Tele Atlas in moeilijke papieren

De groei in GPS-toepassingen is een feit. Probleem is dat vooral de concurrentie van het Gentse Tele Atlas daarvan profiteert.

T ele Atlas, de Belgisch-Nederlands-Duitse producent van geografische databanken, zit in moeilijke papieren. Ondanks zijn unieke marktpositie als een van slechts twee wereldwijd actieve producenten van digitale navigeerbare wegenkaarten, heeft het beursgenoteerde bedrijf in achttien jaar geen winst gemaakt. De aandeelhouders zijn niet tevreden. De resultaten van het derde kwartaal worden volgende week gepubliceerd.

In augustus meldde Tele Atlas dat het een ‘globaliseringsprogramma’ startte, waarbij de landenorganisatie vervangen werd door een ‘functionele’ structuur volgens bedrijfsactiviteiten. De reorganisatie volgt op de benoeming in april 2003 van George Fink tot chief operating officer (COO) van de groep. Fink, naar verluidt een vertrouwensman van de Nederlandse medereferentieaandeelhouder Janivo, leidde al de Amerikaanse activiteiten, is een gewezen partner van Ernst & Young en deed in zijn carrière nogal wat ervaring met mergers en acquisities op. In de praktijk treffen de ‘vrijwillige en onvrijwillige’ ontslagen vooral Europa, waar Tele Atlas een positieve kasstroom draait, en niet de Verenigde Staten, waar Tele Atlas een nieuwkomer is en een (volgens sommigen uitzichtloze) strijd voert om winstgevend te worden.

“Sinds de komst van George Fink en vice-president global marketing & sales RobertMiller is de invloed van Europa in het management systematisch teruggedrongen. Het Europese management heeft op Europees vlak nog nauwelijks wat te zeggen,” zegt een voormalig directeur. In de VS had Tele Atlas eind juni 427 mensen in dienst, op een totaal van 1894 (waarvan een groot aantal in India). Binnen het bedrijf zou discussie bestaan over het opnieuw uitbesteden van het callcenter (38 mensen in Heerlen, pas sinds januari helemaal opgezet in eigen beheer) en over de verkoop van de on-linewinkel www.navshop.com. Woordvoerder Jasper Vredegoor ontkent dat daar plannen voor zijn.

Hoewel er overal lokale spelers zijn (zoals Ordnance Survey in Groot-Brittannië of het Institut Géographique National in Frankrijk), is er op wereldschaal eigenlijk maar één concurrent voor Tele Atlas: de Amerikaanse Philips-participatie Navigation Technologies ( NavTech).

NavTech maakte vorig jaar voor het eerst winst, na bijna 758 miljoen dollar verlies. In het eerste halfjaar van 2003 verstevigde de trend, met 38 miljoen nettowinst op 120 miljoen dollar omzet. In deze business met zijn hoge vaste kosten vertalen omzetstijgingen zich makkelijk in winst. NavTech vertaalt het waarneembare succes van navigatie- en GPS-systemen in cijfers: de halfjaaromzet tot juni steeg jaar op jaar 72 %.

Daartegenover heeft Tele Atlas, waarin ondertussen meer dan 290 miljoen kapitaal is gestoken, enkel in Europa een positieve operationele kasstroom. In Europa steeg de halfjaaromzet met 9,3 %. In de VS ging Tele Atlas achteruit.

Trein gemist met Blaupunkt

De zwaarste concurrentiële handicap van Tele Atlas ligt nog altijd bij de ‘original equipment manufacturers’ (OEM), de toeleveranciers van navigatietoestellen aan de autofabrikanten. De fusie tussen Tele Atlas en een filiaal van Robert Bosch, anno 1995, verzekerde de Gentenaars van een sterke afzet via Bosch-dochter Blaupunkt. Maar net toen autonavigatie op de radar van de consument verscheen, raakte Blaupunkt technologisch achterop. “Automobielfabrikanten denken in generaties van zes à zeven. Als je één platform mist, zit je zes à zeven jaar in de wachtkamer,” zegt een voormalig marketingdirecteur van Tele Atlas. Dat is nu dus gebeurd. De familie DePont, nummer 106 in Quote‘s lijst van rijkste Nederlanders, die via hun holding Janivo mede-eigenaar is van Tele Atlas, maakte fortuin als Mercedes-dealer. Maar vandaag kiest DaimlerChrysler, de grootste afnemer van navigatiesystemen in Europa, voor het Amerikaans-Duitse Harman– Becker (‘Becker’), dat momenteel een hele strategie bouwt rond ‘in-car entertainment’. Navtech is de vaste dataleverancier aan Becker in de OEM-markt. Ook bij Siemens VDO, met historische banden met Philips, is Tele Atlas slechts de tweede keuze.

Vorig jaar leek Tele Atlas een doorbraak op zak te hebben door een contract met Becker, waarin het exclusief de kaarten zou leveren voor een aantal van Beckers ‘retrofit’-modellen. Doordat Tele Atlas zo zwak staat in de OEM-markt, is de ‘after market’ (de navigatietoestellen voor al geproduceerde auto’s en de bijkomende kaarten voor bestaande gebruikers) extra belangrijk in Gent. Becker, waarvan Tele Atlas nogal wat miljoenen euro omzet verwachtte, was dus een welgekomen versterking. Tele Atlas won het contract wegens de lage prijs, zo wordt ons in kringen van Becker bevestigd, maar men is allerminst tevreden met die beslissing. De apparaten zijn straks twee maanden op de markt en de klachten over de slechte kwaliteit van de kaarten stromen binnen. Adac (het Duitse TouringWegenhulp) noteerde in zijn recente praktijktest voor retrofitmodellen droogweg dat Becker met data van NavTech een zeer goede score haalde, maar met de gegevens van Tele Atlas een zeer slechte. “Klanten kiezen een merk. Ze liggen niet wakker van de leverancier van de cd’s,” zegt assistent aankoper RogerDeBonte van Norauto, dat de Auto5-keten uitbaat. En daar kunnen ze bij Becker absoluut niet om lachen. In de omgeving van Becker valt op te vangen dat er op zeer korte tijd een oplossing moet komen.

Het incident roept wel vragen op over de kwaliteit van het productieproces van Tele Atlas, dat minder dan bij NavTech de verantwoordelijkheid overlaat aan de lokale data-acquisitieteams. Tele Atlas heeft de kaartproductie voor een groot deel aan zijn Indiase vestiging uitbesteed. Blaupunkt blijft voorlopig de sterkhouder van Tele Atlas in de ‘after market’, ondanks de opkomst van Japanse concurrenten als Pioneer en Alpine.

Cashdrain van 4 miljoen per maand

Het Britse Garmin, geïncorporeerd op de Cayman Islands en genoteerd op Nasdaq, heeft The Beatles als wachtmuziek: She’s got a ticket to ride but she don’t care. Garmin boekte het voorbije kwartaal 32 % groei in zijn consumentensegment, met onder meer de uit de Saab-advertenties bekende iQue 3600. De prijs van inbouwnavigatiesystemen beperkt hun publiek nog altijd tot professionele gebruikers. “De nieuwe trend is om zakcomputers uit te breiden met een GPS-module en een kaart. Zo ben je met een kleine 500 euro bediend,” zegt Roger De Bonte. Garmin werkt uitsluitend met NavTech, maar Tele Atlas zit wel binnen bij de Nederlandse Garmin-concurrent TomTomBV (voorheen Palmtop BV) en bij het Duitse Navigon, waar men ook na een dozijn telefoontjes de tijd niet vond om commentaar te geven op de relatie met Tele Atlas. Navigon werkte in het verleden uitsluitend met NavTech.

Ondanks alle potentieel staat het bestuur van Tele Atlas dus voor een zware opdracht. In het tweede kwartaal vloeide nog eens 11,9 miljoen euro cash uit het bedrijf. Eind juni bleef nog 14 miljoen over. Bij een cashdrain van 4 miljoen per maand is het goed dat referentieaandeelhouders Bosch en Janivo in februari toezegden het bedrijf te blijven steunen. Er circuleert daarover een cijfer van 5 miljoen euro elk voor 2003, met nog eens 10 miljoen bankleningen daarbovenop. Woordvoerder Jasper Vrede- goor antwoordt op de vermelding van die bedragen alleen dat dergelijke cijfers nooit zijn bekendgemaakt. De juiste sommen komen allicht woensdag bij de kwartaalresultaten op tafel.

NavTech (met 103,9 miljoen euro omzet in het eerste halfjaar tegenover 40,6 miljoen voor Tele Atlas) navigeert intussen van zijn tegenstander weg. De vraag voor de belegger is of we niet te maken krijgen met een situatie zoals tussen Intel en AMD in de microprocessormarkt, met een erg winstgevende nummer één en een immer zwakkere en minder winstgevende nummer twee.

Bruno Leijnse

“Het Europese management heeft op Europees vlak nog nauwelijks wat te zeggen.”