‘Tegen de zomer is er een nieuw inkomstenplan’

De begrotingscontrole van de Vlaamse regering is al bij al vlot verlopen. De Lijn moet zelfs niet extra besparen. Minister van Mobiliteit Hilde Crevits heeft wel een externe audit gevraagd en ze komt nog voor de zomer met een nieuw inkomstenplan.

Het leek begin dit jaar even alsof extra besparingen bij De Lijn essentieel zouden worden bij de vervroegde begrotingscontrole die de Vlaamse regering vorige week heeft afgerond. De ploeg van minister-president Kris Peeters (CD&V) ging op zoek naar 543,9 miljoen euro, maar liet daarbij de Vlaamse vervoersmaatschappij ongemoeid. Blijkbaar heeft partijgenote Hilde Crevits eind januari indruk gemaakt toen ze de hakken in het zand zette en verkondigde dat De Lijn al genoeg bespaart.

Het protest tegen de besparingen die De Lijn dit jaar al heeft gepland, neemt trouwens fors toe. 60 miljoen wil de vervoersmaatschappij dit jaar schrappen om niet-gerealiseerde besparingsdoelstellingen uit 2010 en 2011 weg te werken en haar begroting opnieuw in evenwicht te brengen. De Lijn snijdt onder meer in de dienstverlening. Er liggen voorstellen op tafel om een aantal dure snelbussen naar Brussel en Antwerpen te schrappen en om het nachtvervoer in Gent af te schaffen. Het protest groeit. “Mensen klagen wel dat De Lijn te veel dotaties krijgt, maar zodra er wordt ingegrepen in het aanbod, zijn de reacties heftig. Het betekent dat de Vlaming die bus wel degelijk belangrijk vindt”, besluit minister Crevits.

TRENDS. Ondanks alle heisa komt De Lijn goed weg bij deze begrotingscontrole.

HILDE CREVITS. “Dat hangt ervan af hoe je het bekijkt. Voor mij is het belangrijk dat De Lijn nu in eerste instantie zijn begroting sluitend maakt. Er loopt wel nog een externe audit naar dingen die in 2011 zijn gebeurd en waar ik opheldering over wil krijgen. Bij de begrotingsopmaak 2011 heeft De Lijn wel gebudgetteerd hoeveel middelen het nodig had, maar daarbij zijn foute berekeningen gemaakt. Ongeveer de helft van de ritten gebeurt niet door eigen chauffeurs van De Lijn, maar door exploitanten. De afrekening van sommige contracten valt zwaarder uit dan begroot.

“Ik til er zwaar aan dat De Lijn de besparingsdoelstellingen die het drie jaar geleden opgelegd kreeg niet heeft gehaald omdat de vervoersmaatschappij de geplande besparingen verkeerd had begroot. Bepaalde besparingen hebben maar de helft opgeleverd. Dat zijn dingen die in een normale bedrijfsvoering niet kunnen.

“Toch hebben we voor 2012 besloten niet verder op De Lijn te beknibbelen. Daar staat tegenover dat De Lijn de put zelf moet vullen. Concreet betekent dat dat het bedrijf nog altijd 60 miljoen euro moet besparen dit jaar. Een bedrijf dat plots wordt geconfronteerd met onvoorziene verliezen moet niet meer middelen vragen, het moet dat begrotingsprobleem zelf oplossen.”

De reacties op het besparingsplan zijn heftig. Een aantal veelgebruikte snelbussen en nachtdiensten staat ter discussie. Bent u van plan dat eventueel te herzien?

CREVITS. “Busvervoer moet complementair zijn aan de trein. Een bus moet dus geen treintraject doen. Die snelbussen van Limburg naar Brussel doen een traject van 134 kilometer. Eigenlijk zouden die bussen de mensen naar een treinstation moeten brengen. Ik geef toe: die lijn bestaat al vijftien jaar en zit goed vol, maar je rijdt voor een ongelooflijk lage prijs wel 134 kilometer in een autocar. Je kan je afvragen of dat in deze tijden verantwoord is.

“Overigens beslist De Lijn zelf over de exploitatie en de organisatie van het vervoer. De bedoeling is te besparen waar de bezetting het laagst is en op de lijnen die verhoudingsgewijs het duurst zijn. Dan kom je automatisch bij de nachtbussen en sneldiensten terecht. Daar moet nu over worden onderhandeld met vakbonden, lokale besturen, reizigersorganisaties en belangengroepen. Ik kan me voorstellen dat dat lastig is, maar het is mijn taak doelstellingen op te leggen en het bedrijf moet bij mij aan de bel komen trekken als er een probleem is om die in te vullen.”

De Vlaamse regering wil ook de kostendekkingsgraad verhogen bij de vervoersmaatschappij.

CREVITS. “We hebben een element uit de beheersovereenkomst van 2011 verscherpt. Daarin was geen gekwantificeerde doelstelling opgenomen om de kostendekkingsgraad te verhogen. Daar stond wel in dat de raad van bestuur moest bekijken wat de impact op het bedrijf is als die kostendekkingsgraad een half procent per jaar zou stijgen. Bovendien mocht hij mogelijke scenario’s uittekenen om een hogere kostendekkingsgraad te realiseren.

“Uit die oefening bleek dat De Lijn daar bijvoorbeeld in kon slagen door elk jaar cumulatief 40 miljoen euro te besparen. Maar dat is niet realistisch als je ziet hoe zwaar de besparingen nu al zijn. Uit een studie van enkele jaren geleden blijkt overigens dat De Lijn organisatorisch een zeer performant bedrijf is. Het kan dus niet zomaar op zijn werkingskosten gaan beknibbelen. De Vlaamse regering heeft de knoop nu doorgehakt: de kostendekkingsgraad moet een half procent omhoog per jaar. En als dat niet lukt via besparingen, dan moeten er extra inkomsten komen.”

Dus vanaf 2013 gaat de kostendekkingsgraad omhoog.

CREVITS. “Tussen 2011 – het jaar dat de beheerovereenkomst is gesloten – en het einde van de beheerovereenkomst moet de kostendekkingsgraad gemiddeld 0,5 procent per jaar zijn gestegen. Die keuze is nu gemaakt. Maar tegelijk heeft de regering ook besloten om vanaf 2013 die stijging te realiseren via extra inkomsten. De strijd tegen zwartrijden kan iets opleveren en voorts kunnen die extra inkomsten er op drie manieren komen: via reclame-inkomsten, via hogere tarieven maar ook via de een aanpassing aan het derdebetalersysteem. Wanneer een stad als Hasselt bijvoorbeeld openbaar vervoer voor alle mensen gratis wil maken, dan moet ze daar aan De Lijn een bijdrage voor betalen. De vraag rijst of die bijdrage wel groot genoeg is.

“In de komende maanden zal ik aan de Vlaamse regering een voorstel doen om de inkomsten te verhogen. Het is nog te vroeg om nu al te zeggen wie meer zal moeten betalen. Feit is: ik heb de ‘dankbare’ taak het tariefbeleid nu met het bedrijf te gaan bekijken.”

Wat is de deadline?

CREVITS. “Er is geen deadline. Het zou logisch zijn dat ik wacht tot juni, wanneer de externe audit klaar is. Maar als we vanaf 1 januari een wijziging van het tariefbeleid willen invoeren, moet De Lijn dat toch enkele maanden op voorhand kunnen aankondigen. Dus wil ik zo snel mogelijk terugkoppelen naar de regering. Uiterlijk tegen de zomer, voor het reces, wil ik mijn inkomstenplan kunnen voorleggen.”

Krijgt u bij het ontwerpen van het plan carte blanche van uw coalitiepartners?

CREVITS. “Mijn coalitiepartners zijn daar zeer duidelijk over geweest: je mag een plan maken zonder taboes. Ik vind wel dat de toegankelijkheid van het openbaar vervoer groot moet blijven en daar is voor mij in de eerste plaats een sterk, betrouwbaar aanbod voor nodig. Maar goed, welke tarieven aan herziening toe zijn, daarop wil ik nog geen voorafname doen.”

ROELAND BYL

“Een bedrijf dat plots wordt geconfronteerd met onvoorziene verliezen, moet dat begrotingsprobleem zelf oplossen”