De 21ste eeuw begon niet op 11 september 2001, maar op 29 augustus 2005, de dag dat orkaan Katrina dood en verderf zaaide in New Orleans en omgeving. Katrina liet de wereld proeven van de klimaathel die wij bij business as usual-gedrag over ons afroepen. De luxe om af te wachten of het wel zo’n rampzalige vaart zal lopen, hebben we niet meer. Want zelfs als we de uitstoot van broeikasgassen vandaag tot nul herleiden, wat onrealistisch en onbetaalbaar is, dan nog hebben we een gemiddelde temperatuurstijging van ongeveer twee graden aan ons been tegen 2050. Een nog hogere stijging, en de klimaatellende begint pas goed. Langer dralen verhoogt de kostprijs van een toekomstig ingrijpen dermate dat de pure economische logica onmiddellijke actie dicteert. Het is nú dat we met de laagste investeringskosten op termijn de hoogste return kunnen boeken. De tijd is aangebroken om onze koolstofschuld af te betalen.
De vrije markt houdt nog altijd veel te weinig rekening met de kostprijs van de CO2-uitstoot voor de volgende generaties. En dus zijn de nodige prijsprikkels niet aanwezig om een koolstofarmere economie op de sporen te zetten, en welvaart en klimaatbescherming met elkaar te rijmen. Een duurzame economie moet het niet hebben van een domme ideologie van nulgroei, maar moet de volgende generaties wel dezelfde mogelijkheden nalaten als wij hebben.
Het broeikaseffect riskeert het grootste fiasco uit de geschiedenis van de vrije markt te worden. De overheid moet daarom de markt weer op het juiste spoor zetten door de juiste prijs te plakken op de uitstoot van broeikasgassen. Dat kan via internationale klimaatverdragen, CO2-taksen en verhandelbare emissierechten. Dat is niet evident. Alleen globale afspraken hebben zin, maar de afdwingbaarheid is problematisch, en de verleiding tot vrijbuitersgedrag is groot. Voeg daar een gigantische tijdskloof aan toe: politici moeten nu van hun kiezers een inspanning vragen om de volgende generaties te beschermen. Zijn de politici in staat rekening te houden met deze burgers die nog geen stem hebben? Misschien wel, als de huidige burgers hen onder druk zetten met een stem.
En niet alleen de markt kan falen, ook de overheid faalt. De Belgische aanpak van het vergrijzingsvraagstuk is een triest voorbeeld. Ook in dit geval moeten we nu al betalen om volgende generaties uit de wind te zetten. Maar de overheid bakt er nog niet veel van, en de factuur wordt laconiek doorgeschoven. Wat Kyoto is voor de globale opwarming, is het generatiepact voor de vergrijzing: niet meer dan een opwarmertje, niet meer dan een eerste stukje van de oplossing.
Maar er is hoop. De wereld heeft met succes de cfk’s gebannen om een catastrofaal gat in de ozonlaag te voorkomen. Weliswaar lagen de kosten in dit geval lager en lag de return niet zo ver in de toekomst. Er is ook nog een enorme marge om de CO2-uitstoot te beperken zonder aan welvaart in te boeten. “Onze huidige energievoorziening is kwetsbaar, vuil en duur,” zegt ook Fatih Birol, hoofdeconoom van het Internationaal Energie Agentschap. De benzineverslindende SUV zal straks symbool staan voor de dwaasheid van ons huidige energiegewoonten.
Daan Killemaes
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier