.

Netwerken

“Ik merk nog altijd dat bedrijven de mist ingaan bij het aanwerven, het behouden of het promoveren van vrouwen. Terwijl ondernemingen zoveel kunnen winnen bij een genderbalans, bijvoorbeeld in de manier waarop ze hun producten op de markt brengen.” Wittenberg Cox gaf in eerdere interviews het voorbeeld van de Japanse autofabrikant Nissan. Die ontdekte enkele jaren geleden na onderzoek dat twee derde van de wagens in Japan wordt gekocht door vrouwen. 80 procent van die vrouwen wilde bovendien liever worden geholpen door vrouwelijke verkopers. Terwijl het verkoopteam van Nissan voor amper 10 procent uit vrouwen bestond.

In het geval van Nissan lijkt de oplossing simpel, maar dat is volgens Wittenberg Cox maar zelden het geval. Een vrouwennetwerk in de organisatie oprichten, is naar haar mening geen goed idee. “Zo’n netwerk heeft nog niet vaak voor verbetering gezorgd. Integendeel zelfs. Vrouwennetwerken halen dames meestal net weg van de mensen met macht en sluiten uit dat de andere helft van de bevolking iets leert over gendergelijkheid.” Netwerkmomenten waarop mannen en vrouwen samen over de obstakels in hun carrière en hun leven kunnen praten, werken volgens Wittenberg Cox daarom beter.

Nochtans was ze in 1996 een van de grondleggers van het vrouwennetwerk Women like us. Samen met andere ambitieuze vrouwen kwam Wittenberg Cox geregeld samen in Parijs, waar ze toen woonde. “Vrouwennetwerken die los staan van een bedrijf hebben absoluut wel een bestaansreden”, verklaart Wittenberg Cox, “om onderzoek te doen en te lobbyen.”

Leiders

Twintig jaar na de oprichting van Women like us oefenen vrouwen veel vaker rechtstreeks macht uit en is dus ook de zoektocht naar rolmodellen een pak makkelijker geworden. Denk aan Christine Lagarde, die aan het hoofd van het IMF staat, de Duitse bondskanselier Angela Merkel of Hillary Clinton, die mogelijk de eerste vrouwelijke president van de Verenigde Staten wordt. “Zij zijn enorm inspirerend”, vindt Wittenberg Cox. Maar zijn alle vrouwelijke rolmodellen dat wel? “Nee, natuurlijk zijn ze dat niet allemaal. Moet dat dan? Waarom verwachten we dat wel van vrouwelijke leiders en niet van hun mannelijke collega’s? Op dat vlak lijken vrouwen en mannen wel op elkaar, hoor. Ze komen allebei in goede en minder goede versies. Vrouwelijke leiders zullen de planeet dus niet redden omdat ze superieur zijn. (lacht)”

De tijd waarin werd gedacht dat vrouwen automatisch empathisch waren en mannen bullebakken ligt dan ook achter ons. Hillary Clinton krijgt bijvoorbeeld regelmatig het verwijt niet empathisch genoeg te zijn. Het is niet voldoende reden om bij een sollicitatie alleen af te gaan op karakterkenmerken en niet op het geslacht, vindt Wittenberg Cox. “Waarom zou je dat doen”, vraagt ze zich af. “60 procent van de mensen die afstuderen zijn vrouwen. Als je het beste talent ter wereld wil, kan je hen dus beter aanwerven. Het is trouwens een van de belangrijkste redenen waarom bedrijven die inves-teren in gendergelijkheid ook betere winstcijfers kunnen voorleggen.”

Als bedrijven merken dat de vrouwen die ze aanwerven een mannelijke leiderschapsstijl hanteren, is dat volgens Wittenberg Cox meestal hun eigen fout. “Ondernemingen krijgen de vrouwen die ze verdienen. Wil je niet dat vrouwen veranderen in mannen, pas dan je cultuur aan. De manier waarop bedrijven werken, vergaderen en adverteren is nog altijd afgestemd op mannelijke profielen.” Al moet Wittenberg Cox toegeven dat sommige firma’s evengoed op zoek moeten naar meer mannelijke werknemers, bijvoorbeeld omdat bepaalde departementen bijna uitsluitend door vrouwen worden bevolkt. Dan weet Wittenberg Cox wat haar te doen staat. Haar team bestaat uit vijf vrouwen en twee mannen. Ze aarzelt even. “We werken regelmatig met andere mannen samen. Is dat dan voldoende? Waarschijnlijk niet.”

Ouderschapsverlof

Wittenberg Cox wil de verantwoordelijkheid van het al dan niet bereiken van gendergelijkheid daarom ook niet alleen bij bedrijven leggen. Dat ondernemingen in de Verenigde Staten bijvoorbeeld lang niet zo goed scoren op genderevenwicht als ze de wereld willen laten geloven, is volgens haar ook te wijten aan het gebrek aan betaald zwangerschapsverlof. “Maar ook zwangerschaps- of moederschapsverlof is achterhaald”, weet Wittenberg Cox. “We hebben behoefte aan genderneutraal ouderschapsverlof, zodat bedrijven niet langer kunnen zeggen dat vrouwen voor hun familie kiezen in plaats van voor hun carrière.”

In Scandinavische landen is het ouderschapsverlof al ingeburgerd. “Toch is er niet één lichtend voorbeeld. Je zou er zelfs van versteld staan welke landen goed scoren als het gaat over genderbalans”, zegt Wittenberg Cox. “De landen waar het genderevenwicht in ondernemingen het hoogst is, liggen tegenwoordig in Oost-Europa en Azië.” Daar zit de communistische erfenis volgens Wittenberg Cox voor iets tussen. “Communistische regimes hebben vaak regels opgelegd om gendergelijkheid te installeren. Daardoor vind je in Oost-Europa en Azië veel hoogopgeleide en voltijds werkende vrouwen.”

Over België is Wittenberg Cox minder enthousiast. “Het is niet het meest progressieve land, zoals je waarschijnlijk wel weet”, lacht ze. Bovendien slaat ook in ons land de gendermoeheid toe. “Die merk ik altijd en overal. Iedereen is het onderwerp beu. Het gaat al mee sinds de meeste managers hun carrière startten en ze slagen er meestal nog niet in die gendergelijkheid te bereiken. Daardoor heerst er heel wat frustratie.”

Ook bij Wittenberg Cox? Zij strijdt er tenslotte al jaren voor. “Waarom noem je het een strijd?”, reageert ze. “Zo voel ik het niet, want ik werk elke dag met mannen die de gelijkheid net zo hard willen als ik. Dit is geen strijd tussen mannen en vrouwen, dat blijf ik maar herhalen.” Wittenberg Cox is zelfs optimistisch. “We gaan goed vooruit. Ja, het gaat trager dan de meeste vrouwen én mannen zouden willen, maar we vergeten soms waar we vandaan komen. Er is de voorbije twintig jaar al een hele weg afgelegd. Geloof me, vanaf nu is het onafwendbaar.”

Sjoukje Smedts

“Natuurlijk zijn niet alle vrouwelijke rolmodellen even inspirerend. Moet dat dan?” – Avivah Wittenberg Cox

“Ondernemingen krijgen de vrouwen die ze verdienen. Wil je niet dat vrouwen veranderen in mannen, pas dan je cultuur aan” – Avivah Wittenberg Cox