De eerste generatie ondernemers bouwt een bedrijf op, de tweede laat het bloeien en de derde verknoeit het. De boutade klopt vaak, maar niet voor de familie Leysen. De derde generatie bevestigt haar rol als een van de belangrijkste Vlaamse zakenfamilies. Thomas werd zaterdag voorzitter van de raad van bestuur van de KBC Groep.
De Buddenbrooks’ is het boek dat Thomas Mann schreef over het Duitse koopmansgeslacht Buddenbrook. In drie generaties bouwen de telgen een onderneming op en helpen ze weer naar de verdoemenis. Thomas Buddenbrook was de derde generatie. Hij wilde wel, maar hij kon het niet en stierf uitgeput op zijn 48ste. Zijn broer Christian was de klaploper van dienst.
Frans Leysen had in Londerzeel een bedrijf in poetsmateriaal, General Wiper Company. Zijn zoon André was ‘de belangrijkste Vlaamse ondernemer van de vorige eeuw’ en bouwde met de scheepvaartgroep Ahlers en de holding Gevaert een imperium uit. André Leysen noemde zijn zonen Thomas en Christian, naar de zonen van Johan Buddenbrook junior.
Voor de derde generatie Leysen was ‘De Buddenbrooks’ verplichte literatuur. Maar wel om aan te tonen hoe het niet moet. En met succes. In 2008, op zijn 48ste, had Thomas Leysen de materiaaltechnologiegroep Umicore omgetoverd van ‘Union Misère’ in ‘Union Millionnaire’. De beurskoers verzesvoudigde in zeven jaar. Bovendien was hij voorzitter van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO).
“De familie is een fenomeen, een van de belangrijkste in Vlaanderen”, vindt Luc De Bruyckere, de voorzitter van de werkgeversvereniging Voka. “Verantwoordelijk in de wereld staan, zit hen in de genen. Ze leveren op hun eigen manier een bijdrage aan de gemeenschap.”
Het Vlaamse zakenleven is zowat unaniem positief over de broers Leysen. Thomas wordt hooguit een tikkeltje gereserveerd genoemd, een timide man. Als VBO-voorzitter had hij soms wat scherper uit de hoek mogen komen.
“Die gereserveerdheid kan voor buitenstaanders hautain overkomen, maar zo is hij niet. Het is gewoon zijn manier van doen”, oordeelt Piet Vanthemsche. De voorzitter van de Boerenbond leerde de Vlaamse captain of industry kennen bij de Groep van 10, het cenakel van de sociale partners. “Je zit daar uren samen in die vergaderingen. Thomas leidde die vergaderingen op zijn manier, behoedzaam en bedachtzaam, maar ook met veel humor. Fijne humor, niet platvloers.”
“Ik ben zeker een gereserveerde persoon en geen uitbundige cocktailpartybezoeker”, beaamt Thomas Leysen. “Maar ik denk dat weinig van mijn medewerkers me als timide zouden omschrijven.”
Uit de schaduw van André
Christian en Thomas groeiden op in een erg geprivilegieerde omgeving. Vader André was een naam als een klok. Hij bouwde de rederij Ahlers in de Antwerpse haven uit tot een grootspeler en verkocht de onderneming in de jaren tachtig aan het Duitse Stinnes. André was VBO-voorzitter in de woelige jaren tachtig. Zijn bestseller ‘Crisissen zijn uitdagingen’ schopte een volledige generatie wakker.
In 1988 verdiende André, samen met zijn financiële kompaan Albert Frère, aan de uitverkoop van de Generale Maatschappij. Aan het begin van de jaren negentig werd hij als enige buitenlander lid van Treuhandanstalt, het privatiseringvehikel voor de Oost-Duitse staatsbedrijven. Leysen senior was ook een van de laatste Belgen met een netwerk in Duitsland. In eigen land had hij uitstekende relaties met premier Wilfried Martens (CD&V) en koning Boudewijn.
De zonen kregen die bagage mee. In hun jeugd werd aan tafel over zaken gepraat, thuis was het een komen en gaan van belangrijke ondernemers, politici en opiniemakers. De kinderen kregen een open, internationale en meertalige scholing. Thomas wordt een encyclopedische kennis van de Vlaamse schilderkunst tussen de vijftiende en de zeventiende eeuw toegedicht. Niet verwonderlijk dat hij samen met Jan Huyghebaert, de afscheidnemende voorzitter van KBC Groep, nieuwe dynamiek bracht in de Antwerpse vzw De Vrienden van het Rubenshuis.
Aan het begin van de jaren tachtig ging Thomas als prille twintiger meteen internationaal, met werkervaring in Hamburg, Londen en Tokio. In die eerste jaren belde hij bijna dagelijks naar zijn vader voor advies, maar later verdween de schaduw van de almachtige André. Toch zijn er grote verschillen tussen vader en zoon. Als André een zaal binnenstapte, wist iedereen dat meteen. Niet alleen door ‘s mans persoonlijke aura en flamboyante karakter, hij had het hart op de tong en omschreef iets meteen met een precieze formulering. André had ook een hoog missionarisgehalte. Hij ging overal spreken over zijn boeken en over ondernemerschap.
Als Thomas Leysen een zaal binnenstapt, gebeurt dat vaak ongemerkt. “Thomas is schuchter, een trage starter, een diesel”, observeert De Bruyckere. “Hij moet eerst op toeren komen, maar dan is hij een turbodiesel. Hij kijkt eerst de kat uit de boom en geeft dan de juiste opmerkingen.” Maar altijd voorzichtig, ingetogen, als man van de dialoog.
In 1993 trok Thomas Leysen naar Union Minière. “Hij was er al toen ik er kwam”, zegt Karel Vinck, de voormalige CEO en voorzitter van de raad van bestuur. “Ik heb hem opgepikt in de organisatie en opgeleid tot mijn opvolger. Thomas heeft heel duidelijk leiderschapskwaliteiten, zo zijn er niet veel in België.”
De bijna onwaarschijnlijke transformatie van Umicore van een vervuilend non-ferrobedrijf naar een wereldtopper in schonematerialentechnologie is vooral het werk van zoon Leysen. In 2000 werd hij CEO, in 2008 voorzitter van de raad van bestuur. “Thomas is duidelijk geen fils à papa. Umicore is het verhaal van Thomas. Hij heeft het zelf helemaal waargemaakt”, vindt Tony Vandeputte, de directeur van het economische departement van het VBO toen André Leysen voorzitter was.
In 2008 werd Thomas Leysen voorzitter van de raad van bestuur van Umicore. Zijn opvolger als CEO werd Marc Grynberg. Thomas was toen nauwelijks 48, de leeftijd waarop anderen CEO worden van een een grote beursgenoteerde onderneming. Sinds 1 oktober bekleedt hij nog een andere belangrijke post, voorzitter van de raad van bestuur van KBC Groep. Zijn aanstelling was een verrassing, want Thomas heeft een verleden als industrieel.
“Hij heeft Umicore weer helemaal op het goede pad gezet. Voor mij is hij de ideale kandidaat”, vindt Frank Arts, bestuurder bij Ageas. “Thomas weet dat de banken nog altijd extreem moeilijke toestanden beleven, maar hij zal nooit panikeren in moeilijke situaties. Dan wordt hij net rustiger, kalmer.”
Alleen de gek investeert
Broer Christian was in het verleden al bestuurder bij de ‘bank van hier’. Sommigen dichten hem wat minder klasse toe, maar de kloof is wel zeer miniem. Ook het parcours van de oudere broer is bijzonder opmerkelijk. “Ook al zou die kloof bijzonder miniem zijn, ik denk niet dat er een verschil in klasse is tussen mijn broer en mij. Maar we hebben uiteraard andere karakters”, zegt Thomas.
In het boek ‘100 jaar Ahlers in Antwerpen. Een familiebedrijf in een wereldhaven’ schrijft Christian Leysen hoe hij in de jaren tachtig voortdurend herhaalde dat hij nooit een familiebedrijf zou leiden. Vandaar de oprichting van Xylos in 1986. Het informaticabedrijf voor het onderhoud van netwerken en opleidingen voor personeel ontpopte zich tot een bijzonder succesvolle nichespeler. De 148 werknemers haalden in het voorbije boekjaar ruim 25 miljoen euro omzet, bij een solide balansstructuur en een overgedragen winst van 5,2 miljoen euro.
Maar het familiale bloed kroop ook bij Christian waar het niet gaan kan. In 1989 kwam hij aan het hoofd van Ahlers. De onderneming was toen in handen van het Duitse Stinnes. In 1994 kocht hij de onderneming terug en Ahlers werd omgetoverd in een logistieke speler met een wereldwijd netwerk in India, Oekraïne, Rusland, Indonesië en Vietnam.
“Christian is een ondernemer, geen manager. Een manager leidt een onderneming, een entrepreneur richt op en bouwt uit”, vindt Ivan Geilenkotten, de CEO van Ahlers tussen 2005 en 2007. “De onderneming heeft nu al drie grote magazijnen in Sint-Petersburg. Christian opende daar een eerste vestiging in 1992. Dat wijst op zijn vooruitziendheid, want je werd in het Westen voor gek verklaard als je toen in Rusland investeerde.” Klanten in Sint-Petersburg zijn onder meer de groep in vloerbekleding Unilin en SEB/Tefal, de Franse producent van huishoudproducten.
De wereld globaliseert en Christian Leysen gaat mee met zijn klanten. De entrepreneur wil weten wat er leeft in zijn filialen en hij reist vaak naar Oost-Europa en Azië, want hij is niet opgetogen over het oude continent. “Ik wil niet pessimistisch klinken, maar het is overduidelijk dat het economische machtscentrum verschuift naar Oost-Europa en vooral naar Azië”, liet hij in 2005 in een interview optekenen. “Als West-Europa wil standhouden, moet het uit zijn krammen schieten. Daarvoor is eerst een crisis nodig en die is er voorlopig niet. We zijn verwend en verkeren nog altijd in een zachte euforie.”
Christian stak nooit het hoofd in het zand. Rond 2000 was hij liberaal gemeenteraadslid in Antwerpen. Christian is nog altijd actief in lokale fora, zoals Antwerpen Overmorgen, een denktank over stadsontwikkeling. Hij ontpopte zich ook tot een tegenstander van de Oosterweelverbinding. Dat leidde tot discussies binnen de familie, want Thomas was voorstander. Zelfs in de beste zakenfamilies kan het weleens waaien.
WOLFGANG RIEPL
Als André een zaal binnenstapte, wist iedereen dat meteen. Als Thomas een zaal binnenstapt, gebeurt dat vaak ongemerkt.
“Ik denk niet dat er een verschil in klasse is tussen mijn broer en mij” Thomas Leysen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier